Палеакансерватызм

Палеакансерватызм — палітычна-ідэалагічны кірунак, які ўзнік у Злучаных Штатах Амерыкі ў другой палове XX стагоддзя як рэакцыя на дамінаванне неакансерватызму і ліберальных плыняў у грамадска-палітычным жыцці. Палеакансерватары абапіраюцца на традыцыйныя каштоўнасці Захаду: хрысціянскую мараль, нацыянальны суверэнітэт, натуральную сацыяльную іерархію, сям’ю як базавую адзінку грамадства, а таксама культурную цэласнасць нацыі. У адрозненне ад неакансерватараў, яны выступаюць супраць інтэрвенцыянізму, глабалізму і масавай міграцыі, бачаць дзяржаву як абаронцу культурнай і гістарычнай ідэнтычнасці.

Палеакансерватызм нарадзіўся як крытычны адказ на тое, што палеакансерватары называлі «размываннем традыцыйнага Амерыканскага праекту». На іх думку, пасля Другой сусветнай вайны палітычны клас ЗША ўсё больш аддаляўся ад інтарэсаў звычайных грамадзян, замяняючы прынцыпы амерыканскага рэспубліканізму на касмапалітычныя ідэалы глабальнай дэмакратыі. Палеакансерватары крытыкуюць і лібералаў, і неакансерватараў — першых за сацыяльны інжынерынг і маральны рэлятывізм, другіх — за знешнепалітычны экспансіянізм і тэндэнцыю да імперыялізму пад выглядам «распаўсюджання свабоды».

Сярод ключавых прадстаўнікоў палеакансерватызму — амерыканскі публіцыст і палітык Патрык Б’юкенэн, які ў 1990-я гады стаў ідэалагічным голасам руху. У сваіх працах ён выступае за ізаляцыянісцкую знешнюю палітыку, абмежаванне іміграцыі, ахову традыцыйных маральных нормаў і вяртанне да нацыяналістычнай, але не імперскай, інтэрпрэтацыі амерыканскай дзяржаўнасці. Яго лозунг «America First» стаў сімвалам гэтай плыні і пазней быў узяты на ўзбраенне Дональдам Трампам падчас яго выбарчай кампаніі.

З другім прэзідэнцкім тэрмінам Дональда Трампа, які пачаўся 20 студзеня 2025 года, палеакансерватызм зноў апынуўся ў фокусе грамадскай дыскусіі. Нягледзячы на тое, што Трамп сам не з'яўляецца класічным палеакансерватарам, яго палітычная платформа ў многім пераклікаецца з ідэямі гэтага кірунку: антыглабалізм, абарона межаў, крытыка НАТА і міжнародных дамоўленасцяў, акцэнт на нацыянальныя інтарэсы і скептыцызм да міжнародных эліт. Многія з ягоных паплечнікаў і дарадцаў падзяляюць палеакансерватарныя погляды і спрабуюць перафарматаваць амерыканскую палітыку на аснове прынцыпаў «культурнага рэвалюцыйнага кансерватызму».

Палеакансерватызм таксама выступае супраць уніфікацыі культур і цэніць рэгіянальныя традыцыі, гістарычную спадчыну і ролевыя адрозненні паміж паламі і супольнасцямі. Ён падкрэслівае важнасць маральнага парадку, заснаванага на хрысціянскіх і натуральных законах, у процівагу тэхналагічнаму прагрэсізму і культурнаму рэлатывізму.

У сучасным кантэксце палеакансерватызм перажывае адраджэнне як адна з альтэрнатыў ліберальнаму глабалізму і тэхнакратычнаму кіраванню. Ён выступае як ідэалагічная база для тых, хто бачыць у сучасным свеце крызіс каштоўнасцяў, распад культурнай ідэнтычнасці і аслабленне нацыянальнай сувэрэннасці. Разам з іншымі антыліберальнымі плынямі, такімі як неарэакцыянізм, палеакансерватызм фарміруе палярны пол у сучасным палітычным спектры, заклікаючы да вяртання не толькі да «моцнай дзяржавы», але і да маральнага падмурку, на якім гэтая дзяржава павінна быць заснавана.

• Кансерватызм