ਰਾਧਾ

ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਿਰਲੇਖਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈਨੀ। ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਗਾਇਬ ਜਾਣਕਰੀ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰੋ ਤਾਂਕੇ ਆਰਟੀਕਲ ਕਾਇਮ ਹੋਸਕੇ। ਹੋਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਗੱਲਬਾਤ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ ਨੂੰ ਫਿਰੋਲਣ ਨਾਲ ਵੀ ਮਿਲਸਕਦੀ ਹੈ।

ਸ੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪ੍ਰਾਣਸਖੀ ਅਤੇ ਉਪਾਸਿਕਾ ਰਾਧਾ ਬ੍ਰਿਸ਼ਭਾਨੂੰ ਨਾਮਕ ਗੋਪ ਦੀ ਪੁਤਰੀ ਸੀ। ਰਾਧਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਸਦੀਵੀ ਪ੍ਰੇਮ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹਨ। ਰਾਧਾ ਦੀ ਮਾਤਾ ਕੀਰਤੀ ਲਈ "ਬ੍ਰਿਸ਼ਭਾਨੂੰ ਪਤਨੀ" ਸ਼ਬਦ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਾਧਾ ਨੂੰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀ ਪ੍ਰੇਮਿਕਾ ਅਤੇ ਕਿਤੇ-ਕਿਤੇ ਪਤਨੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹ। ਰਾਧਾ ਬ੍ਰਿਸ਼ਭਾਨੂੰ ਦੀ ਪੁਤਰੀ ਸੀ। ਪਦਮ ਪੁਰਾਣ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਬ੍ਰਿਸ਼ਭਾਨੂੰ ਰਾਜਾ ਦੀ ਕੰਨਿਆ ਦੱਸਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਜਾ ਜਦੋਂ ਯੱਗ ਦੀ ਭੂਮੀ ਸਾਫ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਇਸਨੂੰ ਭੂਮੀ ਕੰਨਿਆ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਰਾਧਾ ਮਿਲੀ। ਰਾਜਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕੰਨਿਆ ਮੰਨ ਕੇ ਇਸ ਦਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸਣਾ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਵੀ ਕਥਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਕਿ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਅਵਤਾਰ ਲੈਂਦੇ ਵੇਲੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਦੇਵਤਰਪਣ ਨਾਲ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਅਵਤਾਰ ਲੈਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਉਦੋਂ ਰਾਧਾ ਵੀ ਜੋ ਚਤੁਰਭੁਜ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੀ ਅਰਧੰਗਣੀ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਮੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੈਕੁੰਠਲੋਕ ਵਿੱਚ ਨਿਵਾਸ ਕਰਦੀ ਸੀ, ਰਾਧਾ ਬਣ ਕੇ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਆਈ। ਬ੍ਰਹਮਾ ਵੈਵਰਤ ਪੁਰਾਣ ਅਨੁਸਾਰ ਰਾਧਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀ ਸਹੇਲੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਵਿਆਹ ਰਾਪਾਣ ਅਤੇ ਰਾਇਆਣ ਨਾਮਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੋਰ ਥਾਂ ਰਾਧਾ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇ ਵਿਆਹ ਦਾ ਵੀ ਉੱਲੇਖ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਰਾਧਾ ਆਪਣੇ ਜਨਮ ਵੇਲੇ ਹੀ ਬਾਲਉਮਰ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਉਹ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸ਼ਕਤੀ ਜਾਂ ਹਲਾਦਿਨੀ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ। ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਹ ਬ੍ਰਜ ਗੋਪੀਆਂ ਦੀ ਮੁੱਖੀ ਸੀ, ਜੋ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪ੍ਰਤੀ ਉਸ ਦੀ ਸਰਬੋਤਮ ਸ਼ਰਧਾ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ (ਭਗਤੀ ਦੇਵੀ) ਦੀ ਪੈਰਾ ਭਗਤੀ (ਪੂਰਨ ਸ਼ਰਧਾ) ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁਝ ਲੋਕ ਖ਼ੁਦ ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦਾ ਨਾਰੀ ਰੂਪ ਵੀ ਮੰਨਦੇ ਹਨ। ਹਰ ਸਾਲ ਰਾਧਾਰਾਣੀ ਦਾ ਜਨਮਦਿਨ ਰਾਧਾਸ਼ਟਮੀ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਉਸ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਆਤਮਾ (ਆਤਮ) ਦਾ ਰੂਪ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਪ੍ਰੇਮ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਲਈ ਚਾਹਤ ਨੂੰ ਧਰਮ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਰੱਬੀ ਮਿਲਾਪ ਦੀ ਮਨੁੱਖੀ ਖੋਜ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਾਹਿਤਕ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨਾਲ ਉਸਦੇ ਰਾਸ ਲੀਲਾ ਨਾਚ ਨੇ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਲਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ।

ਉਸ ਨੂੰ ਵਰਿੰਦਾਵਨੇਸ਼ਵਰੀ (ਸ਼੍ਰੀ ਵਰਿੰਦਾਵਨ ਧਾਮ ਦੀ ਮਹਾਰਾਣੀ) ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

Left:Radha-Krishna Prem Mandir (Love Temple) in Vrindavan, Uttar Pradesh; Right: Krishna-Radha in Gokarneshwar temple, Nepal.

ਰਾਧਾ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਚਿਤੰਨਿਆ ਮਹਾਂਪ੍ਰਭੂ, ਵਲੱਭਾਚਾਰੀਆ, ਚੰਡੀਦਾਸ ਅਤੇ ਵੈਸ਼ਨਵ ਧਰਮ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮੰਦਰਾਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਹਨ। ਉਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਨੇੜੇ ਖੜ੍ਹਾ ਦਿਖਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

• ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ
• ਇਸਕਾਨ
• ਹਰੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ

ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਬਾਰੇ ਇਹ ਇੱਕ ਅਧਾਰ ਲੇਖ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਵਧਾ ਕੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।