ਸਾਉਣੀ ਦੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂਸਾਉਣੀ ਦੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Kharif Crops) ਜਾਂ ਗਰਮੀ ਰੁੱਤ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ, ਓਹ ਫ਼ਸਲਾਂ ਹਨ ਜੋ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਬਾਰਸ਼ਾਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਖਾਸਕਰ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਸਮਾਂ ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ ਅਕਤੂਬਰ ਦੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਝੋਨਾ/ਬਾਸਮਤੀ, ਨਰਮਾ/ਕਪਾਹ, ਮੱਕੀ, ਬਾਜਰਾ ਆਦਿ ਮੁੱਖ ਖਰੀਫ ਫ਼ਸਲਾਂ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮੌਨਸੂਨ ਫਸਲਾਂ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਭਾਰਤ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਮੌਨਸੂਨ ਸੀਜ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਕੱਟੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਖੇਤਰ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਜੂਨ ਤੋਂ ਨਵੰਬਰ ਤੱਕ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।[1] ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਾਨਸੂਨ ਦੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਮਈ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਤੰਬਰ ਦੇ ਤੀਜੇ ਹਫ਼ਤੇ ਤੋਂ ਅਕਤੂਬਰ ਤੱਕ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਾਉਣੀ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਖਰੀਫ਼ ਨਾਮ ਦੀ ਉਤਪਤੀਖਰੀਫ਼ (ਸਾਉਣੀ) ਅਤੇ ਰਬੀ (ਹਾੜ੍ਹੀ) ਦੋਵਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਅਰਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਕਲਾਸੀਕਲ ਫ਼ਾਰਸੀ ਰਾਹੀਂ ਹੋਈ ਹੈ। ਖਰੀਫ਼ ਦਾ ਅਰਥ ਅਰਬੀ ਵਿੱਚ "ਪਤਝੜ" ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਬਿਜਾਈ ਮਾਨਸੂਨ ਦੌਰਾਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਟਾਈ ਪਤਝੜ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ; ਪਤਝੜ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਦੇ ਇਸ ਨੇੜਤਾ ਨੂੰ ਸਾਉਣੀ ਦਾ ਸਮਾਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[2] ਖਰੀਫ ਸੀਜ਼ਨਸਾਉਣੀ ਦਾ ਮੌਸਮ ਫਸਲਾਂ ਅਤੇ ਖੇਤਰ ਅਨੁਸਾਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਮਈ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਨਵਰੀ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖਤਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਮੌਸਮ ਜੂਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਕਤੂਬਰ ਵਿੱਚ ਖਤਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਾਉਣੀ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮੀ ਮਾਨਸੂਨ ਸੀਜ਼ਨ ਦੇ ਆਗਮਨ ਦੌਰਾਨ ਪਹਿਲੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਬੀਜੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਮਾਨਸੂਨ ਸੀਜ਼ਨ ਦੇ ਅੰਤ (ਅਕਤੂਬਰ-ਨਵੰਬਰ) ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸਾਉਣੀ ਸੀਜ਼ਨ ਮੱਧ ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮੱਧ ਅਕਤੂਬਰ ਤੱਕ ਚਲਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਾਉਣੀ ਸੀਜ਼ਨ ਦੀ ਫਸਲ ਹਰ ਰਾਜ ਦੁਆਰਾ ਵੱਖਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਮਈ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਖ਼ਰੀਫ਼ ਅਤੇ ਜਨਵਰੀ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਖਤਮ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ, ਪਰ ਇਸਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਜੂਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਅਕਤੂਬਰ ਵਿੱਚ ਖ਼ਤਮ (ਕਟਾਈ) ਕਰਨ ਲਈ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮੀ ਮੌਨਸੂਨ ਸੀਜ਼ਨ ਦੇ ਆਗਮਨ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਕੇਰਲਾ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਮਈ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਪਹਿਲੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨਾਲ ਸਾਉਣੀ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਬੀਜੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੌਨਸੂਨ ਬਾਰਸ਼ ਉੱਤਰ ਭਾਰਤ ਵੱਲ ਵਧਦੀ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੀਜਣ ਦੀ ਮਿਤੀ ਉਸੇ ਅਨੁਸਾਰ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜੁਲਾਈ ਵਿੱਚ ਇਹ ਉੱਤਰ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਚਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਫਸਲਾਂ ਬਾਰਸ਼ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ, ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜਾਂ ਗਲਤ ਸਮੇਂ ਦੇ ਮੌਨਸੂਨ ਨਾਲ ਪੂਰੇ ਸਾਲ ਦੇ ਯਤਨ ਬਰਬਾਦ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਆਮ ਖਰੀਫ ਫਸਲਾਂ ਚੌਲ (ਝੋਨਾ ਅਤੇ ਬਾਸਮਤੀ), ਬਾਜਰਾ, ਮੱਕੀ, ਲਿਨਸੀਡ/ਫਲੈਕਸ (ਤਿਲ), ਨਰਮਾ/ਕਪਾਹ, ਮੂੰਗਫਲੀ ਆਦਿ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਆਮ ਖਰੀਫ ਫਸਲਾਂਅਨਾਜ ਫਸਲਾਂਫਲਖਰੀਫ ਫਸਲ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਫਲ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ:[3]
ਬੀਜਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਫਸਲਾਂਸਬਜ਼ੀਆਂਸੂਚੀ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ:[4] ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋਹਵਾਲੇ
ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ |
Portal di Ensiklopedia Dunia
