Азеляненне

Азеляне́нне — комплекс мерапрыемстваў па аднаўленні або стварэнні і выкарыстанні расліннага покрыва ў населеных месцах і іх наваколлі з мэтай палепшыць якасць асяроддзя.

Зялёныя насаджэнні падзяляюцца на агульныя (паркі, сады, скверы, бульвары, алеі і інш.), абмежаваныя (у дварах школьных, дашкольных, лячэбных, навукова-даследчых і інш. устаноў, у жылых раёнах) і спецыяльныя (вакол прамысловых прадпрыемстваў, водаахоўныя, проціпажарныя, супрацьэразійныя і інш.).

Фарміраванне сістэмы азелянення ў розных населеных месцах залежыць ад іх геаграфічнага становішча, мясцовых кліматычных і прыродна-ландшафтных умоў (наяўныя лясныя масівы, асаблівасці рэльефу і глеб, размяшчэнне вадаёмаў), памераў, народна-гаспадарчага профілю і планіровачнай структуры гарадоў і пасёлкаў.

• санітарна-экалагічнае (зялёныя насаджэнні сярод забудоў, уключаючы прамысловыя зоны, зніжаюць узровень шуму, затрымліваюць пыл і аэразолі, садзейнічаюць памяншэнню канцэнтрацыі дыму і шкодных газаў у атмасферы, павелічэнню іанізацыі паветра, наяўнасці кіслароду і фітагенных злучэнняў, якія валодаюць бактэрыцыднымі уласцівасцямі і знішчаюць узбуджальнікаў хвароб чалавека і жывёл, змяншаюць яркасць сонечнага святла і радыяцыйную тэмпературу і інш.),
• рэкрэацыйнае (месцы адпачынку),
• гаспадарчае (выконваюць ветраахоўную функцыю, з'яўляюцца сродкамі аптымальнага размеркавання ападкаў і паверхневага сцёку, барацьбы з эрозіяй глебы і інш.),
• архітэктурна-дэкаратыўнае і эстэтычнае (ствараюць у населеных пунктах натуральнае пейзажнае асяроддзе, узбагачаюць іх архітэктурнае аблічча) значэнне.

На Беларусі мэтанакіраванае азеляненне пашырылася з XVII—XVIII стст. Сучаснае азеляненне ажыццяўляецца на аснове навукова-абгрунтаваных прынцыпаў і нарматываў: прадугледжваецца раўнамернае размеркаванне зялёных масіваў сярод забудовы ўсіх відаў, сувязь іх паміж сабой і з прыгараднымі лясамі і вадаёмамі, максімальнае захаванне існуючых насаджэнняў і інш.

Зялёныя насаджэнні гарадоў займаюць каля 20 % агульнай плошчы гарадскіх зямель і складаюць каля 40 тыс. га. Створана больш за 40 паркаў культуры і адпачынку, дзіцячых і спартыўных, каля 160 агульнагарадскіх, больш за 1 тыс. садоў і сквераў, каля 50 бульвараў, існуе каля 120 зялёных зон. Састаўной часткай азелянення горада з'яўляюцца насаджэнні прыгараднай зоны: лясы, лесапаркі, лугапаркі, пладовыя сады і інш., якія ствараюць умовы для масавага адпачынку насельніцтва і садзейнічаюць аздараўленню гарадскога паветра.

Навукова-даследчая работа па азеляненні вядзецца ў Цэнтральным батанічным садзе і Інстытуце экстрымальнай батанікі АН Беларусі, БелНДІ праблем горадабудаўніцтва.

• Азеляненне // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1).