Свята-Троіцкая царква (Саматэвічы)

Праваслаўны храм
Свята-Троіцкая царква
53°13′06,90″ пн. ш. 31°50′06,70″ у. д.HGЯO
Краіна	Беларусь
Вёска	Саматэвічы
Канфесія	Праваслаўе
Епархія	Магілёўская і Мсціслаўская
Архітэктурны стыль	рэтраспектыўна-рускі
Заснавальнік	Дзмітрый Галынскі
Будаўніцтва	1835—1842 гады
Стан	руіны
Глобус Беларусі	globustut.by/samotevich/…
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Свя́та-Тро́іцкая царква́ — мураваны праваслаўны храм у вёсцы Саматэвічах Касцюковіцкага раёна Магілёўскай вобласці, помнік архітэктуры рэтраспектыўна-рускага стылю.

Першыя ўзгадкі пра праваслаўны храм у Саматэвічах, які пабудаваў памешчык Галынскі, адносяцца да 1668 года. У сярэдзіне XVIII стагоддзя ў мястэчку ўжо дзейнічала драўляная царква, якая згарэла ў 1834 годзе. Тагачасны ўладальнік паселішча Іван Галынскі ў памяць аб памерлай жонцы Анастасіі на наступны год распачаў будаўніцтва новага мураванага храма ў вёсцы і запрасіў для гэтага дойлідаў з Санкт-Пецярбурга.

Цэгла для пабудовы выраблялася на мясцовай цагельні па старажытным рэцэпце: у раствор дадавалі курыныя яйкі і потым, апаліўшы, узважвалі на шалях і апускалі на 10 дзён у ваду. Па заканчэнні гэтага тэрміну кожную цагліну зноў узважвалі, і калі яна не дадавала вагі, ішла на будоўлю царквы. Згодна з паданнем, пляцоўка для будаўніцтва была абрана на тым месцы, куды занесла ветрам крыжы ў час пажару, калі згарэла першая царква.

Пецярбургскія дойліды скончылі ўзвядзенне храма да ўзроўню купалоў, а завяршэннем будоўлі займаўся запрошаны з Масквы архітэктар. За працу яму было насыпана золата столькі, колькі змясціў яго капялюш^[1]

Дабудаваная царква была асвячона ў 1842 годзе ў гонар Святой Тройцы з прыбудоўкамі Святых прарока Ільі і мучаніцы Анастасіі. Пасля заканчэння будоўлі ў царкоўны склеп быў перанесены прах памерлай жонкі Івана Галынскага. У 1864 годзе пры царкве было заснавана народнае вучылішча.

За савецкім часам Свята-Троіцкая царква была зачынена і ператворана ў зернесховішча, а праз некаторы час стала выкарыстоўвацца як лядоўня, дзе хавалі тушы забітых калгасных жывёл. Пасля аварыі на Чарнобыльскай АЭС вёска была адселена, храм апынуўся закінутым. У 2008 годзе ў будынку адбыўся пажар, які знішчыў унутраныя драўляныя канструкцыі^[2].

Размешчаны на колішняй галоўнай плошчы мястэчка. Помнік архітэктуры рэтраспектыўна-рускага стылю. Адносіцца да тыпу крыжова-купальных храмаў з паўкруглай апсідай і прамавугольным прытворам. Кубападобны аб’ём завершаны 5 цыбулепадобнымі купаламі на цыліндрычных барабанах. Цэнтры бакавых фасадаў вылучаны рызалітамі з вуглавымі гранёнымі пілонамі. Паўцыркульныя арачныя аконныя праёмы размешчаны ў верхняй частцы сцен, упрыгожаны пластычнымі ліштвамі з кілепадобнымі сандрыкамі, пілястрамі, кілепадобнымі арачкамі і прафіляванымі падваконнікамі. Высокі цокаль вылучаны арнаментальным рабрыстым поясам і крапаваны філёнгамі^[3].

У асноўную прастору вядуць тры ўваходы, над якімі чыгуннымі літарамі былі выкладзены надпісы. На адным з іх змешчаны наступны тэкст: «В память в Бозь почившей матери от Благодарныхъ 23 марта 1842 год…»^[2].

У інтэр’еры 4 магутныя слупы, злучаныя падпружнымі аркамі, падтрымліваюць высокі светлавы барабан купала. Сем бакавых квадратных у плане, вылучаных аркамі частак малітоўнай залы перакрыты цыліндрычнымі з распалубкамі і крыжовымі скляпеннямі. Над уваходам на двух драўляных іанічных калонах размешчаны хоры, якія адкрываюцца ў залу арачнымі прасветамі.

• Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі / АН БССР. Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1986. — Магілёўская вобласць. — 408 с., іл.
• Праваслаўныя храмы Беларусі : энцыклапедычны даведнік / А. М. Кулагін; [рэдакцыйны савет: Г. П. Пашкоў, Л. В. Календа]. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2007. — 653 с. 2000 экз. ISBN 978-985-11-0389-4

• Свята-Троіцкая царква (Саматэвічы) на сайце Праваслаўная архітэктура Беларусі (бел.)
• Свята-Троіцкая царква (Саматэвічы) на сайце Глобус Беларусі (руск.)