ਅਕਾਲੀ ਹਨੂਮਾਨ ਸਿੰਘ
ਜਥੇਦਾਰ ਬਾਬਾ ਹਨੂੰਮਾਨ ਸਿੰਘ (1755 – 1846),[1] ਅਕਾਲੀ ਹਨੂੰਮਾਨ ਸਿੰਘ ਜਾਂ ਅਮਰ ਸ਼ਹੀਦ ਬਾਬਾ ਹਨੂੰਮਾਨ ਸਿੰਘ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਇੱਕ ਨਿਹੰਗ ਸਿੱਖ ਸਨ ਅਤੇ ਬੁੱਢਾ ਦਲ ਦੇ 7ਵੇਂ ਜਥੇਦਾਰ ਅਤੇ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਸਨ।[2] ਉਹ ਅਕਾਲੀ ਫੂਲਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਵਾਰਿਸ ਸਨ।[3][4] ਉਹ ਪਹਿਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਸਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਾਈ ਲੜੀ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ 1846 ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਪਟਿਆਲਾ ਰਿਆਸਤ ਨਾਲ ਲੜਾਈ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਜੀਵਨਨਵੰਬਰ 1755 ਵਿਚ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਪਿੰਡ ਨੌਰੰਗ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ, ਜ਼ੀਰਾ, ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਵਿਖੇ ਗਰਜਾ ਸਿੰਘ ਬਾਠ ਅਤੇ ਹਰਨਾਮ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ। 68 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਹ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਬਣੇ।[5][6] ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਹਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਥੇਦਾਰ ਨੇ ਪਟਿਆਲਾ ਛਾਉਣੀ ਵਿਖੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਨਿਹੰਗ ਸਿੱਖ ਫੌਜਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸਮੂਹ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਰਾਜਾ ਕਰਮ ਸਿੰਘ ਪਟਿਆਲਾ ਦਾ ਸ਼ਾਸਕ ਸੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮਾਲਵਾ ਰਾਜ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਗੱਠਜੋੜ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਨਿਹੰਗਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੀ ਗੋਲੀ ਮਾਰਨ ਦੇ ਸਖ਼ਤ ਹੁਕਮ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਜਥੇਦਾਰ ਹਨੂੰਮਾਨ ਸਿੰਘ ਪਟਿਆਲੇ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਂ ਰਾਜਾ ਕਰਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਨਿਹੰਗਾਂ 'ਤੇ ਤੋਪਾਂ ਨਾਲ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਿਹੰਗ ਸਿੰਘ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ ਸੀ। ਬਾਕੀਆਂ ਨੂੰ ਨੇੜਲੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਹਨੂੰਮਾਨ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 500 ਨਿਹੰਗ ਯੋਧੇ ਇਸ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਚ ਗਏ, ਅਤੇ ਤਲਵਾਰਾਂ, ਕਮਾਨ ਅਤੇ ਤੀਰ, ਕੁਹਾੜੀਆਂ ਅਤੇ ਮਾਚਿਸ ਦੀ ਅੱਗ ਨਾਲ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਰੀ ਤੋਪਾਂ ਦੀ ਅੱਗ ਨਾਲ ਲੜਦੇ ਰਹੇ। ਸਭਰਾਓਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬੁੱਢਾ ਦਲ ਦੇ ਬਚੇ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ ਦੇ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਸੀਸ-ਸਤਲੁਜ ਰਿਆਸਤਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਰਾਹਤ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ। ਹਨੂੰਮਾਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪਟਿਆਲਾ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕ ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਸੱਦਾ ਮਿਲਿਆ।[1] ਬਾਬਾ ਹਨੂੰਮਾਨ ਸਿੰਘ 90 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਸੋਹਾਣਾ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਅਕਾਲ ਚਲਾਣਾ ਕਰ ਗਏ।[7] ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਜਥੇਦਾਰ ਬਾਬਾ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਸਿੰਘ ਨਿਹੰਗ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸੰਭਾਲੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਹੀਦਾਂ, ਸੋਹਾਣਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।[8][9] ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਸੋਹਾਣਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਬੱਡੀ ਅਕੈਡਮੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਗੈਲਰੀ
ਹਵਾਲੇ
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
,_by_G.T._Vigne,_ca.1846.jpg)
Portal di Ensiklopedia Dunia
