ਹਿਰਣਯਾਕਸ਼

ਹਰਨਾਕਸ਼
੧੮ ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਵਾਰਾਹ ਦੀ ਹਰਨਾਖਸ਼ ਨਾਲ ਲੜਦਿਆਂ ਦੀ ਪੇਂਟਿੰਗ ।
ਮਾਨਤਾ	ਅਸੁਰ
ਨਿਵਾਸ	ਪਾਤਾਲ
ਹਥਿਆਰ	ਗਦਾ
ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ
ਮਾਤਾ ਪਿੰਤਾ	ਕਸ਼ਯਪ ਅਤੇ ਦਿਤੀ
ਭੈਣ-ਭਰਾ	ਹਰਨਾਖਸਪੁ (ਭਰਾ) ਹੋਲੀਕਾ/ਸੀਮਹੀਕਾ(ਭੈਣਾਂ)
Consort	ਰਸ਼ਭਾਨੂ[1]
ਬੱਚੇ	ਹਰਨਾਖਸ਼ੀ ਅੰਧਕਾ

ਹਰਨਾਕਸ਼ ਜਾਂ ਹਿਰਣਯਾਕਸ਼ (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ: ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ: हिरण्याक्ष, "ਸੁਨਹਿਰੀ ਅੱਖਾਂ ਵਾਲਾ"), ਜਿਸਨੂੰ ਹੀਰਣੇਯਾਨੇਤਰ (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ: ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ: ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ: हिरण्यनेत्र) ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਇੱਕ ਦਮਨਕਾਰੀ ਅਸੁਰ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਅਕਾਸ਼ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਿੰਦੂ ਮਿਥਿਹਾਸ ਅਨੁਸਾਰ ਧਰਤੀ ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਅਗਵਾ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ।^[2]

ਕੁਝ ਪੁਰਾਣ ਹਿਰਣਯਾਕਸ਼ ਨੂੰ ਦਿਤੀ ਅਤੇ ਕਸ਼ਯਪ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ।^[3] ਕਸ਼ਯਪ (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ: कश्यप ਕਸ਼ਯਪ) ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਰਿਸ਼ੀ (ਰਿਸ਼ੀ) ਸੀ, ਜੋ ਵਰਤਮਾਨ ਮਨਵੰਤਰਾ ਵਿੱਚ ਸਪਤਰਿਸ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ; ਹੋਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਅਤਰੀ, ਵਸ਼ਿਸ਼ਟ, ਵਿਸ਼ਵਮਿਤਰ, ਗੌਤਮ, ਜਮਾਦਗਨੀ ਅਤੇ ਭਾਰਦਵਾਜ ਹਨ। ਉਹ ਦੇਵਾਂ, ਅਸੁਰਾਂ, ਨਾਗਾਂ ਅਤੇ ਸਾਰੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਪਿਤਾ ਸਨ। ਉਸ ਨੇ ਅਦਿਤੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸ ਨੇ ਅਗਨੀ, ਆਦਿੱਤਿਆ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ। ਆਪਣੀ ਦੂਜੀ ਪਤਨੀ, ਦੀਤੀ ਨਾਲ, ਉਸ ਨੇ ਦੈਤਿਆ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਪੁਰਾਣਿਕ ਸੰਸਕਰਣ ਵਿੱਚ, ਚੰਗੇ ਸੁਰ ਅਤੇ ਬੁਰੇ ਅਸੁਰ ਦੋਵੇਂ ਕਸ਼ਯਪ ਦੀ ਔਲਾਦ ਹਨ, ਅਤੇ ਚੰਗੇ ਅਤੇ ਬੁਰੇ ਵਿਚਕਾਰ ਨਿਰੰਤਰ ਯੁੱਧ ਹੁੰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।

ਇੱਕ ਵਾਰ, ਹਿਰਣਯਾਕਸ਼ ਨੇ ਧਰਤੀ ਮਾਤਾ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡੀ ਸਾਗਰ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘਾਈ ਤੱਕ ਖਿੱਚ ਲਿਆ। ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੂੰ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਹ ਧਰਤੀ ਦੇਵੀ ਅਤੇ ਸਾਰੀ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਬਚਾਏ। ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੇ ਇੱਕ ਮਨੁੱਖ-ਸੂਰ (ਵਰਾਹਾ) ਦਾ ਅਵਤਾਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਹਿਰਣਯਾਕਸ਼ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ। ਫਿਰ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ।

1. ↑ https://vedabase.io/en/library/sb/7/2/
2. ↑ George M. Williams (2008). Handbook of Hindu Mythology. Oxford University Press. pp. 154–155, 223–224. ISBN 978-0-19-533261-2.
3. ↑ Roshen Dalal (2010). Hinduism: An Alphabetical Guide. Penguin Books. p. 159. ISBN 978-0-14-341421-6.