ਕਸ਼ੀਰ ਸਾਗਰ

ਹਿੰਦੂ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ, ਦੁੱਧ ਦਾ ਮਹਾਂਸਾਗਰ ਸੱਤ ਮਹਾਂਸਾਗਰਾਂ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਤੋਂ ਪੰਜਵਾਂ ਮਹਾਂਸਾਗਰ ਹੈ। ਇਹ ਕ੍ਰਾਉਂਚਾ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਹੈ।^[1] ਹਿੰਦੂ ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੇਵਤਿਆਂ ਅਤੇ ਅਸੁਰਾਂ ਨੇ ਸਮੁੰਦਰ ਮੰਥਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਅਮ੍ਰਿਤ ਨੂੰ ਅਮਰ ਜੀਵਨ ਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨੂੰ ਕੱਢਣ ਲਈ ਇੱਕ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।^[2] ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਹਿੰਦੂ ਕਥਾਵਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ, ਪੁਰਾਣਾਂ ਦੇ ਸਮੁਦਰ ਮੰਥਨ ਅਧਿਆਇ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਤਾਮਿਲ ਵਿੱਚ ਤਿਰੂਪਾਰਕਦਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਉਹ ਥਾਂ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ੇਸ਼ ਨਾਗ ਦੇ ਉੱਪਰ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ।^[3]

"ਦੁੱਧ ਦਾ ਮਹਾਂਸਾਗਰ" ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਨੁਵਾਦ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਕਸੀਆਰੋਦਾ "ਦੁੱਧ" ਅਤੇ -ਉਦਾ, ਸਗਾਰਾ "ਪਾਣੀ, ਸਮੁੰਦਰ" ਜਾਂ ਅਬਦੀ "ਮਹਾਂਸਾਗਰ" ਤੋਂ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਹੈ।

ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਹਿੰਦਿਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬੰਗਾਲੀ ਵਿੱਚ ਖੀਰ ਸਾਗਰ, ਤਾਮਿਲ ਵਿੱਚ ਪੀਰਕਾਲ ਅਤੇ ਤੇਲਗੂ ਵਿੱਚ ਪਾਲਾ ਕਦਾਲੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

• The story of the churning as told in the epic Mahabharata, here in the online English translation by Kisari Mohan Ganguli at sacred-texts.com.
• The story of the churning as told in the epic Ramayana, here in the online English verse translation by Ralph T. H. Griffith at sacred-texts.com.
• The story of the churning as told in the Vishnu Purana, here in the online English translation by Horace Hayman Wilson at sacred-texts.com.

1. ↑ D. Dennis Hudson: The body of God: an emperor's palace for Krishna in eighth-century Kanchipuram, Oxford University Press US, 2008, ISBN 978-0-19-536922-9, pp.164-168
2. ↑ "Churning the Ocean of Milk by Michael Buckley".
3. ↑ Chenni Padmanabhan. Concept of Sri Andal's Tiruppavai. R.P. Publications, 1995 - Krishna (Hindu deity) in literature - 296 pages. p. 87.