Наўгародская школа іканапісу

Наўгаро́дская шко́ла і́канапісу — адна з найбольш значных школ старажытнарускага мастацтва, якая склалася ў 12—15 ст. ў Ноўгарадзе і яго ўладаннях.

Гісторыя

У жывапісе 12 ст. разам з арыентацыяй на мастацтва Візантыі і Кіева (фрэскі Сафійскага і Мікола-Дварышчанскага^be_ru сабораў, абразы) сфарміраваўся самабытны стыль з энергічнай манерай пісьма, экспрэсіўнай трактоўкай іканаграфічных тыпаў, лаканічнасцю вобразаў, арнаменталізацыяй мастацкай формы (размалёўкі цэркваў Георгіеўскай^be_ru ў Старой Ладазе, каля 1167; Дабравешчанскай у Аркажах^be_ru, 1189; Спаса на Нярэдзіцы, 1199, і інш.).

У абразах пераважаў іканаграфічны тып выявы святога, які нерухома стаіць з буйнымі рысамі твару і шырока расплюшчанымі вачамі: «Св. Георгій», «Анёл Залатыя валасы», «Усцюжскае дабравешчанне», двухбаковы абраз з выявамі Спаса Нерукатворнага і Пакланення крыжу.

Абразы 13 — пачатку 14 ст. вызначаюцца абагульненасцю малюнка, яркім халодным каларытам з перавагай чырвона-кінаварных, белых, вохрыстых і зялёна-аліўкавых фарбаў, унутранай напружанасцю, сувяззю з традыцыямі народнага мастацтва: «Яван^[1], Георгій і Уласій», «Мікола Ліпенскі» (1294, Алекса Пятроў) і інш.

Манументальны жывапіс 14—15 ст. больш разнастайны. Адухоўленай патэтыкай вобразаў, імклівасцю рухаў, свабоднай і смелай тэхнікай пісьма вызначаюцца фрэскі цэркваў Спаса на Ільіне вуліцы^be_ru (1378, Феафан Грэк), Фёдара Страцілата на Ручаі^be_ru (1370—80-я г.). Лінейна-графічныя, блізкія да іканапісу прыёмы, статычнасць кампазіцыі ўласцівы размалёўкам цэркваў Спаса на Кавалёве^be_ru (1380) і Раства на могілках^be_ru (1380—90-я г.).

У абразах канца 14—15 ст., якія захоўвалі экспрэсіўнасць пісьма, лаканічную выразнасць сілуэтаў і самабытнасць каларыту ў выявах мясцовых святых, адлюстраваліся традыцыйныя народныя ўяўленні і вераванні, падзеі гісторыі Ноўгарада («Ілья», «Уласій», «Анастасія», «Фрол і Лаўр», «Бітва наўгародцаў з суздальцамі» і інш.).

Высокім узроўнем майстэрства вызначаліся мініяцюры, для якіх характэрны буйны малюнак і дэкаратыўная яркасць каларыту.

Пасля ўключэння Ноўгарада ў склад Рускай цэнтралізаванай дзяржавы (1478) яго мастацтва развівалася ў агульным рэчышчы старажытна-рускай культуры.

Гл. таксама

Паўночныя пісьмёны

Зноскі

↑ Іаан Лесвічнік, на іконе падпісаны як „Еванъ“.

Літаратура

Наўгародская школа іканапісу // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. С. 212.
Лазарев В. Н. Искусство Новгорода. М.; Л., 1947.
Лазарев В. Н. Новгородская иконопись. 3 изд. М., 1981.
Попова О. С. Искусство Новгорода и Москвы первой половины XIV в. М., 1982.
Смирнова Э. С., Лаурина В. К., Гордиенко Э. А. Живопись Великого Новгорода XV в. М., 1982.