Маражо
Маражо́ (парт.: Marajó) — востраў у дэльце ракі Амазонка. Уваходзіць у склад бразільскага штата Пара. Маражо — найбуйнейшы востраў Бразіліі, адзін з найбуйнейшых рачных астравоў у свеце, па плошчы параўнальны са Швейцарыяй. Агульная плошча сушы — 40 100 км². Насельніцтва (2014 г.) — 383 336 чал. ГеаграфіяВостраў Маражо фарміруецца пратокамі ракі Амазонка, на паўночным усходзе мяжуе з Атлантычным акіянам, на паўднёвым усходзе адлучаны ракой Такантынс ад буйнога горада Белен (каля 30 км). Геалагічныя даследаванні паказваюць, што суша на месцы Маражо ўтварылася ў выніку назапашвання адкладанняў у перыяд фанеразою[1]. У час апошняга ледавіковага максімума была звязана на поўдні з кантынентальнай сушай[2]. Вялізарная тэрыторыя вострава вызначае некаторыя геаграфічныя адрозненні яго частак. На ўсходзе вострава дамінуюць саванны, якія сезонна (5 - 7 месяцаў на год) затапляюцца дажджавымі ападкамі. Саванны маюць часткова штучнае паходжанне, паколькі з часоў старажытных індзейцаў расліннасць выпальвалася чалавекам. Для земляробства на павадкавых землях індзейцы будавалі штучныя насыпы тэзу[3]. У наш час для палягчэння транспартыроўкі і адводу лішкаў вады рыюць штучныя каналы, узводзяць дамбы. На ўсходзе вострава таксама вылучаюцца некалькі буйных азёр, памеры якіх вагаюцца ў залежнасці ад сезона. Найбольшым з'яўляецца возера Арары з сярэднегадовым ваганнем да 3 м[4]. Захад Маражо пакрыты лесам, што затапляецца сутачнымі прылівамі. Клімат вільготны экватарыяльны. Мясцовыя жыхары вылучаюць 2 асноўных сезоны: павадкавы і сухі. Найбольш спякотны месяц кастрычнік, калі сярэдняя тэмпература вагаецца ад +25 °C да +32 °C. У студзені — ад +23 °C да +30 °C. Са студзеня да мая цягнецца павадкавы сезон. У сакавіку сярэднямесячная колькасць ападкаў перавышае 600 мм[5]. ПрыродаНа востраве Маражо вылучаюць некалькі экарэгіёнаў, што ўключаюць затопленыя лясы і саванны, абалоні, балоты, выдмы, пляжы і г. д. Паводка лясной зоны адбываецца двойчы на дзень, калі акіянскі прыліў выштурхоўвае рачны сцёк[6]. На ўсходзе паводка мае сезонны характар з-за дажджоў. Колькасць відаў прыбярэжнай флоры адносна невялікая з-за неспрыяльных умоў, аднак шчыльнасць раслін вельмі высокая[7]. У павадкавых лясах сустракаюцца астракарыюм з ядомымі пладамі, розныя арэкавыя, клузіевыя, фікусы, ліяны і г. д. На берагах рэк — зараснікі хмызнякоў з сямейства бабовыя. Саванны займаюць каля 23 046 км²[8]. Для іх характэрны гліністыя глебы, пакрытыя разнатраўем, невялікімі астраўкамі хмызнякоў і лесу. Тут растуць метлюжковыя, асака, некалькі відаў пальм. Мясцовыя жыхары выкарыстоўваюць саванны як пашу для буйвалаў. Востраў Маражо насяляюць 361 від птушак, 99 відаў сысуноў, шматлікія рыбы, земнаводныя, змеі[6]. Найбольшую цікавасць для назірання ўяўляюць качкі, ібісы, лясныя прыматы, алені, кажаны, ягуары, пумы, рачныя ламанціны. Для захавання прыроды вострава Маражо ў 1989 г. створана ахоўваемая тэрыторыя агульнай плошчай 5 904 322 га[9]. Гісторыя У 350 - 1650 гг. н. э.[10] на Маражо склалася развітая індзейская культура, якая атрымала сярод археолагаў назву Маражаара. Яе носьбіты выкарыстоўвалі для земляробства часткова штучныя насыпы, што не затапляліся падчас паводак, будавалі каналы і дамбы, выраблялі кераміку. Хатняя гаспадарка, відавочна, была матрылакальнай, выявы жанчын часцяком мелі рысы шаманаў. Даследаванне шкілетаў паказала, што носьбіты Маражаары былі ўцягнуты ў ваенныя канфлікты[11]. Лічыцца, што культура Маражаара знікла да пачатку мажлівых канфліктаў з еўрапейцамі. Мясцовыя жыхары перасталі рабіць насыпы, вырабляць кераміку. Да прыбыцця еўрапейцаў шчыльнасць насельніцтва вельмі знізілася. Сярод магчымых прычын заняпаду культуры называюць экалагічны крызіс[12], эпідэміі занесеных хвароб, да якіх у індзейцаў не было імунітэту, захоп мясцовых жыхароў у рабства[13]. Назва Маражо паходзіць з моў мясцовых індзейцаў і значыць "затычка для мора". Партугальская каланізацыя навакольных тэрыторый пачалася з 1616 г. У 1632 г. партугальцы былі вымушаны арганізаваць ваенную экспедыцыю для спынення нашэсця аравакаў з Гвіяны, але пасля перамогі атрымалі супраціўленне тубыльцаў. Усходняя частка вострава Маражо была падначалена толькі пасля 1659 г., калі спробы ваеннага ўрэгулявання змяніліся арганізацыяй місій езуітаў і капуцынаў. У 1665 г. партугальская карона перадала востраў рыцару Антоніа дэ Соўза дэ Масэда, які атрымаў тытул барона. У 1757 г. Маражо зноў трапіў пад дзяржаўнае кіраванне[14]. З 1822 г. у складзе незалежнай Бразіліі. Асноўнымі традыцыйнымі заняткамі сучасных мясцовых жыхароў з'яўляюцца трыманне буйвалаў і рыбалоўства. Зноскі
Літаратура
Спасылкі |
||||||||||||||||||||||||||||||||
Portal di Ensiklopedia Dunia
