Расціслаў Афанасьевіч Жмойдзяк

Расціслаў Афанасьевіч Жмо́йдзяк^[1] (24 снежня 1936, в. Яжона, Баранавіцкі раён — 12 студзеня 2018) — беларускі географ, картограф, заслужаны работнік народнай адукацыі Беларусі. Прафесар, дэкан геаграфічнага факультэта БДУ (1983—1998).

Нарадзіўся ў 1936 годзе ў вёсцы Яжона Баранавіцкага раёна Брэсцкай вобласці.

У 1954 годзе на выдатна скончыў Ганцавіцкае педагагічнае вучылішча. Паступіў на геаграфічны факультэт БДУ. Пасля яго сканчэння працаваў навуковым супрацоўнікам НДІ Эканомікі і арганізацыі сельгасвытворчасці Акадэміі сельскагаспадарчых навук БССР.

З сакавіка 1961 г. педагагічная і навуковая дзейнасць Жмойдзяка Р. А. звязана з Белдзяржуніверсітэтам, дзе ён прайшоў шлях ад асістэнта да прафесара. З 1971 па 1983 г. быў намеснікам дэкана, а з 1983 па 1998 г. — дэкан геаграфічнага факультэта. Адначасова, з 1980 па 2003 г. — загадчык кафедры геадэзіі і картаграфіі.

У 1968 абараніў кандыдацкую дысертацыю на тэму «Спецыялізацыя і размяшчэнне сельскай гаспадаркі Мінскай вобласці». У 1989 яму было прысвоена званне прафесара.

Р. А. Жмойдзяк прымаў актыўны ўдзел у грамадскім жыцці ўніверсітэта — член Прэзідыума і секцыі картаграфіі навучальна-метадычнага аб’яднання па геаграфічнай адукацыі ўніверсітэтаў СССР, член рэдкалегіі часопісаў «Вестник БГУ» і «Падарожнік».

У 1996 годзе Р. А. Жмойдзяк абраны членам-карэспандэнтам Міжнароднай Акадэміі навук экалогіі і бяспекі жыццядзейнасці (МАНЭБ).

Навуковыя інтарэсы Расціслава Афанасьевіча звязаныя з праблемамі картаграфавання сельскагаспадарчай вытворчасці, дынамікі сельскага рассялення, сацыяльна-эканамічнага развіцця Беларусі, экалагічнага картаграфавання і інш. У рамках дзяржаўнай праграмы фундаментальных работ кіраваў даследаваннямі па дынаміцы рэльефу асушаных тэрыторый і яе ўплыву на водны рэжым і глебавы покрыў.

Шмат увагі надаваў выданню картаграфічнай прадукцыі. Пад яго кіраўніцтвам былі створаны карты люднасці населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь, карты па адукацыі, культуры, ахове здароўя, бытавому абслугоўванню і гандлю. Былі выпушчаныя вучэбна-геаграфічныя атласы, а таксама шэраг насценных навучальных карт для агульнаадукацыйных устаноў, у тым ліку Фізіка-геаграфічная карта Беларусі і карта Насельніцтва Беларусі маштабаў 1:5 000 000. Удзельнічаў у падрыхтоўцы і выданні Нацыянальнага атласа Беларусі.

Распрацаваў шэраг агульных і спецыяльных курсаў па тапаграфіі і картаграфіі, фізіка-геаграфічнаму картаграфаванню, сацыяльна-эканамічнаму картаграфаванню, атласнаму картаграфаванню, тапаграфічнаму і картаграфічнаму чарчэнню, уводзінам ў геаграфічную спецыяльнасць, уводзінам ў касмааэракартаграфію.

Праводзіў лекцыйныя заняткі па картаграфіі ў Ягелонскім універсітэце Польскай Рэспублікі (горад Кракаў).

З’яўляецца кіраўніком абароненых кандыдацкіх дысертацый, сааўтарам шэрагу тыпавых праграм факультэта і Адукацыйнага стандарту РБ па вышэйшай адукацыі для геаграфічных спецыяльнасцей.

Пры яго ўдзеле на геаграфічным факультэце БДУ адкрыты новыя спецыялізацыі, кафедры, навукова-даследчыя лабараторыі, вучэбна-навуковая геаграфічная станцыя «Заходняя Бярэзіна» ў Валожынскім раёне.

• Намеснік старшыні прафкама супрацоўнікаў Беларускага дзяржаўнага універсітэта
• Намеснік прэзідэнта Геаграфічнага таварыства БССР
• Старшыня таварыства «Веды» геаграфічнага факультэта БДУ
• Член прэзідыума і секцыі картаграфіі Вучэбна-метадычнага аб’яднання вышэйшых навучальных устаноў Рэспублікі Беларусь па прыродазнаўчанавуковай адукацыі
• Старшыня секцыі па спецыяльнасці «Геаграфія»
• Член рэдкалегіі шэрагу навуковых часопісаў Рэспублікі Беларусь
• Член рэдкалегіі 18-томнай энцыклапедыі Беларусі

• Ганаровая Грамата Вярхоўнага Савета БССР
• Нагрудны знак СССР «За выдатныя поспехі ў працы»
• Знак «Выдатнік картаграфіі» Галоўнага ўпраўлення геадэзіі і картаграфіі пры Савеце Міністраў СССР
• Грамата XXIII Міжнароднага кангрэса
• Ганаровая грамата Міністэрства вышэйшай і сярэдняй спецыяльнай адукацыі БССР
• Ганаровыя граматы Дзяржаўнага камітэта па маёмасці Рэспублікі Беларусь
• Ганаровыя граматы Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта

За значны ўнёсак у развіццё геаграфічнай навукі, падрыхтоўку кваліфікаваных спецыялістаў — географаў-картографаў, прапаганду геаграфічных ведаў Р. А. Жмойдзяк узнагароджаны Ганаровай граматай Вярхоўнага Савета БССР, нагрудным знакам Мінвну СССР «За отличные успехи в работе», знакам «Отличник картографии» Галоўнага ўпраўлення геадэзіі і картаграфіі пры Савеце Міністраў СССР, граматай XXііі Міжнароднага геаграфічнага кангрэса, ганаровымі граматамі і медалём Геаграфічнага таварыства СССР і інш. У 1992 г. прафесару Р. А. Жмойдзяку прысвоена ганаровае званне «Заслужаны работнік народнай адукацыі Рэспублікі Беларусь».

• Картография : курс лекций / Р. А. Жмойдяк, Л. В. Атоян. — Минск, 2009. Анкета ученого.
• Жмойдзяк Расціслаў Афанасьевіч / Бараноўскі П. М. // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 6: Дадаізм — Застава / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 6. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0106-0 (т. 6). — С. 435.
• Жмойдяк Ростислав Афанасьевич // Республика Беларусь : энциклопедия : [в 7 т.]. — Минск, 2006. — Т. 3. — С. 561.
• Жмойдяк Ростислав Афанасьевич: К 75-летию: библиогр. Указатель / сост.: П. С. Лопух, И. Н. Мазаник, В. В. Слемнева. — Минск: БГУ, 2014. — 51 с.
• Республика Беларусь: Энциклопедия: В 6 т. Т. 3 / Редкол.: Г. П. Пашков и др. — Минск : БелЭн, 2006. — 896 с.: илл.

• Гісторыя кафедры геадэзіі і картаграфіі БДУ Архівавана 6 жніўня 2020.