Проксіма Цэнтаўра

Зорка
Фота Проксімы ў штучных колерах, зробленае тэлескопам Хабл у 2013 годзе
Гісторыя даследавання
Адкрывальнік	Роберт Інэс
Дата адкрыцця	12 кастрычніка 1915 г.
Назіральныя даныя (Эпоха J2000)
Прамое ўзыходжанне	14гадз 29мін 43,0с
Схіленне	-62° 40′ 46″
Адлегласць	4.243±0.002 св. гадоў (1.30091±0.00015 пк)
Бачная зорная велічыня (V)	11,05
Сузор’е	Цэнтаўр
Астраметрыя
Прамянёвая скорасць (Rv)	−21,7±1,8 км/c
Уласны рух (μ)	RA: −3775,40 mas у год Dec: 769,33 mas у год
Паралакс (π)	768,5±0,2[1] mas
Абсалютная зорная велічыня (V)	15,49
Характарыстыкі
Спектральны клас	M5.5 Ve[2]
Паказчык колеру (B − V)	1,90
Паказчык колеру (U − B)	1,43
Пераменнасць	Успыхаючая зорка
Фізічныя характарыстыкі
Маса	0,123±0,006[2] M☉
Радыус	0,145±0,011[2] R☉
Узрост	4,85×109 гадоў
Тэмпература	3042±117[2] K
Свяцільнасць	(5–12)×10−5 L☉
Металічнасць	151-160 % сонечнай
Вярчэнне	83,5 дзён
Іншыя абазначэнні HIP 70890, LHS 49, GCTP 3278.00, GJ 551, LFT 1110, LTT 5721, V* 645 Centauri α Centauri C

Каардынаты:  14^гадз 29^мін 43,0^с_-62° 40′ 46″

Проксіма Цэнтаўра або Проксіма (лац.: proxima — найбліжэйшая) — чырвоны карлік, які адносіцца да зорнай сістэмы Альфа Цэнтаўра, самая блізкая да Зямлі зорка пасля Сонца.

Як вынікае з паралакса ў 768,7±0,3 вуглавой мілісекунды (па дадзеных тэлескопа Хабла), Проксіма Цэнтаўра размешчана прыкладна ў 4,22 светлавога года ад Зямлі (13020 пк), што ў 270 000 разоў болей за адлегласць ад Зямлі да Сонца (астранамічнай адзінкі).

У 2002 годзе з выкарыстаннем метаду аптычнай інтэрфераметрыі было вылічана, што вуглавы дыяметр Проксімы Цэнтаўра складае 1,02±0,08 вуглавых мілісекунды. З улікам прыведзенай вышэй адлегласці да зоркі, вынікае, што яе фактычны дыяметр прыкладна ў 7 разоў меншы за дыяметр Сонца і толькі ў 1,5 разы большы за дыяметр Юпітэра. Маса Проксімы Цэнтаўра таксама прыкладна ў 7 разоў меншая за масу Сонца і ў 150 разоў большая за масу Юпітэра.

Бачная зорная велічыня Проксімы — 11^м, нягледзячы на ​​малую адлегласць да Зямлі. Тлумачыцца гэта тым, што «Проксіма Цэнтаўра — чырвоны карлік», а такія зоркі ўвогуле выпраменьваюць мала энергіі. Зорку такой малой зыркасці немагчыма адрозніць няўзброеным вокам. З-за цяжкасцяў назірання гэтая зорка была адкрыта толькі ў 1915 годзе Робертам Інэсам, тым часам дырэктарам Абсерваторыі Саюза ў Ёханэсбургу, ЮАС. Паралакс зоркі быў упершыню вымераны ў 1917 годзе, да гэтага найбліжэйшай да Сонца зоркай лічыўся Рыгіль.^[3]

Як і многія іншыя чырвоныя карлікі, Проксіма з’яўляецца ўспыхіваючай зменнай зоркай. Падчас выбліскаў яе свяцільнасць можа павялічыцца ў некалькі разоў. Успышкі суправаджаюцца павелічэннем зыркасці не толькі ў аптычным, але і ў рэнтгенаўскім дыяпазоне, пра што сведчаць назіранні арбітальнай абсерваторыі XMM-Newton. Свяцільнасць Проксімы ў дыяпазоне энергій 0,15-10 да эВ змянялася ад 3,9⋅10²⁸ да 1,5⋅10³² эрг/с.

Вектары ўласнага руху Проксімы, Рыгіля і Талімана практычна супадаюць, гэта сведчыць за тое, што ўсе тры зоркі складаюць адну сістэму — Альфа Цэнтаўра, а Проксіма абарачаецца па арбіце вакол пары Рыгіля і Талімана. У 2017 годзе здолелі дакладней вызначыць параметры арбіты. Для назіральніка з Зямлі вуглавая адлегласць паміж Проксімай і Рыгілем з Таліманам праз прыкладна 300 тыс. гадоў паменшыцца ў 4 разы — да паловы градуса.

• Проксіма Цэнтаўра b