ਇਵੈਂਟ ਹੌਰਿਜ਼ਨ

ਜਨਰਲ ਰਿਲੇਟੀਵਿਟੀ
${\displaystyle G_{\mu \nu }+\Lambda g_{\mu \nu }={8\pi G \over c^{4}}T_{\mu \nu }}$
Introduction History Mathematical formulation Resources Tests
Fundamental concepts ਸਮਾਨਤਾ ਸਿਧਾਂਤ ਸਪੈਸ਼ਲ ਰਿਲੇਟੀਵਿਟੀ ਸੰਸਾਰ ਰੇਖਾ ਰੀਮਾਨੀਅਨ ਰੇਖਾਗਣਿਤ
Phenomena Kepler problem Gravitational lensing ਗਰੈਵੀਟੇਸ਼ਨਲ ਤਰੰਗਾਂ Frame-dragging ਜੀਓਡੈਸਿਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਇਵੈਂਟ ਹੌਰਿਜ਼ਨ ਸਿੰਗੁਲਰਟੀ ਬਲੈਕ ਹੋਲ ਸਪੇਸਟਾਈਮ Spacetime diagrams ਮਿੰਕੋਵਸਕੀ ਸਪੇਸਟਾਈਮ ਆਈਨਸਟਾਈਨ-ਰੋਜ਼ਨ ਪੁਲ
Equations Formalisms Equations Linearized gravity Einstein field equations Friedmann Geodesics Mathisson–Papapetrou–Dixon Hamilton–Jacobi–Einstein Formalisms ADM BSSN Post-Newtonian Advanced theory Kaluza–Klein theory Quantum gravity
Solutions Schwarzschild Reissner–Nordström Gödel Kerr Kerr–Newman Kasner Lemaître–Tolman Taub-NUT Milne Robertson–Walker pp-wave van Stockum dust
Scientists Einstein Lorentz Hilbert Poincaré Schwarzschild de Sitter Reissner Nordström Weyl Eddington Friedman Milne Zwicky Lemaître Gödel Wheeler Robertson Bardeen Walker Kerr Chandrasekhar Ehlers Penrose Hawking Raychaudhuri Taylor Hulse van Stockum Taub Newman Yau Thorne others
v t e

ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਆਮ ਸਾਪੇਖਤਾ ਸਿੱਧਾਂਤ ਵਿੱਚ, ਘਟਨਾ ਖਤਿਜ ਦੇਸ਼-ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸੀਮਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਪਾਰ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਉਸ ਦੀ ਸੀਮਾ ਦੇ ਬਾਹਰ ਦੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਉੱਤੇ ਕੋਈ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਸ ਦੀ ਸੀਮਾ ਦੇ ਬਾਹਰ ਬੈਠੇ ਕਿਸੇ ਦਰਸ਼ਕ ਜਾਂ ਸਰੋਤੇ ਨੂੰ ਇਹ ਕਦੇ ਵੀ ਗਿਆਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਦੇ ਇਸ ਖਤਿਜ ਦੇ ਪਾਰ ਕੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਆਮ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਉਸ ਸੀਮਾ ਵਜੋਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਥੋਂ ਵਾਪਸੀ ਅਸੰਭਵ ਹੈ, ਯਾਨੀ ਇਸ ਦੇ ਪਾਰ ਗੁਰੂਤਾਕਰਸ਼ਣ ਇੰਨਾ ਭਿਆਨਕ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਚੀਜ਼, ਚਾਹੇ ਚੀਜ਼ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼, ਇੱਥੋਂ ਬਹਾਰ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲ ਸਕਦਾ।^[1] ਇਸ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਮਿਸਾਲ ਕਾਲ਼ਾ ਛੇਕ (ਬਲੈਕ ਹੋਲ) ਹੈ। ਕਾਲੇ ਛੇਕਾਂ ਦੇ ਘਟਨਾ ਖਤਿਜਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਤੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਘਟਨਾ ਖਤਿਜ ਸੀਮਾ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ - ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਵਾਲਾ ਉਸਨੂੰ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਵੇਖ ਸਕਦਾ।^[2] ਇਹੀ ਵਜ੍ਹਾ ਹੈ ਕਿ ਕਾਲੇ ਛੇਕ ਕਾਲੇ ਲੱਗਦੇ ਹਨ - ਉਹਨਾਂ ਕੋਲੋਂ ਕੋਈ ਰੋਸ਼ਨੀ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲਦੀ।

ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਚੀਜ ਕਾਲੇ ਛੇਕ ਦੇ ਗੁਰੂਤਾਕਰਸ਼ਣ ਦੀ ਚਪੇਟ ਵਿੱਚ ਆਕੇ ਉਸ ਦੀ ਤਰਫ ਡਿੱਗਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਘਟਨਾ ਖਤਿਜ ਦੀ ਸੀਮਾ ਦੇ ਕਰੀਬ ਆਉਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ਉਵੇਂ-ਉਵੇਂ ਗੁਰੁਤਾਕਰਸ਼ਣ ਦੇ ਭਿਆਨਕ ਕਹਿਰ ਨਾਲ ਸਾਪੇਖਤਾ ਸਿਧਾਂਤ ਦੇ ਅਨੋਖੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਿੱਖਣ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਦੂਰੋਂ ਦੇਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਕਾਲੇ ਛੇਕ ਦੇ ਤਰਫ ਡਿੱਗਣ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਹੌਲੀ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਛਵੀ ਵਿੱਚ ਲਾਲਿਮਾ ਵੱਧਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਦਰਸ਼ਕ ਕਦੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਵੇਖ ਪਾਂਦੇ ਕਿ ਚੀਜ਼ ਘਟਨਾ ਚੱਕਰ ਨੂੰ ਪਾਰ ਹੀ ਕਰ ਜਾਵੇ। ਲੇਕਿਨ ਉਸ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਕੋਈ ਪ੍ਰਭਾਵ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ - ਉਸਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਤੇਜੀ ਨਾਲ ਕਾਲੇ ਛੇਕ ਦੀ ਤਰਫ ਡਿੱਗ ਕੇ ਘਟਨਾ ਖਤਿਜ ਪਾਰ ਕਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਾਪੇਖਤਾ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਵੇਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਅਤੇ ਉਸ ਚੀਜ਼ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਗਤੀਆਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਭਿੰਨ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

• The Universe in a Nutshell by Stephen Hawking
• Kip Thorne (1994). Black Holes and Time Warps. W. W. Norton.
• Abhay Ashtekar and Badri Krishnan, “Isolated and Dynamical Horizons and Their Applications”, Living Rev. Relativity, 7, (2004), 10; Online Article, cited Feb.2009.