ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ
 ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ (ਮਰਾਠੀ ਉਚਾਰਨ: (saːtaraː) ਪੱਛਮੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਸੂਬੇ ਦਾ ਇੱਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਖੇਤਰਫਲ 10,480 km2 (4,050 sq mi) ਹੈ। ਅਤੇ 3,003,741 ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ 14.17% ਸ਼ਹਿਰੀ ਹਨ।[1][2] ਸਤਾਰਾ, ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਸਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮੇਧਾ, ਵਾਈ, ਕਰਾੜ, ਮਲਕਾਪੁਰ, ਕੋਰੇਗਾਓਂ, ਰਹਿਮਤਪੁਰ,ਪੁਸੇਗਾਓ, ਦਹੀਵੜੀ, ਕੋਯਨਾਨਗਰ, ਫਲਟਨ, ਲੋਨੰਦ, ਮਹਾਬਲੇਸ਼ਵਰ, ਪੰਚਗਨੀ, ਵਡੁਜ ਅਤੇ ਮਹਸਵੜ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੁਣੇ, ਸਾਂਗਲੀ, ਸੋਲਾਪੁਰ ਅਤੇ ਕੋਲਹਾਪੁਰ ਦੇ ਨਾਲ ਪੁਣੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਡਵੀਜ਼ਨ ਦੇ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਪੁਣੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਇਸ ਨੂੰ ਉੱਤਰ ਵੱਲ, ਰਾਏਗੜ੍ਹ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮ ਵੱਲ, ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਸੋਲਾਪੁਰ, ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਸਾਂਗਲੀ ਅਤੇ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਰਤਨਾਗਿਰੀ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।[3] ਸਹਿਆਦਰੀ ਰੇਂਜ, ਜਾਂ ਪੱਛਮੀ ਘਾਟ ਦੀ ਮੁੱਖ ਸ਼੍ਰੇਣੀ, ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਕਿਨਾਰੇ ਦੇ ਨਾਲ ਉੱਤਰ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਚਲਦੀ ਹੈ,ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਰਤਨਾਗਿਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਤੋਂ ਅਲੱਗ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਮਹਾਦੇਓ ਰੇਂਜ ਲਗਭਗ 10 ਮੀਟਰ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮਹਾਬਲੇਸ਼ਵਰ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਪੂਰਬ ਅਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਦੋ ਮੁੱਖ ਵਾਟਰਸ਼ੈੱਡਾਂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਭੀਮਾ ਨਦੀ ਦੇ ਜਲ ਖੇਤਰ, ਜੋ ਕਿ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਦੀ ਇੱਕ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀ ਹੈ, ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਉੱਤਰ ਅਤੇ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ, ਮਹਾਦੇਓ ਪਹਾੜੀਆਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਬਾਕੀ ਹਿੱਸਾ ਉੱਪਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਕਾਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਹਾੜੀ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿਚ ਲੱਕੜ ਅਤੇ ਬਾਲਣ ਦਾ ਵੱਡਾ ਭੰਡਾਰ ਹੈ। ਪੂਰਾ ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਡੇਕਨ ਟਰੈਪਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਸਤਾਰਾ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਨਹਿਰ ਸਮੇਤ ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਿੰਚਾਈ ਦੇ ਕੰਮ ਹਨ। ਵਾਈ ਦੇ ਨੇੜੇ ਮੰਧਰਾਦੇਵੀ ਵਿੱਚ ਮੰਡੇਰ ਦੇਵੀ ਮੰਦਰ, ਕਾਲੂਬਾਈ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਇੱਕ ਪਹਾੜੀ 1,417 m (4,649 ft) ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਅਸਥਾਨ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਇੱਕ ਬਾਗ ਨੂੰ ਚਮਤਕਾਰੀ ਬਾਗ ਦੱਸਦੇ ਹਨ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮੰਦਰ 400 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਮੰਦਰ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਪੱਕੀ ਤਾਰੀਖ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਥੇ 25 ਜਨਵਰੀ 2005 ਨੂੰ ਇੱਕ ਦੁਖਦਾਈ ਭਗਦੜ ਹਾਦਸਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਅਧਿਕਾਰੀਸੰਸਦ ਦੇ ਮੈਂਬਰਸਰਪ੍ਰਸਤ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ
ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੈਜਿਸਟ੍ਰੇਟ/ਕਲੈਕਟਰ ਦੀ ਸੂਚੀ
ਇਤਿਹਾਸ 200 ਈ: ਪੂਰਵ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਜਾਣਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਸਥਾਨ ਕਰਾਡ ਹੈ (ਕਰਹਾਕੜਾ)। ਇਹ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਾਂਡਵ ਜਲਾਵਤਨੀ ਸਮੇ ਵਾਈ ਵਿੱਚ ਠਹਿਰੇ ਸਨ, ਜਿਸਨੂੰ ਉਸ ਸਮੇਂ 'ਵਿਰਾਟਨਾਗਰੀ' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਮਾਨਕ ਨੇ 350 ਤੋਂ 375 ਈ: ਤੱਕ ਰਾਜ ਕੀਤਾ ਅਤੇ "ਮਾਨਪੁਰਾ" (ਹੁਣ ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਮਾਨ ) ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬਣਾਈ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਵਾਕਾਟਕਾਂ ਦੇ ਪਤਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਰਾਸ਼ਟਰਕੂਟ ਚਾਲੂਕੀਆਂ ਦੇ ਜਾਗੀਰਦਾਰ ਬਣ ਗਏ। ਚੰਦਰਗੁਪਤ ਦੂਜੇ ਦਾ ਸ਼ਾਸ਼ਨ, ਜਿਸਨੂੰ ਮਹਿੰਦਰਾ ਦਿੱਤਿਆ ਕੁਮਾਰਗੁਪਤ ਪਹਿਲੇ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਦੱਖਣ ਦੇ ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਤੱਕ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ 451 ਈਸਵੀ ਤੋਂ 455 ਈ: ਤੱਕ ਰਾਜ ਕੀਤਾ। ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮੌਰੀਆ ਸਾਮਰਾਜ 550 ਈ: ਤੋਂ 750 ਈ: ਤੱਕ ਲਗਭਗ ਦੋ ਸੌ ਸਾਲ ਤੱਕ "ਸਤਵਾਹਨਾਂ " ਦਾ ਰਾਜ ਸੀ। ਦੱਖਣ ਉੱਤੇ ਪਹਿਲਾ ਮੁਸਲਮਾਨ ਹਮਲਾ 1296 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸੰਨ 1636 ਵਿਚ ਨਿਜ਼ਾਮ ਸ਼ਾਹੀ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਦੇ ਰਾਜ ਦਾ ਅੰਤ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। 1663 ਵਿੱਚ ਮਰਾਠਾ ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ ਪਰਾਲੀ ਜਿੱਤਣ ਪਿਛੋਂ ਸਤਾਰਾ ਕਿਲ੍ਹਾ ਵੀ ਜਿੱਤ ਲਿਆ ਸੀ। ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮੁਗਲ ਸਮਰਾਟ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨੇ ਸਤਾਰਾ ਕਿਲ੍ਹੇ ਤੇ ਕਬਜਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ ,ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 1706 ਵਿੱਚ ਪਰਸ਼ੂਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਨੇ ਜਿੱਤ ਲਿਆ ਸੀ। 1708 ਵਿੱਚ, ਸਤਾਰਾ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਛੱਤਰਪਤੀ ਸ਼ਾਹੂ ਦੀ ਤਾਜਪੋਸ਼ੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀਦੇ ਵੰਸ਼ਜ, ਸਤਾਰਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਤੀਜੀ ਐਂਗਲੋ-ਮਰਾਠਾ ਯੁੱਧ 1818 ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਜਿੱਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਨੇ ਮਰਾਠਾ ਖੇਤਰ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਬੰਬਈ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ ਨਾਲ ਜੋੜ ਲਿਆ ਸੀ ,ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸਤਾਰਾ ਦੀ ਰਿਆਸਤ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤੀ, ਜੋ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਖੇਤਰ ਸੀ। ਸਾਜ਼ਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਨੂੰ 1839 ਵਿੱਚ ਬਰਖਾਸਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਭਰਾ ਰਾਜਾ ਸ਼ਾਹਜੀ ਨੂੰ ਗੱਦੀ 'ਤੇ ਬਿਠਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਦੋਂ 1848 ਵਿਚ ਇਸ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ, ਤਾਂ ਸਤਾਰਾ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਬੰਬਈ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਅਗਸਤ 1943 ਤੋਂ ਮਈ 1946 ਤੱਕ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਸਤਾਰਾ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੱਛਮੀ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ (ਹੁਣ ਸਤਾਰਾ ਅਤੇ ਸਾਂਗਲੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ ਕੀਤਾ ਗਿਆ) ਵੰਡਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲੇ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਸਬ ਡਵੀਜਨਾਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਤਾਰਾ, ਵਾਈ, ਕਰਾੜ ਅਤੇ ਫਲਟਨ ,ਗਿਆਰਾਂ ਤਾਲੁਕਾਂ (ਤਹਿਸੀਲਾਂ) ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।[4] ਇਹ ਹਨ ਸਤਾਰਾ, ਕਰਾੜ, ਵਾਈ, ਮਹਾਬਲੇਸ਼ਵਰ, ਫਲਟਨ, ਮਾਨ, ਖਟਾਵ, ਕੋਰੇਗਾਓਂ, ਪਾਟਨ, ਜੌਲੀ ਅਤੇ ਖੰਡਾਲਾ ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਅੱਠ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਹਨ।
ਸਾਲ 2009 ਵਿੱਚ, ਕਰਾਡ (ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕਾ) ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇਹ ਸਤਾਰਾ (ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕਾ) ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਉਸੇ ਸਾਲ ਨਵਾਂ ਮੇਧਾ (ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕਾ) ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਜੌਲੀ ਅਤੇ ਖਟਾਵ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਿਆਂ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਨਸੰਖਿਆ
2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 3,003,741 ਹੈ[7] ਲਗਭਗ ਅਲਬਾਨੀਆ ਰਾਸ਼ਟਰ[8] ਜਾਂ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਮਿਸੀਸਿਪੀ ਰਾਜ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ।[9] ਇਹ ਇਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 122 ਵੀਂ ਰੈਂਕਿੰਗ ਦਿੰਦਾ ਹੈ (ਕੁੱਲ 640 ਵਿੱਚੋਂ)।[7] ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਘਣਤਾ 287 inhabitants per square kilometre (740/sq mi) ਹੈ। ।[7] 2001-2011 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਇਸਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵਾਧਾ ਦਰ 6.93% ਸੀ।[7] ਸਤਾਰਾ ਵਿੱਚ ਹਰ 1000 ਮਰਦਾਂ ਪਿੱਛੇ 988 ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ ਹੈ,[7] ਅਤੇ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 82.87% ਹੈ। ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀਆਂ ਅਤੇ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 10.76% ਅਤੇ 0.99% ਹੈ।[7] ਭਾਸ਼ਾ2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਸਮੇਂ, 95.05% ਆਬਾਦੀ ਮਰਾਠੀ, 3.60% ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ 0.90% ਉਰਦੂ ਬੋਲਦੇ ਹਨ।
ਸਿੱਖਿਆਸਤਾਰਾ ਵਿੱਚ ਸੈਨਿਕ ਸਕੂਲ ਲੜਕਿਆਂ ਨੂੰ ਫੌਜੀ ਕੈਰੀਅਰ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਲੜਕਿਆਂ ਨੂੰ NDA ( ਨੈਸ਼ਨਲ ਡਿਫੈਂਸ ਅਕੈਡਮੀ ) UPSC ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਆਰਮੀ ਨੇਵੀ ਅਤੇ ਏਅਰਫੋਰਸ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਇਹ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਪਹਿਲਾ ਸੈਨਿਕ ਸਕੂਲ ਹੈ ਅਤੇ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਸੂਬਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਾਲ 2021 ਵਿੱਚ ਸਤਾਰਾ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ, ਕਾਲਜ 100 ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ NEET ਰਾਹੀਂ ਅੰਡਰਗਰੈਜੂਏਟ (MBBS) ਕੋਰਸ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ 15% AIQ ਕੋਟਾ ਹੈ ਅਤੇ 85% ਸੂਬੇ ਦਾ ਕੋਟਾ ਹੈ।[11]
KSD ਸ਼ਾਨਭਾਗ ਵਿਦਿਆਲਿਆ, ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਾਹੂ ਅਕੈਡਮੀ, ਨਰਮਦਾ ਕੁਝ ਵਧੀਆ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਮਾਧਿਅਮ ਸਕੂਲ ਹਨ ਜੋ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਰਾਜ ਬੋਰਡ ਨਾਲ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੋਦਾਰ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਕੂਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸਕੂਲ ਹੈ ਜੋ ਕੇਂਦਰੀ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਬੋਰਡ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ।[12] ਮਰਾਠੀ ਮਾਧਿਅਮ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ, ਰਿਆਤ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅੰਨਾ ਸਾਹਿਬ ਕਲਿਆਣੀ ਵਿਦਿਆਲਿਆ, ਮਹਾਰਾਜਾ ਸਯਾਜੀਰਾਓ ਵਿਦਿਆਲਿਆ ਦੇ ਨਾਲ ਅਨੰਤ ਇੰਗਲਿਸ਼ ਸਕੂਲ, ਅਤੇ ਨਿਊ ਇੰਗਲਿਸ਼ ਸਕੂਲ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸਕੂਲ ਹਨ।[13] ਪਿੰਡ ਅਤੇ ਕਸਬੇ
ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਨਾ
ਹਵਾਲੇ
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਕਾਮਨਜ਼ ਉੱਤੇ ਸਤਾਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮੀਡੀਆ ਹੈ।
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg)
.svg)
Portal di Ensiklopedia Dunia
