Прарыў (мемарыяльны комплекс)

Мемарыяльны комплекс
Мемарыяльны комплекс «Прарыў»
55°12′16″ пн. ш. 28°29′33″ у. д.HGЯO
Краіна	Беларусь
Гарадскі пасёлак	Ушачы
Скульптар	А. Анікейчык
Архітэктар	Ю. Градаў, Л. Левін
Першае згадванне	1974
Дата пабудовы	1974 год
Статус	Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 212Д000780шыфр 212Д000780
Сайт	proryv.ushachi.museum.by
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Аб’ект Дзяржаўнага спіса гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь, шыфр 212Д000780

Мемарыяльны комплекс «Прарыў» — мемарыяльны комплекс у гарадскім пасёлку Ушачы Віцебскай вобласці, адкрыты 30 чэрвеня 1974 года ў гонар подзвігу партызан Полацка-Лепельскай партызанскай зоны (скульптар А. Анікейчык, архітэктары Ю. Градаў, Л. Левін). Выкананы з бетону, бронзы. Вышыня скульптуры 9 м.

У пачатку мемарыяла забетанаваны адрэзак шляху, па якім ішлі на прарыў партызаны. Дарога на перападах рэльефу спускаецца прыступкамі, агінае невялікае балотца, робіцца шырэй каля бронзавай пліты — карты з рэльефнай схемай абароны партызанскай зоны на 11 красавіка 1944 года з надпісам:

Партызанскія злучэнні Полацка-Лепельскай зоны пасля працяглых жорсткіх бітваў з фашысцкімі карнікамі ў маі 1944 года каля Пліна і Паперына здзейснілі легендарны прарыў варожай блакады. Іх было 17185 супраць 60000. Мужнасць народа перамагла смерць і стала бяссмерцем.

Далей дарога, сціснутая шэрымі бетоннымі сценамі, на якіх замацаваны бронзавыя пласціны з назвамі партызанскіх брыгад, што ўдзельнічалі ў прарыве, вядзе да вяршыні ўзгорка. На ім у разрыве бетоннай сцяны-глыбы (вышыня 11 м), якая сімвалізуе прарыў кальца блакады, узвышаецца 9-метровая бронзавая фігура партызана з аўтаматам у руцэ.

На верхняй пляцоўцы ўзвышша, справа ад скульптуры, пахаваны 450 партызан з тых, што загінулі ў час прарыву, устаноўлены паўкругам 33 пліты з імёнамі 1452 удзельнікаў прарыву. Побач бронзавая кампазіцыя «Апошні прывал» — 3 карабіны ў пірамідзе і стужка з надпісам: «Яны загінулі ў барацьбе з ворагам, выканаўшы свой свяшчэнны абавязак перад Савецкай Радзімай і гісторыяй».

На ўзгорку пасаджаны 16 дубоў, якія сімвалізуюць стойкасць шаснаццаці партызанскіх брыгад.

• Спіс музеяў Віцебскай вобласці

• Мемарыяльны комплекс «Прарыў».  // Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі / АН БССР. Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1985. — Віцебская вобласць. — 496 с., іл. — С. 433—435.
• Мемарыяльны комплекс «Прарыў» // Памяць : гісторыка-дакументальная хроніка Ушацкага раёна / рэдкал. Г. К. Кісялёў [і інш.]. — Мн., 2003. — С. 247—248.

• Владимир Барминский. Мемориальный комплекс «Прорыв». Фотоописание (нявызн.).
• Полоцко-Лепельская битва. Партизанский прорыв 5 мая 1944 года (нявызн.).