Паўлінава вока

Паўлінава вока
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Жывёлы Падцарства:  Эўметазоі Без рангу:  Двухбакова-сіметрычныя Без рангу:  Першаснаротыя Без рангу:  Ecdysozoa Без рангу:  Panarthropoda Тып:  Членістаногія Падтып:  Трахейнадыхальныя Надклас:  Шасціногія Клас:  Насякомыя Падклас:  Крылатыя насякомыя Інфраклас:  Навакрылыя насякомыя Надатрад:  Насякомыя з поўным метамарфозам Атрад:  Матылі Падатрад:  Glossata Надсямейства:  Papilionoidea Сямейства:  Німфаліды Падсямейства:  Nymphalinae Трыба:  Nymphalini Род:  Паўлінава вока (Inachis) Від:  Паўлінава вока
Міжнародная навуковая назва
Inachis io Linnaeus, 1758
Сінонімы
Aglais io; Vanessa io; Nymphalis io; Papilio: Papilio io Linnaeus, 1758; P. ioides Ochsenheimer, 1807; P. sardoa Staudinger, 1871; P. exoculata Weymer, 1878; P. dyophtalmica Garbini, 1883; P. veronensis Garbini, 1883; P. belisaria Oberthür, 1889; P. fischeri Standfuss, 1892; P. alorefacta Urech, 1897; P. jocaste Urech, 1897; P. narses Schultz, 1899; P. pavo Stichel, 1902; P. cyanosticta Raynor, 1903; P. fulva Oudemans, 1905[1].
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы NCBI   171585 EOL   163695

Паўлінава вока^[2] (Inachis io) — дзённы матылёк сямейства Німфаліды (Nymphalidae). Лацінскае бінамінальная назва паходзіць ад Īnachis — цара Інаха і яго дачкі Іа у старажытнагрэчаскай міфалогіі.

Даўжыня пярэдняга крыла — 27-31 мм. Размах крылаў да 62 мм. Самкі часцей за ўсё некалькі буйней самца. Асноўны фон крылаў чырвона-буры, чырвона-карычневы. На крылах размяшчаюцца 4 буйных «вочкі» з блакітнымі плямамі.

Ніжняя бок крылаў ахоўнай афарбоўкі — чорна-карычневага колеру, з радамі хвалістых больш светла афарбаваных звілістых ліній.

• 
  Паўлінава вока
• 
  △ Паўлінава вока

Нетрапічная Еўразія і Японія. На поўначы да 60 градуса паўночнай шыраты. Сустракаецца на ўсёй тэрыторыі Усходняй Еўропы, акрамя раёнаў крайняй поўначы (не заходзіць у зону тундраў) і пустыннай зоны. Адсутнічае на востраве Крыт і ў Паўночнай Афрыцы.

Паляны, лугі, лясныя ўзлескі, прасекі, берагі рэк і вадаёмаў, лесапалосы і лесапаркі, гарадскія паркі, балкі, яры, сады, пусткі, тэрыторыі населеных пунктаў. Падымаецца ў горы на вышыню 2000—2500 м над узроўнем мора.

Развіваецца ў адным пакаленні ў стэпавай і лесастэпавай зонах; у Крыму і Перадкаўказзі — у двух. Матылькі выходзяць з лялячак ў пачатку чэрвеня. Імага часта сустракаюцца на кветках каманішніка лугавога (Succisa pratensis), чабору, скабіёзы жоўтай (Scabiosa ochroleuca), Cirsium hetcrophyllum, лопуха лямцавага (Arctium tomentosum) і розных садовых раслін. Часам трапляюцца ў драўняным соку або забрадзілай садавіне.

Лёт першага пакалення — з канца чэрвеня да сярэдзіны ліпеня. Лёт другога пакалення — з жніўня да верасня, зімуе ў абароненых месцах. Самкі другога пакалення сустракаюцца да канца кастрычніка, зімуюць і зноў сустракаюцца ранняй вясною да пачатку чэрвеня. Зімуючыя асобіны могуць сустракацца зімой падчас адліг.

Самка адкладвае да 100—300 яек, звычайна групамі, на ніжняга боку ліста крапівы.

Стадыя вусеняў — з мая па жнівень. Гусеніцы інтэнсіўнага чорнага колеру з дробнымі белымі кропкамі і з паяском з жорсткіх галінастых шыпоў. На кармавых раслінах жывуць кодлы, часам да 300 асобнікаў, у агульным гняздзе з аплеценага шаўковай ніткай лісця. Пачынаючы з другога ўзросту, гусеніцы жывуць асобна. Гусеніцы першага пакалення — з мая па чэрвень, другога — з ліпеня па жнівень.

Кармавыя расліны вусеняў — хмель звычайны (Humulus lupulus), маліны (Rubus idaeus), вярба (Salix), у тым ліку брэднік (Salix caprea), крапіва двухдомная (Urtica dioica), значна радзей — каноплі (Cannabis).

Стадыя кукалкі — каля 1-2 тыдняў. Кукалка вуглаватая, размяшчаецца галавой ўніз. Афарбоўка ад шэра-зялёнай да карычневай (залежыць ад колеру субстрата), з двума шэрагамі бліскучых шыпоў.

• Матылёк года ў Германіі  (руск.) (бел. ў 2009 годзе.

• Стриганова Б. Р., Захаров А. А.  Пятиязычный словарь названий животных: Насекомые (латинский-русский-английский-немецкий-французский) / Под ред. д-ра биол. наук, проф. Б. Р. Стригановой. — М.: РУССО, 2000. — С. 270. — 1060 экз. — ISBN 5-88721-162-8 (руск.)
• Коршунов Ю. П.  Определители по флоре и фауне России // Булавоусые чешуекрылые Северной Азии. Выпуск 4. — М.: Товарищество научных изданий КМК, 2002. — С. 57. — ISBN 5-87317-115-7 (руск.)