Вальвокс

Вальвокс
Навуковая класіфікацыя
Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Зялёныя водарасці Пададзел:  Chlorophytina Клас:  Chlorophyceae Парадак:  Chlamydomonadales Сямейства:  Вальвоксавыя Род:  Вальвокс
Міжнародная навуковая назва
Volvox L., 1758
Тыпавы від
Volvox globator L., 1758
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   5582 NCBI   3066 EOL   11637

Вальвокс^[1], вольвакс (Volvox) — род каланіяльных зялёных водарасцей. Развіваецца ў затоках рэк і сажалках, нярэдка выклікаючы «цвіценне» вады.

Калонія вольвакса мае выгляд слізістага зялёнага шара дыяметрам 2—3 мм. У калоніях вольвакса колькасць клетак пастаянная і даволі вялікая (ад 500 да некалькіх дзясяткаў тысяч у розных відаў). Клеткі размешчаны ў адзін слой па краі калоніі, а цэнтр заняты сліззю. Клеткі злучаны паміж сабой цяжамі цытаплазмы. Кожная клетка мае па два жгуцікі, накіраваныя вонкі калоніі. З іх дапамогай вольвакс перамяшчаецца ў вадзе.

Вольвакс належыць да аўтатрофных пратыстаў. Фотасінтэзуючы, ён утварае крухмал і выдзяляе кісларод. Кожная клетка калоніі паглынае мінеральныя рэчывы з навакольнага асяроддзя ўсёй сваёй паверхняй. Роля клетак у калоніі вольвакса неаднолькавая. Адны з іх толькі жывяцца і растуць. Такіх клетак большасць. Іншыя клеткі прымаюць удзел у размнажэнні.

Размнажаецца вольвакс бясполым і палавым спосабамі. Для бясполага размнажэння служаць спецыяльныя клеткі, з якіх пасля многіх дзяленняў утвараецца даччыная калонія вольвакса. Пасля разбурэння мацярынскай калоніі даччыныя калоніі вызваляюцца і пачынаюць жыць самастойна. Пры палавым размнажэнні вольвакса ў яго гаметангіях утвараюцца гаметы. Мужчынскія гаметы — сперматазоіды — рухаюцца пры дапамозе жгуцікаў. Жаночыя гаметы — яйцаклеткі — нерухомыя. У выніку зліцця гамет утвараецца зігота, якая пасля перыяду спакою дае пачатак новай калоніі.

Паводле базы даных AlgaeBase род уключае наступныя віды^[2]:

• Vovox africanus G.S.West, 1910
• Volvox amboensis M.F. Rich et Pocock, 1933
• Vovox aureus Ehrenb., 1832 — Вальвокс залацісты
• Volvox barberi W.R. Shaw, 1922
• Volvox capensis M.F. Rich et Pocock, 1933
• Volvox carteri F. Stein, 1873
• Volvox chaos L., 1758
• Volvox dissipatrix (W.R. Shaw) Printz, 1927
• Volvox fertilis Nayal
• Volvox gigas Pocock, 1933
• Volvox globator L., 1758 — Вальвокс шарападобны
• Volvox merrillii W.R. Shaw
• Volvox migulae (W.R. Shaw) Printz, 1927
• Volvox obversus (W.R. Shaw) Printz, 1927
• Volvox ovolis Pocock ex Nozaki et A.W.Coleman, 2011
• Volvox pocockiae R.C. Starr, 1970
• Volvox polychlamys Korshikov, 1938 — Вальвокс шматабалонкавы
• Vovox rousseletii G.S.West, 1910
• Volvox perglobator J.H.Powers
• Volvox pilula O.F.Müll.
• Volvox powersii (W.R. Shaw) Printz, 1927
• Volvox spermatosphaera Power, 1908
• Volvox tertius Art. Meyer, 1896

• Біялогія: вучэб. дапам. для 7-га кл. агульнаадукац. устаноў з беларус. мовай навучання / пад рэд. В. М. Ціхамірава; пер. з рус. мовы Г. І. Кулеш. — Мн.: Нар. асвета, 2010. — 199 с.: іл. ISBN 978-985-03-1340-9