Палеагляцыялогія    Палеагляцыялогія — галіна гляцыялогіі, якая вывучае прыродныя льды мінулага, а ў шырокім сэнсе - прыродныя нівальна-гляцыяльныя сістэмы мінулага, у якіх галоўную ролю гулялі ледавікі. М. Р. Гросвальд, адзін з заснавальнікаў айчыннай і сусветнай гляцыялагічнай школы, пісаў, што яшчэ ў сярэдзіне XX стагоддзя палеагляцыялогію атаясамлівалі з палеаледавікавядзеннем, аднак ужо цяпер з'явіліся даследаванні ў галіне палеаснегаведзяння, па старажытных марскім льдам, палеамерзлотавядзення і па іншых напрамках. Палеагляцыялогія вывучае таксама гісторыю існуючых прыродных льдоў для выяўлення сучасных тэндэнцый у іх дынаміцы і стварэння асноў для прагнозу будучых кліматычных змен. Палеагляцыялогія блізкая да палеагеаграфіі, гляцыяльнай геалогіі і геамарфалогіі, чацвярцічнай геалогіі (геалогіі чацвярцічнага перыяду) і палеагідралогіі. Аднак гэтыя і іншыя падобныя дысцыпліны вывучаюць фізіка-геаграфічную абстаноўку ў мінулым, развіццё зямной кары і рэльефу зямной паверхні пад уплывам зледзяненняў, у той час як прадметам палеагляцыялогіі з'яўляюцца самі прыродныя льды мінулага. Галоўнай задачай палеагляцыялогіі з'яўляецца рэканструкцыя для розных храналагічных зрэзаў фізічных параметраў ледзяных утварэнняў, памераў, формы і будынкаў ледзяных цел, іх геаграфічнага распаўсюджанню, балансу масы і яго складнікаў, тэмпературнага рэжыму і цеплавога балансу, дынамікі і геалагічнай дзейнасці, механізмаў утварэння і дэградацыі. Асаблівае месца ў палеагляцыялогіі адводзіцца аналізу прамых і зваротных сувязяў прыродных льдоў у глабальнай сістэме атмасфера — акіян — суша — абледзяненне. Метады палеагляцыялогііМетады палеагляцыялогіі грунтуюцца на комплексным выкарыстанні двух асноўных груп фактаў. Першая група ахоплівае даныя аб слядах экзарацыі (ледавіковай эрозіі) і ледавіковай акумуляцыі, рэчавым складзе ледавіковых адкладаў, іх дакладных радыёізатопных, палеатэмпературных, палеанталагічных, палеамагнітных характарыстыках. Гэтыя факты грунтуюцца таксама на аналізе размаху і размеркавання гляцыёізастатычных рухаў зямной кары, рэліктавых крыягенных тэкстур і іншых прыкмет халодных кліматаў і старажытных зледзяненняў. Другая група фактаў заключае ў сябе даныя назіранняў на сучасных ледавіках, у тым ліку звесткі аб залежнасці формы іх падоўжных і папярочных профіляў ад планавых памераў, аб інтэнсіўнасці і механізмах масаэнергаабмена льдоў з атмасферай, акіянам і зямной карой. У сучаснай палеагляцыялогіі ўжываюць некалькі падыходаў:
На аснове палеагляцыялагічных метадаў быў даказаны пліацэнавы (а некаторыя спецыялісты мяркуюць, што нават і міацэнавы) ўзрост пачатку кайназойскіх зледзяненняў палярных абласцей Зямлі, а таксама сінхроннасць этапаў разрастання ледавіковых пакроваў Паўночнага і Паўднёвага паўшар'яў. Былі таксама атрыманы ацэнкі аб'ёмаў старажытных ледавікоў і эвстатычных паніжэнняў узроўню Сусветнага акіяна. Дасягнення палеаляцыялогіі дазволілі шэрагу вядучых гляцыёлагаў свету вылучыць канцэпцыю, згодна з якой старажытныя аблядненні распаўсюджваліся не толькі на сушу, але і на шэраг кантынентальнага шэльфа і глыбокіх палярных басейнаў [5]. Ужо ў 1990-х гадах на аснове комплексных метадаў палеагляцыялогіі і дэдуктыўнага метаду пазнання была створана мадэль Панарктычнага ледавіковага покрыва і закладзены асновы новага навуковага напрамку - марынагляцыялогіі [6]. А ўжо ў пачатку новага тысячагоддзя была прапанавана мадэль Арктычнага ледавіковага покрыва [7], які перакрываў магутнымі ўзаемазлучанымі ледавіковымі шчытамі арктычную сушу і кантынентальныя шэльфы Паўночнага паўшар'я, уключаючы ўсю гіганцкую вобласць Паўночнага палярнага басейна. Зноскі
Спасылкі
Гл. таксама |
Portal di Ensiklopedia Dunia
