ਸੂਰਤ ਜ਼ਰੀ ਕਰਾਫਟ

ਸੂਰਤ ਜ਼ਰੀ / ਜਰੀ ਕਰਾਫਟ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Surat Zari/Jari Craft) ਭਾਰਤ ਦੇ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਸੂਰਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਇੱਕ ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਉਤਪਾਦ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਰੇਸ਼ਮ ਅਤੇ ਕਪਾਹ ਦੇ ਧਾਗੇ ਤੋਂ ਸੋਨਾ, ਚਾਂਦੀ ਜਾਂ ਤਾਂਬੇ ਨਾਲ ਮਿਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।^[1] ਜ਼ਰੀ ਦੇ ਧਾਗਿਆਂ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬੁਣ ਕੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੱਪੜਾ ਉਦਯੋਗਾਂ ਅਤੇ ਦਸਤਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਹੈ। ਸੂਰਤ ਜ਼ਰੀ ਜਾਂ ਤਾਂ ਕੱਪੜੇ 'ਤੇ ਬੁਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਕੱਪੜੇ ਦੀਆਂ ਬਾਰਡਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਹੱਥ ਨਾਲ ਕਢਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਸਰੀਰ 'ਤੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।^[1] ਜ਼ਾਰੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਾਰਾਣਸੀ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ, ਕਰਨਾਟਕ ਅਤੇ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ ਬਣੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਵਾਰਾਣਸੀ ਵਿੱਚ ਬਣੀਆਂ ਬਨਾਰਸੀ ਸਾੜੀਆਂ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਕਾਂਜੀਵਰਮ ਸਾੜ੍ਹੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੂਰਤ ਜ਼ਰੀ ਦੀ ਵਿਆਪਕ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।^[2]

ਸੂਰਤ ਵਿੱਚ ਬਣੀਆਂ ਜ਼ਰੀਆਂ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ - ਸੋਨੇ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸ਼ੁੱਧ ਧਾਤਾਂ ਨਾਲ ਬਣੀ ਅਸਲੀ ਧਾਤੂ ਦੀ ਜ਼ਰੀ, ਅਤੇ ਨਕਲ ਵਾਲੀ ਜ਼ਰੀ ਪਲਾਸਟਿਕ ਨਾਲ ਬੁਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।^[1]

ਜ਼ਰੀ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਕੇਂਦਰ ਦੱਖਣੀ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਸੂਰਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ 20°47'00″N 72°21'00″E / 20.78333°N 72.35000°E ਅਤੇ 21°34'00″N 74°20'00″E / 21.56667°N 74.33333°E ਦੀ ਭੂਗੋਲਿਕ ਸੀਮਾ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹਨ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਭਰੂਚ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ, ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਨਵਸਾਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ, ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਤਾਪੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅਤੇ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਅਰਬ ਸਾਗਰ ਦੁਆਰਾ ਸੀਮਿਤ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, 95% ਜ਼ਰੀ ਨਿਰਮਾਣ ਇਕਾਈਆਂ ਸੂਰਤ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਥਿਤ ਹਨ। ਸੂਰਤ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਅੰਦਰ, ਉਪਨਗਰ ਜਿੱਥੇ ਕਾਰੀਗਰ ਜ਼ਰੀ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਗੋਪੀਪੁਰਾ, ਮਹਿਧਰਪੁਰਾ, ਨਵਾਪੁਰਾ, ਸਗਰਾਮਪੁਰਾ, ਸੱਯਦਪੁਰਾ, ਰਾਮਪੁਰਾ, ਉਧਨਾ ਅਤੇ ਵਾਡੀਫਲੀਆ ਹਨ।

ਸੂਰਤ ਜ਼ਰੀ ਕਰਾਫਟ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਭੂਗੋਲਿਕ ਸੰਕੇਤ ਵਸਤੂਆਂ (ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ) ਐਕਟ (ਜੀ.ਆਈ. ਐਕਟ) 1999 ਦੇ ਅਧੀਨ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ "ਸੂਰਤ ਜ਼ਰੀ ਕਰਾਫਟ" ਸਿਰਲੇਖ ਹੇਠ ਪੇਟੈਂਟ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਅਤੇ ਟ੍ਰੇਡਮਾਰਕ ਦੇ ਕੰਟਰੋਲਰ ਜਨਰਲ ਦੁਆਰਾ ਰਜਿਸਟਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ GI ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਨੰਬਰ 131 'ਤੇ ਕਲਾਸ 31 ਦੇ ਤਹਿਤ ਇੱਕ ਬਾਗਬਾਨੀ ਵਸਤੂ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।^[1] ਜੀਆਈ ਟੈਗ ਨੂੰ 2010 ਵਿੱਚ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਅਨ ਚੈਂਬਰਜ਼ ਆਫ਼ ਕਾਮਰਸ ਐਂਡ ਇੰਡਸਟਰੀ (FICCI) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, GI ਦਰਜਾ ਸੂਰਤ ਦੇ ਜ਼ਰੀ ਕਰਾਫਟ ਨਾਲ ਜੁੜੇ 150,000 ਹਿੱਸੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਗੁਣਵੱਤਾ ਨਿਯੰਤਰਣ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਏਜੰਸੀਆਂ ਗੁਜਰਾਤ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਦਸਤਕਾਰੀ ਵਿਭਾਗ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕਮਿਸ਼ਨਰ (ਹਸਤਕਾਰੀ) ਹਨ।^[1]

1. ↑ ^{1.0 1.1 1.2 1.3 1.4} "Geographical Indications Journal No. 35" (PDF). Surat Zari Craft Surat Zari Craft. Government of India Controller General of Patents Designs and Trademarks. 4 June 2010. pp. 22–29. Retrieved 5 March 2016.
2. ↑ ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Update