ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ 86ਵੀਂ ਸੋਧ

ਸੰਵਿਧਾਨ (86ਵੀਂ ਸੋਧ) ਐਕਟ, 2002
ਭਾਰਤ ਦਾ ਸੰਸਦ
ਲੰਬਾ ਸਿਰਲੇਖ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਵਿੱਚ ਸੋਧ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਐਕਟ
ਹਵਾਲਾ	ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ 86ਵੀਂ ਸੋਧ
ਖੇਤਰੀ ਸੀਮਾ	ਭਾਰਤ
ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੀ ਮਿਤੀ	12 ਦਸੰਬਰ 2002
ਸਥਿਤੀ: ਲਾਗੂ

ਇੱਕ ਲੜੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ
ਭਾਰਤ ਦਾ ਸੰਵਿਧਾਨ
ਪ੍ਰਸਤਾਵਨਾ
ਭਾਗ 1 ∙ 2 ∙ 3 ∙ 4 ∙ 4ਏ ∙ 5 ∙ 6 ∙ 7 8 ∙ 9 ∙ 9ਏ ∙ 9ਬੀ ∙ 10 ∙ 11 ∙ 12 ∙ 13 ∙ 14 14ਏ ∙ 15 ∙ 16 ∙ 17 ∙ 18 ∙ 19 ∙ 20 ∙ 21 22
ਅਨੁਸੂਚੀਆਂ ਪਹਿਲੀ ∙ ਦੂਜੀ ∙ ਤੀਜੀ ∙ ਚੌਥੀ ∙ ਪੰਜਵੀਂ ਛੇਵੀਂ ∙ ਸੱਤਵੀਂ ∙ ਅੱਠਵੀਂ ∙ ਨੌਵੀਂ ਦਸਵੀਂ ∙ ਗਿਆਰ੍ਹਵੀਂ ∙ ਬਾਰ੍ਹਵੀਂ
Appendices I ∙ II ∙ III ∙ IV ∙ V
ਸੋਧਾਂ ਸੂਚੀ ∙ 1 ∙ 2 ∙ 3 ∙ 4 ∙ 5 ∙ 6 ∙ 7 ∙ 8 ∙ 9 ∙ 10 ∙ 11 ∙ 12 ∙ 13 ∙ 14 ∙ 15 ∙ 16 ∙ 17 ∙ 18 ∙ 19 ∙ 20 ∙ 21 ∙ 22 ∙ 23 ∙ 24 ∙ 25 ∙ 26 ∙ 27 ∙ 28 ∙ 29 ∙ 30 ∙ 31 ∙ 32 ∙ 33 ∙ 34 ∙ 35 ∙ 36 ∙ 37 ∙ 38 ∙ 39 ∙ 40 ∙ 41 ∙ 42 ∙ 43 ∙ 44 ∙ 45 ∙ 46 ∙ 47 ∙ 48 ∙ 49 ∙ 50 ∙ 51 ∙ 52 ∙ 53 ∙ 54 ∙ 55 ∙ 56 ∙ 57 ∙ 58 ∙ 59 ∙ 60 ∙ 61 ∙ 62 ∙ 63 ∙ 64 ∙ 65 ∙ 66 ∙ 67 ∙ 68 ∙ 69 ∙ 70 ∙ 71 ∙ 72 ∙ 73 ∙ 74 ∙ 75 ∙ 76 ∙ 77 ∙ 78 ∙ 79 ∙ 80 ∙ 81 ∙ 82 ∙ 83 ∙ 84 ∙ 85 ∙ 86 ∙ 87 ∙ 88 ∙ 89 ∙ 90 ∙ 91 ∙ 92 ∙ 93 ∙ 94 ∙ 95 ∙ 96 ∙ 97 ∙ 98 ∙ 99 ∙ 100 ∙ 101 ∙ 102 ∙ 103 ∙ 104 ∙ 105
ਸਬੰਧਤ ਵਿਸ਼ੇ ਸੰਘ ਸੂਚੀ ਰਾਜ ਸੂਚੀ ਸਮਕਾਲੀ ਸੂਚੀ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਸਿਧਾਂਤ ਯੂਨੀਫਾਰਮ ਸਿਵਲ ਕੋਡ
v t e

ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ 86ਵੀਂ ਸੋਧ, ਛੇ ਤੋਂ ਚੌਦਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਅਤੇ ਛੇ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਬਚਪਨ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।^[1] ਇਸ ਨੇ ਅਨੁਛੇਦ 21ਏ (ਮੌਲਿਕ ਅਧਿਕਾਰ ਵਜੋਂ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ) ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰਾਜ ਨੀਤੀ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੇ ਅਨੁਛੇਦ 45 (ਅਰਲੀ ਚਾਈਲਡਹੁੱਡ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ) ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਨੁਛੇਦ 51ਏ (ਮੌਲਿਕ ਕਰਤੱਵਾਂ) ਨੂੰ ਸੋਧਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਛੇ ਅਤੇ ਚੌਦਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਨਵੇਂ ਫਰਜ਼ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।^[2]

ਭਾਰਤੀ ਗਣਰਾਜ ਦੇ 53ਵੇਂ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਸੰਸਦ ਦੁਆਰਾ ਇਸਨੂੰ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ:-^[3]

1. ਛੋਟਾ ਸਿਰਲੇਖ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤ:

(1) ਇਸ ਐਕਟ ਨੂੰ ਸੰਵਿਧਾਨ (ਅੱਠਵੀਂ ਸੋਧ) ਐਕਟ, 2002 ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

(2) ਇਹ ਅਜਿਹੀ ਮਿਤੀ ਤੋਂ ਲਾਗੂ ਹੋਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ, ਸਰਕਾਰੀ ਗਜ਼ਟ ਵਿੱਚ ਨੋਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ, ਨਿਯੁਕਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।

2. ਨਵਾਂ ਲੇਖ 21A ਦਾ ਸੰਮਿਲਨ:

ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਅਨੁਛੇਦ 21 ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਛੇਦ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ:-

ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ

"21A. ਰਾਜ ਛੇ ਤੋਂ ਚੌਦਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਮੁਫ਼ਤ ਅਤੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗਾ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰਾਜ, ਕਾਨੂੰਨ ਦੁਆਰਾ, ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।"

3. ਆਰਟੀਕਲ 45 ਲਈ ਨਵੇਂ ਲੇਖ ਦੀ ਥਾਂ:-

ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਅਨੁਛੇਦ 45 ਲਈ, ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਛੇਦ ਨੂੰ ਬਦਲਿਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਅਰਥਾਤ:

ਛੇ ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਬਚਪਨ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ।

"45. ਰਾਜ ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਬਚਪਨ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੇਗਾ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹ ਛੇ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਪੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਲੈਂਦੇ।"

4. ਧਾਰਾ 51ਏ ਦੀ ਸੋਧ:

ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਅਨੁਛੇਦ 51A ਵਿੱਚ, ਧਾਰਾ (J) ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਹੇਠ ਲਿਖੀ ਧਾਰਾ ਜੋੜੀ ਜਾਵੇਗੀ, ਅਰਥਾਤ:-

"(k) ਛੇ ਅਤੇ ਚੌਦਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਮੌਕੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਮਾਪਿਆਂ ਦਾ ਫ਼ਰਜ਼ ਹੋਵੇਗਾ।

1. ↑ "The Constitution (Eighty-sixth Amendment) Act, 2002| National Portal of India". www.india.gov.in. Retrieved 2023-07-01.
2. ↑ "Right To Education". righttoeducation.in. Retrieved 2023-07-01.
3. ↑ "86th Amendment" (PDF).