Станіслаў Замбжыцкі

Станіслаў Апалінарый Замбжыцкі (польск.: Stanisław Apolinary Zambrzycki; 1824; в. Вязынка, цяпер Маладзечанскі раён, Мінская вобласць, Беларусь — 1 кастрычніка 1907, Вязынка) — польска-беларускі паэт, этнограф, фалькларыст.

Станіслаў Замбржыцкі паходзіла са знакамітага роду Замбжыцкіх, якія валодалі землямі на Меншчыне і на тэрыторыі сённяшняй Літвы. Радавым маёнткам Замбжыцкіх была Вязынка. Бацькамі Станіслава быў Валенцій Замбжыцкі і Юзэфа Ясенская, якія памерлі, калі Станіслаў быў яшчэ падлеткам. Ажаніўся Станіслаў Замбржыцкі з Алімпіяй Чакатоўскай, якая потым стане хроснай маці Янку Купалу. У 1877-1880 гг. быў арыштаваны расійскімі ўладамі. Вызваліць яго змагла жонка Алімпія з умовай, што два іх сыны пойдуць у кадэты^[1]. Займаўся краязнаўствам, фальклорам. Пісаў гістарычныя і сатырычныя творы на польскай і беларускай мовах. Паколькі быў інвалідам (была часткова паралізавана левая рука і нага), здаваў свой фальварак у арэнду. Замбржыцкі захапляўся вывучэннем мясцовых курганаў і першым апісаў гарадзішча ў Вязынцы.^[2].

• Гутарка Сталюка (Hutarka Staluka)
• Суд ката ў Вайтэлях (Sąd kota w Wojtelach)
• Карты (Karty)

Быў жанаты на Алімпіі Чэкатоўскай, якая была хроснай маці Янкі Купалы. Унучкай Станіслава і Алімпіі была Алімпія Свяневіч, вядомая этнографка, даследніца творчасці Адама Міцкевіча^[3].

• Stanisław Apolinary Zambrzycki. Wiersze, z komentarzem Olimpii Swianiewiczowej, redaktorzy Maria Swianiewicz-Nagięć. — Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2022. — 294 с. — ISBN 978-83-8122-061-3.

• Замбжыцкі Станіслаў Валянцінавіч / Г. А. Каханоўскі // Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі : у 5 т. — Мінск, 1985. — Т. 2.
• Замбжыцкі Станіслаў Валянцінавіч / Г. А. Каханоўскі // Янка Купала: Энцыклапедычны даведнік, Мінск: Беларуская энцыклапедыя, 1986.
• Генадзь Каханоўскі, Адчыніся, таямніца часу. Мн., 1984.
• Генадзь Каханоўскі, Аўтар знайшоўся // Літаратура і мастацтва. 1979. № 5.
• Мікола Хаўстовіч, Летапісец Вязынкі і яе наваколля, с. 171-221. Архівавана 27 лютага 2024.
• Н. Тэйлар-Тэрлецка, Пранікненне ці сімбіёз культур? Двор Замбжыцкіх у Вязыні. Навагрудчына ў гістарычна-культурнай спадчыне Еўропы (да 600-годдзя Грунвальдскай бітвы), Мінск, 2010. С. 197—202.
• Jan Zambrzycki. Szmat czasu : wspomnienia. — Warszawa: Jan Zambrzycki, 2010. — Т. Wyd. 2. popr. — 286 с. — ISBN 978-83-931146-0-3.