Вайна другой кааліцыі

Вайна Другой кааліцыі
Вайна Другой кааліцыі
	Асноўны канфлікт: Рэвалюцыйныя войны
	; Луі-Франсуа Лежэн. Бітва пры Марэнга
Дата	1798—1802
Месца	Цэнтральная Еўропа, Італія, Швейцарыя, Егіпет, Сірыя
Вынік	перамога Францыі, Люневільскі мір, Ам’енскі мір
Праціўнікі
Свяшчэнная Рымская імперыя ; Вялікабрытанія; Неапаль ; Сіцылія ; Расійская імперыя; Асманская імперыя Мамлюкі	Французская рэспубліка; Іспанская імперыя; Данія-Нарвегія; Батаўская рэспубліка; Расійская імперыя (1801); Польскія легіёны
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Другая кааліцыя (1799—1802) — створаная па ініцыятыве Вялікабрытаніі пасля пераходу Швейцарыі пад французскі кантроль (гл. Гельветычная рэспубліка) з верасня 1798 па сакавік 1799 года, з удзелам Аўстрыі, Англіі, Расіі, Неапалітанскага каралеўства, Турцыі, некалькіх нямецкіх князёў і Швецыі, з мэтай абмежавання ўплыву рэвалюцыйнай Францыі падчас рэвалюцыйных войн 1792—1802 гг. і аднаўлення манархічнага ладу.

Асноўныя баявыя дзеянні звязаны з рэгіёнамі Італіі, Швейцарыі, Аўстрыі і Рэйна. У Італіі, аб’яднаныя руска-аўстрыйскія войскі пад камандаваннем Суворава атрымалі ў красавіка-жніўні 1799 года шэраг перамог над французскай арміяй пад камандаваннем Маро, выцесніўшы яе з даліны ракі По ў французскія Альпы і наваколлі Генуі.

У Швейцарыі 14-15 верасня французскія войскі пад камандаваннем Масены (каля 75 тыс. чалавек) у бітве пад Цюрыхам нанеслі паражэнне войскам кааліцыі пад камандаваннем Рымскага-Корсакава (каля 60 тыс. чалавек, з іх 34 тыс. рускіх). Прыбыўшы праз некалькі дзён у Швейцарыю 23-тысячны атрад Суворава замест саюзных войскаў сустрэў сілы французаў, якія ў чатыры разы пераўзыходзілі яго, і быў вымушаны прарывацца гарамі да Гларуса. Швейцарыя была саюзнікамі страчана.

У Галандыі высаджаны ў жніўні англа-рускі экспедыцыйны корпус дзейнічаў няўдала і ў лістападзе быў эвакуіраваны. Неўзабаве пасля гэтага Расія выйшла з кааліцыі.

9 лістапада 1799 года Напалеон, які вярнуўся з Егіпта, падчас перавароту 18 брумера захапіў уладу ў Францыі. Напалеон асабіста ўзначаліў французскія войскі ў Італіі ў кампаніі 1800 года і ў чэрвені 1800 года ў бітве пры Марэнга атрымаў рашучую перамогу над аўстрыйскімі войскамі, што прывяло да эвакуацыі аўстрыйскіх войскаў з паўночнай Італіі на захад ад Тычына.

Пасля разгрому Аўстрыйскай арміі ўчыненага Рэйнскай арміяй Францыі пад кіраўніцтвам Маро 3 снежня 1800 года ў бітве пад Гогенліндэнам 9 лютага 1801 года Аўстрыя падпісала Люневільскі мір, які зафіксаваў афіцыйнае прызнанне Аўстрыяй незалежнасці Батаўскай і Гельветычнай рэспублік (Галандыі і Швейцарыі, адпаведна), фактычна падкантрольных Францыі.

9 красавіка 1801 года англійскі флот пад правадырствам адмірала Паркера і яго намесніка віцэ-адмірала Нэльсана разграмілі дацкі флот у Капенгагенскай бітве.

Выхад Аўстрыі з вайны азначаў фактычны распад Другой кааліцыі — у стане вайны з Францыяй заставалася толькі Англія.