Тал

Тал
Исем	Salix
Халыкара фәнни исем	Salix L., 1753[1][2]
Таксономик ранг	ыру[1]
Югарырак таксон	Ивовые[d]
Таксонның халык атамасы	Ошибка Lua в Модуль:Sources на строке 178: attempt to concatenate local 'letter' (a nil value).
Таксономик төр	S. alba
Җимеш төре	тартмачык[d]
Нәрсәнең чыганагы	willow wood[d] һәм willow[d]
GRIN URL	npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomygenus.aspx?id=10657[6]
Тал Викиҗыентыкта

Тал (лат. Sálix) — агачсыман үсемлек; Талчалар (лат. Salicaceae) гаиләсенең бер ыруы.

Таллар - борынгы үсемлекләр. Аларның яфрак эзләре акбур чоры катламнарында очрый.

The Plant List сайты мәгълүматлары буенча, Тал ыругында Төньяк ярымшарның салкынча өлкәләрендә киң таралган, шул исәптән поляр түгәрәк эчендә үсүче 550 төре исәпләнә.^[7] Ауразия һәм Төньяк Американың салкын һәм уртача поясларында очрый.

Татарстан территориясендә 18 төре бар, ак тал (S. alba), мурт тал яки ракита (S. fragilis), кәҗә талы яки бредина (S. caprea), очлы яфраклы тал яки верба (S. acutifolia), чыбык тал (S. viminalis) һәм башкалар киң таралган. Таллыклар барлыкка китереп, елга тугайларында һәм башка сулык ярларында, уйсулыкларда, ерымнарда үсәләр.

0,2–25 м биеклектәге агачлар яки куаклар. Яфраклары чиратлашкан, күпчелеге ланцетсыман, түгәрәктән тар кыякка кадәр, каурыйсыман сеңерле. Чәчәкләре берле чәчәк төркеменә — ата һәм ана алкаларга җыйналган, кайбер төрләрдә алар яфрак ярганчы күренә. Җимеше — очкалак озын төкчәле күп орлыклы тартмачык. Апрель–майда чәчәк ата. Җимешләре, чәчәк атып бетергәннән соң, 3–4 атнадан өлгерә. Орлыктан, ботактан, төп үсентеләреннән үрчи. Туфракка талымсыз.

Кайрысында гликозид һәм дуплау матдәләре бар; аннан ясалган препаратлар эренле шеш һәм җәрәхәтләрне дәвалау өчен, тән кызышканда һәм бөрештергеч чара буларак кулланыла.

Үзагачын — төрле эшләнмәләр, сыгылмалы нәзек чыбыкларын — кәрзин, йорт җиһазлары һәм башка әйберләр ясауда файдаланалар.

Кара тал (S. pentandra), розмарин яфраклы тал (S. rosmarinifolia), кара җиләксыман тал (S. murtilloides) һәм башка яшелләндерүдә файдаланыла.

Очлы яфраклы тал, ак тал, кәҗә талы һәм башка төрләре ерым һәм текә ярларны ныгытуда кулланыла.

Бал бирүче үсемлек.

Лапландия талы (S. lapponum), розмарин яфраклы тал, кара җиләксыман тал ТРның Кызыл китабына кертелгән (2006). ^[8]

• U. Reuter, «Die Kultur der Eiche u. W eide etc.» (1875);
• Coaz, «La culture des osiers» (1879);
• Schmid, «Die Anpflanzung und Behandlung der Korb— und Bandweiden» (1883);
• Resch, «Die Kultur der Band— und Flechtweiden» (1884);
• Schulzen, «Korbweiden-Kultur» (1584);
• Kràhe, «Lehrbuch der rationellen Korbweidencultur» (1886),
• Dochnahl, «Die Band — und Flechtweiden» (1887),
• Brinckmeier, «Anleitung zur Anzucht und Cultur der Korbweiden» (1888);
• Августинович, «Культура корзиночной ивы» («Лесной Журнал», 1878);
• Маракуев, «Разведение ивы и ветлы» (1889);
• Генко, «Тальниковое хозяйство в пойме р. Волги» («Лесной Журнал» 1880 г.)
• Э. Э. Керн, «Ива, её значение, разведение и употребление» (1890).
• Бескодаров А. А. Художественное плетение из ивового прута. — М.: Лесн. пром-сть, 1985. — 64 с. — 55 000 экз.

Калып:Wikisource

Викисүзлектә мәкалә бар «тал»

• http://www.cultinfo.ru/fulltext/1/001/008/049/633.htm // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
• Ива, растение из семейства ивовых // Брокгауз һәм Ефрон энциклопедик сүзлеге: 86 томда (82 том һәм 4 өстәмә). Санкт-Петербург: 1890—1907.

• Ивы (Salix, Willows, Weiden) сайт доктора с.-х. наук, доцента, профессор Брянского государственного университета Афонина А. А.
• Ива на сайте Энциклопедия декоративных садовых растений