Стабна (прыток Дняпра)

Стабна
Характарыстыка
Даўжыня	27 км
Вадацёк
Вусце	Дняпро
• Каардынаты	54°48′22″ пн. ш. 32°07′05″ у. д.HGЯO
Размяшчэнне
Водная сістэма	Дняпро → Дняпроўскі ліман[d]
Краіна	Расія[1]
вусце

Стабна (Стабенка) — рака ў Смаленскай вобласці Расіі.

Даўжыня 27 км. Бярэ пачатак на Духаўшчынскім узвышшы, рэчышча звілістае, даліна амаль не забалочаная. Створаны сажалкі. Стабна ўцякае ў Дняпро ў Смаленску.

Рачная назва Стабна балцкага паходжання, ад балцкага stabin- «каменны, камяністы», звязанага з прускім stabis «камень»^[2].

Тая ж аснова Stabin- ў назвах рэк, што вар’іруюцца як Стабна / Стабня / Стабенка / Стабніца (у басейнах дняпроўскай Бярэзіны, дзвінскай Ельшы, неўскай Ловаці, таксама ў самых вярхах Дняпра). Паралельна ловацкай Стабні, што вынесеная дастаткова далёка на поўнач (на памежжа Цвярской і Наўгародскай вобласцяў), амаль на ўсім цячэнні цячэ рака Каменка, што калькіруе балцкую назву.

На ўсходзе старабалцкай тэрыторыі для абазначэння «камяністых» рэк выкарыстоўвалася таксама і балцкая аснова Asm-, звязаная з літоўскім akmen- / ašmen- «камень». Гэтая аснова ў рачных назвах, якія вар’іруюцца як Осма / Восма / Восьма. Гэтыя рэкі таксама суседнічаюць з рэчкамі з назвамі-калькамі «Каменка»^[3][4][5].

Рачныя назвы тыпу *Stabinė i *Asma зафіксаваныя цераспалосна. Напрыклад, у верхнім цячэнні Дняпра ў яго паслядоўна ўцякаюць Стабна, Восма і яшчэ адна Стабна. Адпаведныя назвы «каменя» ў балцкіх гаворках тут былі ўзаемазамянальныя.

На захадзе старабалцкай тэрыторыі назвы з асновай Stab- найперш у старым заходнябалцкім, пруска-яцвяжскім арэале. Такія яцвяжскія назвы Stabingis (цяпер польскае Sztabinki каля Сейнаў), Стабінава (на левабярэжжы нёманскай ракі Шчары).

У літоўскай мове корань stab- таксама ёсць, з семантыкай «стаяць нерухома, аслупянеўшы»: stabas «ідал; слуп», stabaras «сцябло», stebti «здзіўляцца» (< аслупянець). Значэнне «камень» ва ўсходнябалцкіх літоўскай і латышскай мовах выціснутае літ. akmuo, лат. akmens.

• Стабна/Энцыклапедыя Смаленскай вобласці