မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲများ
ယိုးဒယား-မြန်မာ စစ်ပွဲများ (ယိုးဒယားစစ်ပွဲများ) သည် မြန်မာနှင့် ယိုးဒယားတို့အကြား ၁၆ ရာစုမှ ၁၉ ရာစုအတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သော စစ်ပွဲများ ဖြစ်သည်။[၁][၂]
တောင်ငူ-အယုဒ္ဓယ (ယိုးဒယား)
| စဉ်
|
အမည်
|
ရလဒ်
|
မှတ်ချက်
|
| ၁
|
မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (၁၅၃၉-၁၅၄၀)
|
မြန်မာ ခုခံစစ် အောင်မြင်
|
အယုဒ္ဓယတို့ တနင်္သာရီ အား ကျူးကျော်ခြင်း
၁၅၃၉ တွင် ယိုးဒယားတို့ ထားဝယ်အား ကျူးကျော်ခဲ့ပြီး[၃][၄] ရေး အား ဆက်လက်ကျူးကျော်ခဲ့သော်လည်း မအောင်မြင်ခဲ့ပေ။[၅]
|
| ၂
|
မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (၁၅၄၇-၁၅၄၉)
|
ယိုးဒယား ခုခံစစ် အောင်မြင်
|
အယုဒ္ဓယအား ပထမဆုံး သိမ်းပိုက်ခြင်း
၁၅၄၇-၁၅၄၈ တွင် ယိုးဒယားထံမှ ထားဝယ်အား မြန်မာတို့ ရရှိခဲ့ပြီး[၃][၄] ယိုးဒယားအား ၁၅၄၈-၁၅၄၉ တွင် ကျူးကျော်ခဲ့သော်လည်း အယုဒ္ဓယအား မသိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ပေ။[၆]
|
| ၃
|
မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (၁၅၆၃-၁၅၆၄)
|
မြန်မာ အောင်မြင်
|
အယုဒ္ဓယအား ဒုတိယအကြိမ် သိမ်းပိုက်ခြင်း
ဆင်ဖြူစစ်ပွဲ ဟုလည်း ခေါ်ဆိုသည်။
ယိုးဒယားအား မြန်မာတို့ ကျူးကျော်ခဲ့ကာ အယုဒ္ဓယအား သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ယိုးဒယားသည် မြန်မာ လက်အောက်ခံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။[၇]
|
| ၄
|
မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (၁၅၆၈-၁၅၆၉)
|
မြန်မာ အောင်မြင်
|
အယုဒ္ဓယအား တတိယအကြိမ် သိမ်းပိုက်ခြင်း
ယိုးဒယားတို့ ထကြွပုန်ကန်သည်။ မြန်မာတို့ အယုဒ္ဓယအား ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ယိုးဒယားသည် မြန်မာ လက်အောက်ခံအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိသည်။[၈]
|
| ၅
|
မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (၁၅၈၄-၁၅၉၃)
|
ယိုးဒယား အောင်မြင်
|
အယုဒ္ဓယအား စတုတ္ထအကြိမ် သိမ်းပိုက်ခြင်း
၁၅၈၄ တွင် ယိုးဒယားတို့ လွတ်လပ်ရေးကြေညာပြီးနောက် မြန်မာတို့ ယိုးဒယားအား ငါးကြိမ်တိုင် ကျူးကျော်ခဲ့သော်လည်း မအောင်မြင်ခဲ့ပေ။[၉][၁၀]
|
| ၆
|
မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (၁၅၉၃-၁၆၀၀)
|
ယိုးဒယား အောင်မြင်
|
ယိုးဒယားတို့ မြန်မာအား ပထမဆုံး ကျူးကျော်ခြင်း
တနင်္သာရီကမ်းရိုးတန်းမှ မုတ္တမအထိ ယိုးဒယားတို့ သိမ်းပိုက်သည်။
၁၆၀၂ တွင် လန်နပြည် (ချင်းမိုင်မြို့) သည် ယိုးဒယား လက်အောက်ခံ ဖြစ်လာသည်။[၁၁][၁၂][၁၃]
|
| ၇
|
မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (၁၆၀၉-၁၆၂၂)
|
မြန်မာ အောင်မြင်
|
ညောင်ရမ်းပြန်လည်ထူထောင်ခြင်း စစ်ပွဲများ
၁၆၁၃ တွင် မုတ္တမနှင့် ထားဝယ်၊ ၁၆၁၄ တွင် လန်နကို မြန်မာတို့ ပြန်လည်ရရှိသည်။[၁၄][၁၅]
|
| ၈
|
မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (၁၆၆၂-၁၆၆၄)
|
မြန်မာ ခုခံအောင်မြင်
|
ယိုးဒယားတို့ မြန်မာအား ဒုတိယအကြိမ် ကျူးကျော်ခြင်း
၁၆၆၂ တွင် တနင်္သာရီအထက် ကမ်းရိုးတန်းမှ မုတ္တမအထိ ယိုးဒယားတို့ သိမ်းပိုက်သည်။ ၁၆၆၃ တွင် အထက် တနင်္သာရီ ကမ်းရိုးတန်းနှင့် လန်နကို ယိုးဒယားတို့ ကျူးကျော်ကာ ချင်းမိုင်အား ပသိမ်းပိုက်သည်။ ၁၆၆၄ တွင် ချင်းမိုင်မှ ယိုးဒယားတို့ ဆုတ်ခွာသည်။[၁၆][၁၇][၁၈][၁၉]
|
| ၉
|
မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (၁၆၇၅-၁၆၇၆)
|
မြန်မာ ခုခံအောင်မြင်
|
တနင်္သာရီ ကမ်းရိုးတန်းအား မြန်မာတို့ အောင်မြင်စွာ ခုခံနိုင်သည်။ (၁၆၇၅)
မြန်မာတို့၏ ကျူးကျော်မှုကို ယိုးဒယားတို့ အောင်မြင်စွာ ခုခံနိုင်သည် (၁၆၇၅-၁၆၇၆)
|
| ၁၀
|
မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (၁၇၀၀-၁၇၀၁)
|
ယိုးဒယား ခုခံအောင်မြင်
|
မြန်မာတို့၏ ကျူးကျော်မှုကို ယိုးဒယားတို့ အောင်မြင်စွာ ခုခံနိုင်သည်။
|
ကုန်းဘောင်-အယုဒ္ဓယ (ယိုးဒယား)
| စဉ်
|
အမည်
|
ရလဒ်
|
မှတ်ချက်
|
| ၁
|
မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (1759–1760)
|
မြန်မာ အောင်မြင်
|
အယုဒ္ဓယအား ပဉ္စမအကြိမ် သိမ်းပိုက်ခြင်း
တနင်္သာရီ ကမ်းရိုးတန်းအား ထားဝယ်မှ မြိတ်အထိ မြန်မာတို့ အောင်နိုင်သည်။ အယုဒ္ဓယအား မြန်မာတို့ ဝိုင်းရံထားနိုင်သော်လည်း ဘုရင် ဒဏ်ရာရဖျားနာသဖြင့် ပြန်လည်ဆုတ်ခွာခဲ့သည်။[၂၀][၂၁]
|
| ၂
|
မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (1765–1767)
|
မြန်မာ အောင်မြင်
|
အယုဒ္ဓယအား ဆဋ္ဌမအကြိမ် သိမ်းပိုက်ခြင်း
ယိုးဒယားအား မြန်မာတို့ ကျူးကျော်ကာ အယုဒ္ဓယအား ဝန်းရံထားပြီး အယုဒ္ဓယနေပြည်တော်အား အဆုံးသတ်စေခဲ့သည်။[၂၂][၂၃]
|
ကုန်းဘောင်-သွန်ဘူရီ (ယိုးဒယား)
| စဉ်
|
အမည်
|
ရလဒ်
|
မှတ်ချက်
|
| ၁
|
မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (၁၇၇၅-၁၇၇၆)
|
ယိုးဒယား အောင်မြင်
|
လန်နအား ယိုးဒယားတို့ ထိန်းချုပ်
ယိုးဒယားတို့၏ အကူအညီဖြင့် ၁၇၇၅ တွင် လန်နပြည် လွတ်လပ်ရေးကြေညာသည်။ လန်နနှင့် ယိုးဒယားအား မြန်မာတို့ ကျူးကျော်သည်။ ဆင်ဖြူရှင်မင်းလွန်ပြီးနောက် ယိုးဒယားမှ မြန်မာတို့ ဆုတ်ခွာခဲ့ရာ လန်နအား ယိုးဒယားတို့ ရရှိခဲ့ပြီး ဆယ်စုနှစ် နှစ်နှစ်အကြာ မြန်မာတို့ အုပ်ချုပ်မှု အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။[၂၄]
|
ကုန်းဘောင်-ချက္ကရီ (ယိုးဒယား)
ကျမ်းကိုးများ
- ↑ Harvey, pp. xxviii-xxx.
- ↑ James, p. 302.
- ↑ ၃.၀ ၃.၁ Harvey 1925: 158
- ↑ ၄.၀ ၄.၁ Hmannan Vol. 2 2003: 238–239
- ↑ Damrong, pp. 14–26.
- ↑ Damrong, pp. 14–26.
- ↑ Damrong, pp. 27–41.
- ↑ Damrong, pp. 42–64.
- ↑ Harvey 1925: 181
- ↑ Damrong, pp. 65–144.
- ↑ Damrong, pp. 145–179.
- ↑ Fernquest, pp. 51–52.
- ↑ Wood, p. 144.
- ↑ Hmannan Vol. 3 2003: 175–178
- ↑ Harvey 1925: 189
- ↑ Harvey 1925: 198
- ↑ Hmannan Vol. 3 2003: 277
- ↑ Damrong, pp. 220–239.
- ↑ Wood, pp. 191–194.
- ↑ Damrong, pp. 240–311.
- ↑ Wood, pp. 240–242.
- ↑ Damrong, pp. 312–357.
- ↑ Wood, pp. 243–250.
- ↑ Wood, pp. 263–267.
- ↑ Wood, p. 273.
- ↑ Symes, pp. 96–97.
- ↑ Phayre 1967: 218–219
- ↑ Symes, p. 97-98.
- ↑ Ongsakul, p. 155.
- ↑ Ongsakul, p. 150.
- ↑ Skinner, pp. 59–61.
- ↑ Gerini, pp. 81–82.
- ↑ Wood, pp. 276–277
- ↑ Turton, p. 119-20
- ↑ Van Roy, p. 172-73
- ↑ Hardiman, Vol. 1 1901: 38, and Vol. 2 1901: 408–409
- ↑ Ratchasomphan, Wyatt 1994: 119
ကိုးကား
|
