Пётр Якаўлевіч Юргелевіч

Пётр Якаўлевіч Юргелевіч
Дата нараджэння	14 снежня 1894(1894-12-14)
Месца нараджэння	Трабы, Трабская воласць[d], Ашмянскі павет, Віленская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	17 красавіка 1973(1973-04-17) (78 гадоў)
Месца смерці	Магілёў, Магілёўская вобласць, БССР, СССР
Род дзейнасці	мовазнавец, педагог
Месца працы	Наш працаўнік[d] Белдзяржвыдавецтва Інстытут мовазнаўства НАНБ МДУ імя А. А. Куляшова
Альма-матар	Факультэт грамадскіх навук БДУ[d]
Партыя	УКП(б) (1935)
Творы ў Вікікрыніцах

Пётр Якаўлевіч Юргелевіч (14 снежня 1894, мястэчка Трабы, Ашмянскі павет, Віленская губерня, цяпер вёска Іўеўскага раёна Гродзенскай вобласці — 17 красавіка 1973, Магілёў) — беларускі мовазнавец, педагог.

Да 1917 года ў pускай дзеючай аpміі, з 1917 года член УКП(б), pадавы 7-га сібіpскага дывізіёна. Удзельнік Першай сусветнай і грамадзянскай войнаў. З 1919 года на Заходнім фpонце ў скла­дзе Беларуска-літоўскай (?) дывізіі. У 1925 годзе скончыў факультэт грамадскіх навук БДУ. У 1926—1927 гадах працаваў адказным рэдактарам газеты «Наш працаўнік» у Клімавічах; у 1927—1928 гадах стыльрэдактарам у Белдзяржвыдавецтве ў Менску. У 1930—1935 гадах вучоны сакратар Інстытута мовазнаўства БелАН. Разам з П. Бузуком і Я. Мацюкевічам падрыхтаваў «Анкету для збірання матэрыялаў па беларускай мове» (1931); браў удзел у падрыхтоўцы «Вайсковага руска-беларускага слоўніка» (1933), падручніка «Беларуская граматыка: Марфалогія» (1936).

Арыштаваны 2 лістапада 1935 года ў Мінску. Падчас арышту меў незакончаную вышэйшую адукацыю. Выключаны з УКП(б). Асуджаны пазасудовым органам НКУС 31.3.1936 за «контррэвалюцыйную дзейнасць і незаконнае захоўванне зброі» да 5 гадоў ППК. Этапаваны (не раней за 1938 год) у Вяцкі канцлагер НКУС Кіраўскай вобласці. Вызвалены 2.11.1940. Рэабілітаваны пленумам Вярхоўнага суда БССР 25.11.1960. Асабовая справа Ю. № 16797-с з фотаздымкам захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

У 1944—1969 гадах загадчык кафедры беларускай мовы, дацэнт Магілёўскага педагагічнага інстытута. Найбольш плённа працаваў у 1950—1970-я гады. Даследаваў пытанні сучаснай беларускай літаратурнай мовы, беларускія народныя гаворкі (Особенности говоров Могилевской области // Уч. зап. Могилевского гос. пед. ин-та. 1955. Вып.1). Выступаў у друку з рэцэнзіямі на школьныя падручнікі па беларускай мове. Напісаў «Праграму па гістарычнай граматыцы беларускай мовы: Для філалагічных і гісторыка-філалагічных факультэтаў» (1964). Шмат зрабіў у галіне стварэння вучэбных дапаможнікаў па беларускай мове.

Быў жанаты, гадаваў траіх дзяцей.

• Нарысы сучаснай беларускай мовы з гістарычнымі каментарыямі: Фанетыка, арфаэпія, графіка і правапіс, лексіка і фразеалогія. 2-е выд. Мн., 1961;
• Курс сучаснай беларускай мовы з гістарычнымі каментарыямі. Мн., 1974;
• Аб граматыцы беларускай мовы // Савецкая школа. 1949, № 3.

• Юргелевіч Пётр Якаўлевіч // Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). Т. 2 / Укладальнік Л. У. Маракоў. — Смаленск, 2003.
• Юргелевіч Пётр Якаўлевіч // Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). Т. 3. Кніга 2 / Укладальнік Л. У. Маракоў. — Мн., 2005.