Lipoprotein

Lipoprotein je biohemijski sklop koji se sastoji od proteina i lipida. Mnogi enzimi, transporteri, strukturni proteini, antigeni, adhezini i toksini su lipoproteini. Primeri takvih molekula su lipoproteini visoke gustine (HDL) i niske gustine (LDL) koji omogućavaju prenos masti krvnim sistemom, transmembranski proteini mitohondrije i hloroplasta, i bakterijski lipoproteini.^[1]

Funkcija

Funkcija lipoproteinskih čestica je transport lipida (masnoća) (kao što je triacilglicerol) širom tela putem krvi.

Sve ćelije koriste i zavise od masti i holesterola kao gradivnih blokova za formiranje membrana koje one koriste za kontrolu unutrašnjeg vodenog sadržaja, unutrašnjih u vodi rastvornih elemenata i za organizaciju strukture i proteinskih enzimskih sistema.

Klasifikacija

Proteinski deo lipopretina se sastoji od apoproteina (apolipoproteina) koji se mogu podeliti u šest klasa, a neke od klasa u podklase. Tako razlikujemo:

A (apo A-I, apo A-II, apo A-IV, i apo A-V)
B (apo B48 i apo B100)
C (apo C-I, apo C-II, apo C-III, i apo C-IV)
D
E
H

Prema različitim udelima pojedinih hemijskih molekula koji se nalaze u određenom lipoproteinu, lipoproteini se mogu svrstati u različite klase:

hilomikroni - prenose trigliceride (masti) od creva do jetre, mišićnog tkiva i masnog tkiva.
lipoprotein vrlo male gustine (engl. Very low density lipoprotein - VLDL) prenose (novosintetizirani) triacilglicerol od jetre prema masnom tkivu.
lipoprotein srednje gustine (engl. Intermediate density lipoprotein - IDL)
lipoprotein niske gustine (engl. Low density lipoprotein - LDL) prenosi holesterol od jetre prema ćelijama u telu. LDL se ponegde naziva "loš kolesterol".
lipoprotein velike gustine (engl. High density lipoprotein - HDL) prikuplja holesterol iz tkiva u telu i odnosi ga u jetru. HDL se često naziva i "dobar holesterol".

Gustoća (g/mL)	Klasa	Prečnik (nm)	% protein	% holesterol	% fosfolipid	% triacilglicerol
>1.063	HDL	5-15	33	30	29	4
1.019-1.063	LDL	18-28	25	50	21	8
1.006-1.019	IDL	25-50	18	29	22	31
0.95-1.006	VLDL	30-80	10	22	18	50
<0.95	Hilomikroni	100-1000	<2	8	7	84

Hiperlipoproteinemija je naziv za bolest kod koje je u krvi povišena koncentracija lipoproteina. Prema klasi povišenih lipoproteina se razlikuje pet tipova hiperlipoproteinemija.