Амелія Арлеанская

Марыя Амелія
Марыя Амелія
	парт.: Maria Amélia;
	; Партрэт пэндзля Выторыа Матэа Каркоса, 1905
Каралева-кансорт Партугаліі
	1899 — 1908
Папярэднік	Марыя Піа Савойская
Пераемнік	ліквідацыя манархіі
Нараджэнне	28 верасня 1865[…]; Твікэнэм, Рычманд-апан-Тэмс[d], графства Вялікі Лондан, Вялікі Лондан[d], Англія, Злучанае каралеўства Вялікабрытаніі і Ірландыі;
Смерць	25 кастрычніка 1951[…] (86 гадоў); Ле-Шэнэ[d], дэпартамент Сена і Уаза, Францыя;
Месца пахавання	Пантэон дому Браганса[d];
Род	Чацвёрты Арлеанскі дом[d]
Імя пры нараджэнні	фр.: Marie Amélie Louise Hélène d’Orléans; парт.: Maria Amélia Luísa Helena de Orleães
Бацька	Луі-Філіп, граф Парыжскі[d]
Маці	Марыя Ізабела Арлеанская[d]
Муж	Карлуш I
Дзеці	Луіш Філіпэ, герцаг Браганса, Мануэл II і Марыя Ганна Партугальская[d]
Аўтограф
Узнагароды	Мальтыйскі ордэн Залатая Ружа[d] (1892)
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Марыя Амелія Луіза Алена (фр.: Marie Amélie, парт.: Maria Amélia; 28 верасня 1865 — 25 кастрычніка 1951) — прынцэса Арлеанская, жонка караля Партугаліі Карлуша I, каралева-кансорт Партугаліі.

Біяграфія

Сям'я

Старэйшая дачка Луі-Філіпа, графа Парыжскага і яго жонкі Марыі Ізабелы Арлеанскай. Нарадзілася ў Вялікабрытаніі дзе яе сям'я знаходзілася ў ссылцы пасля французскай рэвалюцыі. Яны змаглі вярнуцца ў Францыю толькі ў 1871 годзе.

22 мая 1886 года Амелія выйшла замуж за партугальскага прынца Карлуша. Ён быў старэйшым сынам караля Партугаліі Луіша I і спадчыннікам трона. У пары было трое дзяцей:

Луіш Філіпэ (1887—1908), герцаг Браганса,
Марыя Ганна (1887),
Мануэл II (1889—1932).

Кіраванне

У 1892 годзе Амелія атрымала ад Папы Рымскага Льва XIII ганаровую ўзнагароду — Залатую ружу.

У кастрычніку 1889 года Карлуш змяніў на троне бацьку і разам з ім Амелія стала каралевай Партугаліі. Яна гуляла важную сацыяльную і культурную ролю ў краіне. У 1892 годзе яна заснавала «Інстытут дапамогі пацярпелым караблекрушэнне», у 1905 — «Музей каралеўскіх карэт» (у наш час Нацыянальны музей карэт). Асабліва важным было стварэнне «Нацыянальнай дапамогі хворым на туберкулез» для барацьбы супраць распаўсюджанай у той час хваробы.

На мяжы стагоддзяў палітычная сітуацыя ў краіне была нестабільнай. Кароль не карыстаўся павагай, абвінавачаны ў фінансавых махінацыях. У каралеўскай сям'і нарастала суперніцтва паміж дынастыямі Браганса і Саксен-Кобург-Гота. Рухі рэспубліканцаў і анархістаў знаходзілі ўсё большы водгуку сярод народа.

1 лютага 1908 года, калі Амелія з мужам і двума сынамі вярталіся з адпачынку ў Францыі ў Лісабон, два тэрарыста-рэспубліканца адкрылі агонь па іх адкрытым экіпажы. Кароль быў забіты на месцы, спадчыннік прастола Луіш Філіпэ памёр праз 20 хвілін, малодшы сын Мануэл быў лёгка паранены ў руку і стаў наступным каралём.

Пасля трагедыі каралева аддалілася ў палац Пена ў Сінтры, адкуль выходзіла толькі каб падтрымаць сына Мануэла II. Рэвалюцыйны рух набіраў сілу, у канчатковым выніку 5 кастрычніка 1910 Партугалія была абвешчана рэспублікай.

Апошнія гады

Каралеўская сям'я пакінула Партугалію. Амелія была прынята ў свайго брата Філіпа, герцага Арлеанскага ў Вялікабрытаніі. Пасля вяселля Мануэла з прынцэсай Аўгустай Вікторыяй Гогенцолерн былая каралева адправілася ў Францыю, дзе спынілася ў палацы Бельвю, каля Версаля.

У 1932 годзе Амелія перанесла яшчэ адну цяжкую страту — смерць сына Мануэла. Такім чынам яна стала апошняй прадстаўніцай партугальскай галіны Саксен-Кобургскай дынастыі. Падчас Другой сусветнай вайны ўрад Салазара прапанавала Амеліі палітычнае сховішча, але яна палічыла за лепшае застацца ў Францыі. Пасля заканчэння вайны яна наведала Партугалію. У 1945 каралева стала хроснай дона Дуартэ, цяперашняга герцага Браганса, умацаваўшы такім чынам прымірэнне дзвюх галін каралеўскай сям'і.

Каралева Амелія сканала ў Францыі, у сваім палацы Бельвю. Яе прах быў пахаваны побач з рэшткамі яе мужа і сына ў маўзалеі царквы Сан-Вісентэ-дэ-Фора ў Лісабоне. Яна засталася апошняй каралевай Партугаліі, бо манархія так і не была адноўлена.