Лідзія Якаўлеўна Ліпкоўская
Лідзія Якаўлеўна Ліпко́ўская (рум.: Lidia Lipkovski, укр.: Лідія Липковська, у шлюбе Маршнер; 10 мая 1884, Бабын, Бесарабская губерня, Расійская імперыя — 22 сакавіка 1953, Бейрут, Ліван) — артыстка оперы і аперэты, камерная спявачка (лірыка-каларатурнае сапрана), вакальны педагог, паэтка. Салістка Марыінскага тэатра (1906—1908, 1911—1913) і Тэатра музычнай драмы (1914—1915), удзельніца Рускіх сезонаў Дзягілева ў Парыжы (1909, 1920—1930). БіяграфіяНарадзілася 10 мая 1884 года ў вёсцы Бабын Хоцінскага павета Бесарабскай губерні (цяпер — Кэльмэнецкі раён Чарнавіцкай вобласці Украіны) у сям’і Ліпкоўскіх Якава Іванавіча і Дамінікі Валяр’янаўны. У Лідзіі было тры сястры і чатыры браты. Бацька вельмі любіў музыку, сам граў на скрыпцы і арганізаваў дзіцячы хор, у якім спявалі яго дзеці. Спяваць пачала з пяці гадоў. Пачатковую адукацыю атрымала ў двухкласнай сельскай школе. Затым паступіла ў Марыінскую жаночую гімназію ў Камянец-Падольск. З 12 гадоў спявала ў царкоўным хоры, з 14 гадоў брала ўдзел у дабрачынных канцэртах. У 17 гадоў, навучаючыся на апошнім курсе гімназіі, выйшла замуж за студэнта факультэта ўсходніх моў Пецярбургскага ўніверсітэта Хрыстафора Маршнера, які быў старэйшы за яе на шэсць гадоў. Муж і жонка з’ехалі ў Пецярбург, дзе нарадзілася дачка Арыядна. Праз два гады Ліпкоўская пакінула мужа, які пярэчыў яе жаданню вучыцца спяваць. ДебютУ 1903 годзе Лідзія Маршнер стала студэнткай Пецярбургскай кансерваторыі па класе вакалу Н. А. Ірэцкай. У кансерваторыі навучалася бясплатна. На другім курсе дэбютавала пад сваім дзявочым прозвішчам у руска-італьянскай прыватнай оперы на бенефісе М. Фігнера 4 студзеня 1904 года. Дваццацігадовая Ліпкоўская замяніла захварэлую спявачку і без рэпетыцый бліскуча выканала партыю Джыльды ў оперы «Рыгалета». Пра поспех напісалі многія газеты — адзначалі выдатную каларатуру, выразныя галасавыя сродкі, музычнасць і высакародны густ маладой спявачкі. Прафесар Ірэцкая аддала належнае вакалу студэнткі, але за самавольны выхад на сцэну адхіліла яе ад заняткаў. Праз некаторы час Ліпкоўскай дазволена было вярнуцца ў кансерваторыю. У другі раз студэнтка не паслухалася педагога і па запрашэнні М. А. Рымскага-Корсакава праспявала на прыватнай сцэне Снягурку ў яго аднайменнай оперы. Сцэнічная кар’ераМарыінскі тэатр (1906—1908) і гастролі ў Вялікім тэатрыПрафесійны творчы шлях спявачкі пачаўся на сцэне Марыінскага тэатра, куды яна была прынята 1 мая 1906 года пасля заканчэння кансерваторыі. Першай роляй у тэатры была Джыльда («Рыгалета»). Затым спявала рэпертуар Мравінай, якая нядаўна пакінула сцэну Марыінскага тэатра, — партыі Алімпіі («Казкі Гофмана»), Цэрліны («Дон Жуан»), Разіны («Севільскі цырульнік»). Па рапарце дырэктара імператарскіх тэатраў Цялякоўскага была накіравана браць урокі спеваў у свайго былога педагога Н. Ірэцкай і сцэнічнага мастацтва ў А. Пятроўскага. Праз год тэатр накіраваў Ліпкоўскую да дырыжора міланскай оперы Ванзо ў «Ла Скала» для вывучэння італьянскай тэхнікі спеваў. Сваім голасам Ліпкоўская авалодала ў дасканаласці, што дазваляла ёй бліскуча выконваць самыя цяжкія партыі. Яна лёгка спаборнічала са скрыпкай і флейтай. Нават у самым высокім рэгістры (а яна вольна брала тры актавы) голас яе не губляў мяккасці і пявучасці. Патрабавальная публіка імператарскага тэатра была заваяваная і Ліпкоўская неўзабаве стала лічыцца адной з лепшых каларатурных сапрана. У верасні 1907 года ўпершыню выступіла з Шаляпіным у оперы «Лакмэ» Леа Дэліба. 17 лістапада 1907 гады партнёрам па сцэне ў гэтай жа оперы быў Леанід Собінаў. Мікалай Фігнер запрасіў выканаць партыю Джульеты («Рамэа і Джульета») на сваім развітальным бенефісе 28 снежня 1907 года. Бурныя авацыі і раскошныя букеты суправаджалі спектакль. Прысутнічалі ўся шляхта Пецярбурга і артыстычная багема, запрошаны былі бацькі спявачкі. У студзені 1908 года ўпершыню выступіла на сцэне Вялікага тэатра ў операх «Рыгалета» і «Лакмэ». Маскоўская публіка сардэчна сустрэла спявачку, але крытыка паставілася стрымана. Пасля вяртання ў Пецярбург атрымала запрашэнне ў Парыж для ўдзелу ў сезонах Рускай оперы пад кіраўніцтвам Дзягілева (1909). 2 лютага 1908 года на сцэне Марыінскага тэатра выступала ў ролі Валянціны ў пастаноўцы аперэты Франца Легара «Вясёлая ўдава». Замежныя гастролі (1909—1911) У Парыжы спявала на сцэне «Théâtre du Châtelet» (1909). Гастралявала ў Амерыцы ў 1909—1911 гадах, спявала ў «Metropolitan Opera» у Нью-Ёрку, а таксама ў Бостане (1909) і Чыкага (1910). У ЗША адбылася сустрэча Ліпкоўскай з Энрыка Каруза — ён быў партнёрам спявачкі ў лістападзе 1909 года ў оперы «Рыгалета» і ў лютым 1910 года ў «Травіяце». У гэтай жа краіне артыстка пазнаёмілася і сумесна выступіла з Джакама Пучыні і Руфа. На сцэне лонданскага «Covent Garden» спявала Сюзану ў прэм’ерным спектаклі Э. Вольфа-Ферары «Сакрэт Сюзаны» (1909) і Мімі ў оперы «Багема» (1911). У далейшым паспяхова гастралявала ў многіх гарадах: у Маскве, Кіеве, Адэсе, Берліне, Вене, Будапешце. У кастрычніку 1913 года спявала на сцэне пецярбургскага Народнага дома імператара Мікалая II. 12 лістапада 1913 года спявачка дала дабрачынны канцэрт у Дваранскім сходзе на карысць дзіцячага дома. У лютым 1914 года ў Монтэ-Карла Ліпкоўская ўдзельнічала ў оперы Рама «Святы Гебы», пастаўленай Раулем Гінзбургам пасля двухсотгадовага перапынку. 20 верасня 1914 года Ліпкоўская, салістка пецярбургскага Тэатра музычнай драмы (1914—1915), з дазволу міністэрства двара арганізавала спектакль на карысць параненых воінаў. Эміграцыя.jpg) З 1919 года жыла за мяжой, спачатку ў Францыі, з 1920 года — у Кішынёў, дзе выкладала ў прыватных кансерваторыях, у 1924—1927 гадах — у Бухарэсце. У 1920-1930-х гадах выступала ў краінах Еўропы і Амерыкі. Гастролі ў Харбіне ў 1922 годзе прайшлі з трыўмфам. З лістапада 1927 года па май 1929 года гастралявала ў СССР з канцэртамі і опернымі спектаклямі. За гэты перыяд праспявала ў 160 канцэртах. У 1933—1936 гадах выступала ў Бухарэсце, Берліне, Парыжы. 12 снежня 1936 года адбыўся канцэрт Ліпкоўскай у Палесціне. Пасля парыжскіх гастроляў правяла лета ў родных мясцінах і прыняла рашэнне вярнуцца. У 1936 годзе ў кішынёўскім тэатры «Экспрэс» адбыўся развітальны канцэрт Ліпкоўскай. Яна перабралася ў Бухарэст. У 1937 годзе пераехала ў Кішынёў, дзе жыла па вул. А. Шчусева, д. 111 да 1940 года. У гэты перыяд, з 1931 па 1940 гады, выкладала вакал у прыватных кансерваторыях «Уніра» і «Мунічыпал», у 1940—1941 гадах — у новастворанай Д. Г. Гершфельдам Кішынёўскай дзяржаўнай кансерваторыі. Сярод вучняў Ліпкоўскай — народная артыстка Малдаўскай ССР Тамара Чабан, спявак і кампазітар Аляксей Стырча, салістка тэатра імя Пушкіна Ганна Даскал, прымадонна Бухарэсцкай оперы Лідзія Бабіч. Сцэну артыстка пакінула ў 1941 годзе пасля выступленняў у Адэсе. Падчас румынскай акупацыі ў перыяд Другой сусветнай вайны перабралася ў Бухарэст (1943), з 1948 года выкладала ў кансерваторыі ў Тымішаары, у 1950 годзе пераехала ў Парыж, каб быць бліжэй да дачкі. 19 мач 1951 года ў Францыі адбыўся канцэрт Ліпкоўскай з удзелам першага тэнара Жана-Поля Фільёна, піяніста Джона Пенінка і спявачкі Ірыны Іўчанка. З 1952 года выкладала ў Парыжы, дзе на паседжанні мастацка-педагагічнага савета рускай кансерваторыі «Рускага музычнага таварыства за мяжой» была абрана прафесарам па класе спеваў. У 1953 годзе Ліпкоўскую запрасілі на пасаду дырэктара Бейруцкай кансерваторыі Académie Beaux-Arts у Ліване, дзе ў той час жыла яе сястра. Неўзабаве Ліпкоўская па стане здароўя не змагла працаваць і апошнія гады жыцця пражыла ў галечы і забыцці. Памерла 22 сакавіка 1955 года. Пахавана на праваслаўных могілках у раёне Хамра Заходняга Бейрута. Ушанаванне памяці 
Зноскі
Літаратура
Спасылкі
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.svg){kind=small}
Portal di Ensiklopedia Dunia
