Славянская каланізацыя Паўночна-Усходняй Русі

Славянская каланізацыя Паўночна-Усходняй Русі
Хвалі славянскай каланізацыі з пачатку IX стагоддзя
Дата	VI стагоддзе — Сярэднявечча
Месца	Волга
Вынік	Славянізацыя Волга-Окскага міжрэчча і Рускай Поўначы
Праціўнікі
Крывічы Вяцічы Славене [1] Севяране [2] Радзімічы [3] Фіна-угры Мяране Мурама Балты

Славянская каланізацыя Паўночна-Усходняй Русі — працэс засялення славянскімі плямёнамі (крывічамі і вяцічамі) земляў Волга-Окскага міжрэчча. Пачалася ў VI стагоддзі^[4] і працягвалася да позняга Сярэднявечча. Да прыходу славян насельніцтва гэтых земляў складалася пераважна з балтаў у заходняй частцы міжрэчча і фіна-уграў^[4].

Вынікам славянскай каланізацыі, якая ўзмацнілася ў эпоху Кіеўскай русі і яе распаду, стаў пачатак фармавання рускай народнасці ў гэтым рэгіёне. У палітычным вымярэнні гэта прывяло да ўзвышэння Уладзіміра-Суздальскай зямлі сярод удзельных рускіх княстваў.

У IX-X стагоддзях пачалося засяленне Паўночна-Усходняй Русі славянскімі плямёнамі, і прадстаўнікі кожнага племя асвойвалі пэўныя тэрыторыі.

Па Волзе на поўнач і ўсход Волга—Окскага міжрэчча пачалі пранікаць крывічы, якія паўплывалі на склад насельніцтва Аполля^[5]. У больш паўночныя землі, у тым ліку рэгіён Белага возера, пранікалі ільменскія славене^[6], якія ўняслі важкі ўклад у фарміраванне памораў. У паўднёвай частцы Падмаскоўя і ў Разанскай зямлі славянская каланізацыя ішла пераважна за кошт племя вяцічаў, хоць таксама ўдзельнічалі радзімічы і севяране^[7]. Вяцічы прасунуліся ўніз па Ацэ ў раён Разані, выйшлі на раку Проню і рассяліліся ўверх па Маскве-рацэ.

Мяжа арэала рассялення вяцічаў і крывічоў, меркаваная па характэрных скроневых кольцах кожнага племя, прайшла па водападзеле Масквы-ракі і Клязьмы. Такім чынам, тэрыторыя Масквы знаходзілася ў межах вяціцкага рассялення. У каланізацыі Суздальскага абполля вяцічы амаль не ўдзельнічалі, асвоіўшы толькі частку плыні Акі. На ніжнюю Аку, у раён Мурама, славянскае насельніцтва пранікала не з захаду па Ацэ, а з поўначы па Нерлі і Клязьме, што сведчыць пра пераважна крывіцкі склад насельніцтва^[5].

1. ↑ (часткова)
2. ↑ (часткова)
3. ↑ (часткова)
4. ↑ ^{а б} Древнерусская народность: Историко-археологическое исследование Архивная копия (руск.).
5. ↑ ^{а б} П.Н. Третьяков. На финно-угорских окраинах Древней Руси (нявызн.)(недаступная спасылка). web.archive.org (29 лістапада 2010). Архівавана з першакрыніцы 29 лістапада 2010. Праверана 22 снежня 2024.
6. ↑ Горюнова Е. И. Этническая история Волго-Окского междуречья, с. 36-37; её же. К истории городов Северо-Восточной Руси.
7. ↑ Wayback Machine (нявызн.)(недаступная спасылка). web.archive.org (13 лістапада 2013). Архівавана з першакрыніцы 13 лістапада 2013. Праверана 22 снежня 2024.