Кармазінавы колер

Кармазінавы
Кармазінавы
HEX	DC143C
RGB¹ (r, g, b)	(220, 20, 60)
CMYK (c, m, y, k)	(0, 100, 60, 0)
HSV² (h, s, v)	(348°, 91%, 86%)
	Нармалізавана да [0—255]; Нармалізавана да [0—100];

Кармазінавы (#DC143C)

Кармазі́н, кармазі́навы колер (араб. قرمزي‎ kirmizi ад قِرْمِز‎ kirmiz — кермес, кашаніль) — цёмна-чырвоны колер, барвовы.

Слова паходзіць ад санскрыцкага kr̥mi-jā — «з чарвяца здабытая» фарба, (параўн. літ.: kirmis «чарвяк»); арабскае qirmizī пазычылі цюркскія мовы (напр. крымскатат.: qırmızı «чырвоны») і раманскія: у сярэднявечнай лаціне cremesinus, у італьянскай carmisino, cremisi. Адтуль яно прыйшло ў іншыя еўрапейскія мовы, у тым ліку ў англійскую (crimson). У Вялікае Княства Літоўскае слова «кармазін» («тонкае сукно цёмна-чырвонага колеру») прыйшло разам з італьянскімі тканінамі. Францускае «carmin» мае тое ж паходжанне, што і «carmesin».

У бальшыні кантэкстаў кармазінавы і кармінавы выступаюць як сінонімы^[1].

Чырвоная фарба адпаведнага адцення выраблялася з дубовага чарвяца з Міжземнамор’я, Паўднёвага Каўказа і Персіі^[1].

На пісьме слова фіксуюцца з XVI стагоддзя: «Жупан чырвоны адамашкавы, кармазыноваю бурнатнаю кітайкаю падшыты» (1582). Але, відавочна, яго ўжывалі і раней. Ён быў сінонімам статусу і заможнасці — старую багатую арыстакратыю называлі кармазінавай шляхтай. Гэтае ж адценне чырвані выкарыстоўвалася і на зямельных харугвах^[1].

У праграмным артыкуле «Пра нашу літаратурную мову» (Узвышша, № 2, 1927) Уладзімір Дубоўка, заклікаючы ўзбагачаць яе словамі з гаворак, старабеларускай мовы і прафесійных арго, як прыклад прыводзіць акурат каляронімы^[1]:

Прыгледзьцеся, падумайце, — колькі пашыраных слоў маем мы? — Чырвоны, сіні, жоўты, блакітны, зялёны, шэры, белы: восем колераў. У апошнія часы пайшлі ў ход: пурпуровы, ліловы, пунсовы, рэдка — ірдзелевы і кармазынавы. Да чаго гэта вядзе? А да таго, што ў вершах і неба сіняе і вочы сінія, і туга сіняя і журба сіняя і… нямаведама што яшчэ сіняе… Або яшчэ які колер. А вось адценняў і няма, у той час, калі ў народнай мове гэтыя адценні ёсць.

У Насовіча, у С. Некрашэвіча і М. Байкова яшчэ «кармазыно́вы». Але літаратурная практыка, пачынаючы з 1920-х гадоў, аддала перавагу варыянту «кармазы́навы». Цяпер выкарыстоўваецца пераважна варыянт «кармазі́навы», хоць сустракаюцца і іншыя^[1].

Кармазінавы колер выкарыстаны на стужцы Медаля за баявыя заслугі, заснаванага ў 2023 годзе Радай БНР^[2].