Дзяржаўная рада Славакіі

Дзяржа́ўная ра́да Слава́цкай Рэспу́блікі (славацк.: Štátna rada Slovenskej republiky) — дзяржаўны орган Першае Славацкае Рэспублікі, які павінны быў служыць пасярэднікам паміж прэзідэнтам, соймам, урадам і палітычнай партыяй (даваць прэзідэнту рэспублікі і ўраду водгукі). Рада была ўтвораная канстытуцыйным законам аб канстытуцыі Славацкай Рэспублікі ад 21 ліпеня 1939 года. Хоць Дзяржаўная рада павінная была быць важным органам, фактычна яна магла толькі даваць рэкамендацыі^[1].

Першае ўстаўное паседжанне Дзяржаўнай рады было прызначанае на 6 жніўня 1940 года і адбылося ў прэзідэнцкім палацы. Нараду адкрыў і вёў прэзідэнт Ёзаф Ціса. Пасля прыняцця прысягі ўсіх чальцоў адбыліся выбары старшыні, якім стаў Віктар Раваш, намеснікамі старшыні сталі Ёзаф Шкулцеты са Славацкай маціцы і мансеньёр Ян Войташак, спішскі біскуп.

Тэрмін паўнамоцтваў Дзяржаўнай рады складаў тры гады^[2]. Дзяржаўная рада прымае рашэнне ў органе, які можа прыняць рэзалюцыю, калі акрамя старшыні ці ягонага намесніка прысутнічае большасць ейных чальцоў. Ён дзейнічае большасцю галасоў выбаршчыкаў. Рада прымае рашэнне бальшынёй галасоў^[3].

Чальцы Дзяржаўнай рады карысталіся імунітэтам, як і дэпутаты сойму. Калі сябар Дзяржаўнай рады з’яўляўся дэпутатам, рашэнне аб ягоным звальненні прымаў сойм^[4]. Сяброўства ў Дзяржаўнай радзе не аплачвалася, гэта была ганаровая пасада. Адзінай перавагай быў штогадовы бясплатны квіток на чыгунку.

Дзяржаўная рада афіцыйна складалася з мінімум 20 сяброў, а менавіта:^[5]

• 6 чальцоў прызначаў прэзідэнт рэспублікі,
• 10 чальцоў Глінкавай славацкай народнай партыі,
• Па адным чальцы ад зарэгістраваных партыяў нацыянальных суполак і станаў;
• Іншыя чальцы: старшыня ўраду й старшыня сойму.

Сябрамі Дзяржаўнай рады з’яўляліся прадстаўнікі палітычных, эканамічных, культурных і царкоўных элітаў Славаччыны, а з нацыяльных меншасцяў прадстаўніцтва ў органе мелі толькі немцы^[6]. У Дзяржаўнай радзе працавалі:

• Доктар Ян Балка,
• Генэрал Фердынанд Чатлаш,
• Доктар Багуслаў Кліма, генеральны інспектар евангелеўскай а. в. царквы ў Ліптаўскім Градку,
• Доктар Фердынанд Клінда з Браціславы,
• Франц Кармасін ад немцаў,
• Доктар Францішак Шубік-Замаў, універсітэцкі прафесар,
• Мансеньёр Андрай Марсіна з Трэнчына,
• Мансеньёр Ян Посцены (Ján Pöstényi) ад таварыства св. Войцеха з Трнавы,
• Доктар Мартын Сокал, старшыня сойму Славацкай Дзяржавы.
• Карал Мэдзерлы

• Высвятліць, наяўнасць факту, які ўстойліва перашкаджае прэзідэнту рэспублікі выконваць сваю функцыю,
• Прыцягваць прэзмдэнта рэспублікі да крымінальнай адказнасці,
• Прыцягваць старшыню і чальцоў ураду да крымінальнай адказнасці,
• Складаць спіс кандыдатаў на выбары ў сойм,
• Выносіць рашэнні наконт адбірання дэпутацкага мандату на прапанову старшыні сойма,
• Прапаноўваць сойма праекты законаў,
• Даваць прэзідэнту рэспублікі і ўраду водгукі пра палітычныя, культурныя і эканамічныя рэчы.^[7]

Але дзяржаўная рада не мела ўласнай выканаўчай улады, таму яна не магла нікога абвінаваціць самастойна. У сур’ёзных пытаннях нацыянальнага характару яна магла рабіць рэкамендацыі ўсім дзяржаўным органам, але яны не мелі абавязковай сілы.

Перад пачаткам сваёй дзейнасці сябар Дзяржаўнай рады прымае наступную прысягу перад прэзідэнтам рэспублікі:^[8]

Я прысягаю Богу Усемагутнаму і Усяведнаму, што буду добрасумленна й бесстаронна выконваць свае абавязкі і ахоўваць закон. Дык дапамажы мне, Пане Божа!

Арыгінальны тэкст (славацк.)  

Prísahám na Boha Všemohúceho a Vševedúceho, že budem svedomite a nestranne plniť svoje povinností a zachovávať zákony. Tak mi Pán Boh pomáhaj!

1. ↑ Štátna rada (sng.sk)
2. ↑ Глава 5, § 54 Славацкай Рэспублікі
3. ↑ Глава 5, § 57 Славацкай Рэспублікі
4. ↑ Глава 5, § 55 Славацкай Рэспублікі
5. ↑ Глава 5, § 51 Славацкай Рэспублікі
6. ↑ Štátna rada (sng.sk)
7. ↑ Глава 5, § 52 Славацкае Рэспублікі
8. ↑ Глава 5, § 53 Славацкае Рэспублікі

• Канстытуцыя 1939 года