Старая бібліятэка (Берлін)

Старая бібліятэка
	Славутасць
Старая бібліятэка
	52°30′59″ пн. ш. 13°23′36″ у. д.HGЯO
Краіна	Германія;
Месцазнаходжанне	Мітэ[d];
Архітэктурны стыль	архітэктура барока[d]
Архітэктар	Георг Хрысціян Унгер
Дата заснавання	1780
Сайт	nplu.org
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Старая бібліятэка (ням.: Alte Bibliothek) — будынак у цэнтры Берліна, дзе раней размяшчалася Каралеўская бібліятэка (цяпер Дзяржаўная бібліятэка). Старая бібліятэка размешчана ў адміністрацыйнай акрузе Мітэ на бульвары Унтэр-дэн-Ліндэн і прылеглай плошчы Бебеля, былой Опернай плошчы (ням.: Opernplatz)). Будынак у стылі барока быў пабудаваны ў 1775—1780 гг. па праекце аўстрыйскага архітэктара Іозефа Эмануэля Фішэра фон Эрлаха прускім архітэктарам Георгам Хрысціянам Унгерам. З 1914 г. у Старой бібліятэцы размяшчаецца юрыдычны факультэт Універсітэта імя Гумбальта.

Старая бібліятэка была пабудавана па замове Фрыдрыха Вялікага. Дзякуючы Старой бібліятэцы літаратура, якая раней была выключным прывілеем дваранства, міністраў і вышэйшых дзяржаўных чыноў, стала даступнай для буржуазіі. Да цяперашняга часу на партале будынкі красуецца надпіс на латыні «nutrimentum spiritus» — «ежа для душы».

У 1784 г. новы будынак прыняў 150 тысяч тамоў заснаванай Фрыдрыхам Вільгельмам «Курфюрскай бібліятэкі Кёльна на Шпрэе», якая з 1661 г. размяшчалася ў аптэчным флігелі берлінскага Гарадскога палаца, а ў 1701 г. атрымала назву «Каралеўская бібліятэка Берліна». У бібліятэцы захоўваліся рукапісы такіх выдатных прадстаўнікоў эпохі Асветніцтва, як Кант, Лейбніц, Дзідро, Русо і Вальтэр. Да пачатку XIX ст. Каралеўская бібліятэка ператварылася ў самую буйную і эфектыўную бібліятэчную ўстанову ў нямецкамоўнай прасторы. Увесь час якія растуць фонды складалі ў 1905 г. каля 1,2 млн тамоў, і ўзнікла неабходнасць у новых плошчах. У 1914 г. бібліятэка была пераведзена ў будынак па адрасе Унтэр-дэн-Ліндэн, 8, а з 1918 г. атрымала назву «Пруская дзяржаўная бібліятэка». З 1990 г. яе спадчыннікам з’яўляецца «Дзяржаўная бібліятэка — Пруская культурная спадчына», якая стала самай буйной універсальнай бібліятэкай Германіі (10 млн тамоў).

Сваім абліччам Старая бібліятэка нагадвае Міхайлаўскі корпус венскага Гофбурга: Фрыдрых Вялікі загадаў Унгеру скапіраваць венскі праект. Аднак у самой Вене праект, якому ўжо на гэты момант было ўжо 50 гадоў, у некалькі змененай форме быў увасоблены толькі ў 1889—1893 гг. Такім чынам узнік гістарычны кур’ёз: берлінская копія на сто гадоў старэйшая за свой венскі арыгінал.

Ужо больш чым дзвесце гадоў Старая бібліятэка носіць у берлінцаў мянушку «камода». Падчас Другой сусветнай вайны будынак сур’ёзна пацярпеў і быў адноўлены.

Бібліяграфія

Peter Jörg Becker und Tilo Brandis: Staatsbibliothek zu Berlin, Preußischer Kulturbesitz, altdeutsche Handschriften. Kulturstiftung d. L. 1995
Ralph Breslau: Verlagert, verschollen, vernichtet … Das Schicksal der im Zweiten Weltkrieg ausgelagerten Bestände der Preußischen Staatsbibliothek. Staatsbibliothek zu Berlin, Berlin 1995 ISBN 3-88053-060-2
Walter Ederer und Werner Schochow (Hrsg.): 325 Jahre Staatsbibliothek in Berlin. Das Haus und seine Leute. 1986 ISBN 3-88226-275-3
Barbara Schneider-Kempf: 25 Jahre Scharoun-Bau. 25 Jahre Staatsbibliothek an der Potsdamer Straße. Berlin 2004
Werner Schochow: Bücherschicksale. Die Verlagerungsgeschichte der Preußischen Staatsbibliothek. Auslagerung, Zerstörung, Entfremdung, Rückführung. Dargestellt aus den Quellen. Berlin 2003 ISBN 3-11-017764-1
Gudrun Voigt: Die kriegsbedingte Auslagerung von Beständen der Preußischen Staatsbibliothek und ihre Rückführung. Eine historische Skizze auf der Grundlage von Archivmaterialien. Kleine historische Reihe des Laurentius Verlages. Bd. 8. Laurentius, Hannover 1995 ISBN 3-931614-08-5