Итальян теле |
итал. italiano[1] итал. Italiano |
 |
Кыскача исем |
итальянский, італійська, italyanca, итолиёӣ, италиаг, италиански, italijanščina, ital һәм It |
Дәүләт |
Италия[2]
Сан-Марино[3]
Швейцария[4]
Ватикан[5] |
Барлыкка килү урыны |
Граубюнден[d], Тичино кантоны[d], Истарска жупаниясе[d], Италия, Изола, Пиран һәм Сан-Марино |
Тел типологиясе |
SVO[d], слоговой язык[d], существительное, потом прилагательное[d][6] һәм язык pro-drop[d] |
Килешләр |
баш килеш[d] |
Грамматик заманы |
прошедшее отдалённое[d], имперфект изъявительного наклонения[d], хәзерге заман, present perfect[d], претерит[d], плюсквамперфект[d], настоящее условное[d], условное прошедшее[d], настоящее время сослагательного наклонения[d], прошедшее время сослагательного наклонения[d], имперфект сослагательного наклонения[d], subjunctive pluperfect[d], present imperative[d], настоящее неопределённое[d], инфинитив прошедшего времени[d], participle I[d], причастие прошедшего времени[d], present gerund[d] һәм past gerund[d] |
Мәелләр |
хикәя фигыль[d], шарт фигыль[d], шарт фигыль төркемчәсе[d], боерык фигыль[d], инфинитив[d], part.[d] һәм герундий[d] |
Грамматик җенескә ия |
ир заты[d] һәм хатын-кыз заты[d] |
Имеет грамматическую категорию лица |
первое лицо единственное число[d], второе лицо единственное число[d], третье лицо мужской род единственное число[d], третье лицо женский род единственное число[d], первое лицо множественное число[d], второе лицо множественное число[d], третье лицо мужской род множественное число[d] һәм третье лицо женский род множественное число[d] |
Язу |
итальян әлифбасы[d] һәм латин язуы[d] |
Телне көйләүче |
Академия делла Круска[d] |
Сөйләшүчеләр саны |
64 800 000 кеше кеше (2019)[7] |
Телнең ЮНЕСКО статусы |
иминлектә[d][8] |
Ethnologue каталогында телнең статусы |
1 National[d] |
Кайда өйрәнелә |
итальянистика[d] |
Һәштәге |
italian |
 |
 |
Имеет спряжения |
первое спряжение в итальянском[d], второе спряжение в итальянском[d] һәм третье спряжение в итальянском[d] |
Социаль медиаларда күзәтүчеләре |
16 588 |
Кыскарулар җәдвәле аббревиатурасы |
итал. |
Stack Exchange'да |
italian.stackexchange.com |
Викимедиа проектларында тел коды |
it |
Итальян теле Викиҗыентыкта |
Итальян теле (lingua italiana) – итальяннарның милли теле. Италиядә, Ватиканда, Сан-Маринода, Швейцариядә дәүләт теле.
Әлифба
Хәреф
|
Әйтелеш
|
A a
|
/a/
|
B b
|
/b/
|
С с
|
/k/
/tʃ/
|
D d
|
/d/
|
E e
|
/e/
/ɛ/
|
F f
|
/f/
|
G g
|
/ɡ/
/dʒ/
|
H h
|
-
|
I i
|
/i/
/j/
|
L l
|
/l/
|
M m
|
/m/
|
N n
|
/n/
|
O o
|
/o/
/ɔ/
|
P p
|
/p/
|
Q q
|
/k(w)/
|
R r
|
/r/
|
S s
|
/s/
/z/
|
T t
|
/t/
|
U u
|
/u/
/w/
|
V v
|
/v/
|
Z z
|
/ts/
/dz/
|
Грамматика
Исем
Итальян телендә исемнәр җенес буенча аeрыла, ике род бар. Җенесне аеру өчен артикльләр һәм кушымчалар кулланыла.
Китап – Il libro
Məктəп – La scuola
Исемнең сан категориясе бар. Күплек санын ясау өчен исемнең кушымчалары үзгәрә:
Libro (китап) – Libri (китаплар)
Scuola (мəктəп) – Scuole (мəктəплəр)
Итальян телендә килеш төшенчәсе юк. Килеш кушымчалары урынына бәйлекләр (предлоглар) кулланыла.
Без мəктəпкə барабыз. – Noi andiamo a scuola.
Мəскəүдəн кайтам. – Io torno da Mosca.
Мансурның китабы. – Il libro di Mansur.
Зат алмашлыклары
Зат
|
Берлек саны
|
Күплек саны
|
1
|
io (мин)
|
noi (без)
|
2
|
tu (син)
|
voi (сез)
|
3
|
lui (ул)
lei (ул)
Lei (Сез, әдәп белән)
|
loro (алар)
|
Фигыль
Итальян телендә фигыльнең инфинитив формасы -are, -ere, -ire кушымчасы белән ясала.[9]
arrivare – килергә
ripetere – кабатларга
dormire – йокларга
Хәзерге заман (Il Presente)
|
I төрләнеш
|
II төрләнеш
|
III төрләнеш
|
|
parlare
|
scrivere
|
dormire
|
finire
|
(io)
|
parlo
сөйлим
|
scrivo
язам
|
dormo
йоклыйм
|
finisco
бетерәм
|
(tu)
|
parli
сөйлисең
|
scrivi
язасың
|
dormi
йоклыйсың
|
finisci
бетерәсең
|
(lui)
|
parla
сөйли
|
scrive
яза
|
dorme
йоклый
|
finisce
бетерә
|
(noi)
|
parliamo
сөйлибез
|
scriviamo
язабыз
|
dormiamo
йоклыйбыз
|
finiamo
бетерәбез
|
(voi)
|
parlate
сөйлисез
|
scrivete
язасыз
|
dormite
йоклыйсыз
|
finite
бетерәсез
|
(loro)
|
pàrlano
сөйлиләр
|
scrìvono
язалар
|
dòrmono
йоклыйлар
|
finìscono
бетерәләр
|
Билгеле үткән заман (Il Passato Prossimo)
essere/avere + үткән заман сыйфат фигыль
|
mangiare
|
(io)
|
ho mangiato
ашадым
|
(tu)
|
hai mangiato
ашадың
|
(lui)
|
ha mangiato
ашады
|
(noi)
|
abbiamo mangiato
ашадык
|
(voi)
|
avete mangiato
ашадыгыз
|
(loro)
|
hanno mangiato
ашадылар
|
Тәмамланмаган үткән заман (L'Imperfetto)
|
parlare
|
(io)
|
parlavo
сөйли идем
|
(tu)
|
parlavi
сөйли идең'
|
(lui)
|
parlava
сөйли иде
|
(noi)
|
parlavamo
сөйли идек
|
(voi)
|
parlavate
сөйли идегез
|
(loro)
|
parlavano
сөйли иделәр
|
Искәрмәләр
Чыганаклар
Сылтамалар
Шулай ук карагыз
Википедия