Сутыкненні ў Блакітным Ніле (2022)
Сутыкненні ў Блакітным Ніле 2022 года – міжэтнічны канфлікт у Судане, які пачаўся з сутыкненняў народа хаўса з народамі фундж і берта ў рэгіёне Блакітны Ніл на паўднёвым усходзе краіны. ПерадгісторыяУ Блакітным Ніле пражываюць разнастайныя этнічныя групы, у тым ліку народ хаўса, які паходзіць з Заходняй Афрыкі. У 1924 годзе, пры брытанскім уладанні, яны атрымалі ўласныя зямельныя ўчасткі. У 1948 годзе ў дачыненні да народа былі прынятыя законы, якія ўскладнілі атрыманне хаўса суданскага грамадзянства, а таму яны не змаглі перадаць зямлю ў спадчыну сваім дзецям. У незалежным Судане хаўса сталі ўспрымацца як замежнікі, нягледзячы на тое, што многія прадстаўнікі народа жылі ў краіне на працягу стагоддзяў[1]. Таму этнас стаў часта падвяргацца дыскрымінацыі[2]. У 1995 годзе ў Блакітным Ніле адбылося паўстанне супраць дыктатуры Амара аль-Башыра[3] і мясцовага губернатара Абдалы Абу-Фатмы Абдалы, этнічнага хаўса. З-за гэтага рэжым Башыра стаў аддаваць перавагу народу хаўса ў Блакітным Ніле, бо ўлады лічылі гэты народ найбольш лаяльным[3]. У ходзе паўстання ў Блакітным Ніле групоўкі НВРС-П прадстаўнікі хаўса часта далучаліся да суданскай арміі і апалчэння Джанджавід[3][4]. Аднак частка хаўса ваявала і на баку паўстанцаў[3]. У 2017 годзе групоўка НВРС-П распалася на асобныя фракцыі. Адну ўзначаліў Абдэлазіз аль-Хілу, а другую — Малік Агар, прадстаўнік народнасці анкасана[5]. Хаўса падтрымалі апошняга[6]. У 2020 годзе ў Судане адбылася рэвалюцыя, у ходзе якой урад Башыра быў зрынуты. Нестабільная сітуацыя ў краіне ўзмацніла напружанасць паміж хаўса і іншымі народамі Блакітнага Ніла[3]. Тым часам новы ўрад Судана і абедзве фракцыі НВРС-П падпісалі мірнае пагадненне[7]. Каб знізіць міжэтнічную напружанасць, Малік Агар прасунуў свайга сваяка Эль-Абейда Хамада Абу Шотала (прадстаўніка народа фундж) на пасаду вярхоўнага правадыра плямёнаў Блакітнага Ніла[8][9][5]. Абу Шотал імкнуўся правесці перагляд зямельных уладанняў хаўса[9]. У той жа час новы губернатар Блакітнага Ніла Ахмед аль-Омда задаволіў просьбу лідараў народа заснаваць эмірат у штаце Блакітны Ніл на ўчастках, якія належаць сем’ям хаўса[3]. У сувязі з тым паміж Аль-Омдай і Шоталам адбыўся канфлікт[3][10]. У студзені 2022 года хаўся ўступілі ў спрэчкі з народамі фунджа і берта вакол некаторых зямельных участкаў[10][3]. Ход падзей13 ліпеня 2022 года адбыліся сутыкненні ў гарадах Кайсан, Ар-Разэйрэс і Вад-эль-Махі[2][11] паміж хаўса з аднаго боку і берта і фундж з другога. Повадам стала забойства маладога хаўса каля горада Кайсан падчас сваркі з невядомымі з берты або фунджа[4][9]. У спробе спыніць гвалт губернатар Блакітнага Ніла аль-Омда забараніў публічныя сходы і маршы на працягу месяца, але гэта мала што дало[12]. Ён абвясціў каменданцкі час у Вад-эль-Махі і разгарнуў на месцах часці суданскай арміі і Сіл аператыўнай падтрымкі[10]. 15 ліпеня ўрадавая армія закрыла мост паміж Разэйрэсам і Ад-Дамазінам, не даючы ўцекачам збегчы. Усе дарогі ў Ад-Дамазін і з яго таксама былі закрыты. У гэты ж час успыхнулі баі ў Ганісе, але да канца ночы яны сціхлі. 16 ліпеня адбыліся сутычкі ў рэгіянальнай сталіцы Ад-Дамазіне[13]. Па даных урада Судана, у сутыкненнях 14 ліпеня загінулі 13 чалавек і былі падпалены 16 крам[4][14]. Першапачаткова ўрад сцвярджаў пра 31 загінулага, але пазней высветлілася, што гэта памылка друку. Цэнтральны камітэт суданскіх лекараў абверг гэта паведамленне, сцвярджаючы, што толькі ў Ад-Дамазіне загінулі 23 чалавекі і 84 атрымалі раненні[4]. 20 ліпеня, нягледзячы на меры аль-Омды і ўрада Судана, гвалт успыхнуў з новай сілай[2]. Адэль Агар, мэр Ар-Разэйрэса, звярнуўся па дапамогу да ўрада для аднаўлення парадку ў горадзе[14]. У некаторых частках штата былі зафіксаваны масавыя забойствы[15]. Да 21 ліпеня, паводле звестак уладаў, 105 чалавек былі забітыя ў сутыкненнях на Блакітным Ніле. Толькі з Ад-Дамазіна беглі больш за 31 000 чалавек[16][17]. Жыхары Блакітнага Нілу і староннія назіральнікі, аднак, сцвярджалі, што колькасць загінулых была значна вышэй[15]. Паводле альтэрнатыўных ацэнак, на працягу месяца 149 загінулі і больш за 124 атрымалі раненні[18]. З надыходам зацішша сітуацыя заставалася бядотнай. На вуліцах былі раскіданы трупы, якія не паклапаціліся прыбраць[19][20]. У рэгіён пачалася дастаўка гуманітарнай дапамогі[19][16]. Фракцыя Агара і аль-Омда абвінавацілі рэшткі Народных сіл абароны, ваенізаванага фарміравання прыхільнікаў Амара аль-Башыра, і баевікоў Аль-Хілу ў распальванні канфлікту[21][15]. Тым часам Абу Шотал абвінаваціў у падзеях аль-Омду, Агара і хаўса[21]. Прадстаўнікі народа хаўса, якія пражывалі ў іншых часткай краіны, пачынаючы з 18 ліпеня 2022 года, арганізавалі пратэсты супраць гвалту ў дачыненні да супляменнікаў. У прыватнасці, з нагоды сутычак у Блакітным Ніле адбыліся беспарадкі ў Касале[22][23][24]. На працягу жніўня сітуацыя ў Блакітным Ніле стабілізавалася. У край прыбыла дэлегацыя ААН, якая правяла перамовы з аль-Омда[17]. Лідары хаўса, берта і фундж пагадзіліся на перамір’е[25]. Аднак 1—4 верасня канфлікт аднавіўся. У выніку загінулі 25 і былі паранены 44 асобы[26], 21 000 чалавек беглі[27]. У сярэдзіне кастрычніка пачалася новая хваля гвалту, галоўным чынам вакол горада Вад-эль-Махі[28]. 13 кастрычніка адбыліся сутычкі ў вёсцы Дам, дзе загінулі 13 чалавек, 26 атрымалі раненні[29]. Неўзабаве баі перакінуліся на Дам 6 і Дам 7[30][31]. Каля 1200 чалавек, значная частка насельніцтва дзвюх вёсак, былі вымушаныя бегчы[31]. Пасля кароткага зацішша паміж 15 і 18 кастрычніка гвалт закрануў горад Вад-эль-Махі. Да 20 кастрычніка тут загінулі сотні людзей[32]. Абас Муса, кіраўнік шпіталя Вад-эль-Хамі, сцвярджаў, што з 13 кастрычніка 150 чалавек загінулі і 86 атрымалі раненні, у той час як ААН дала лічбы ў 170 забітых і 327 параненых[32]. Да канца месяца больш за 250 чалавек былі забітыя і больш за 500 атрымалі раненні[33]. Фатх Араман Бакхейт, міністр аховы здароўя Блакітнага Ніла, сцвярджаў, што сапраўдная колькасць загінулых і параненых невядомая[34]. 21 кастрычніка ўрад Судана і рэгіянальны ўрад Блакітнага Нілу абвясцілі надзвычайнае становішча[10]. У Ад-Дамазіне прайшлі пратэсты з заклікам да адстаўкі губернатара Ахмеда аль-Омды[35]. Пратэстоўцы паспрабавалі ўзяць штурмам штаб арміі, а потым падпалілі будынак урада штата[35]. Неўзабаве пратэсты закранулі Курмук і Кайсану[36]. Дэманстранты таксама перакрылі шашу, якая злучае Хартум і Ад-Дамазін, дзе трое пратэстоўцаў былі забітыя ў сутычках з паліцыяй[36]. У адказ суданская армія звольніла генерала Рамзі Бабакера, які камандаваў сіламі ў Блакітным Ніле[36]. НаступствыУ агульнай складанасці больш за 600 мірных жыхароў былі забітыя[37], а ад 211 000[37] да 235 000[38] вымушана пакінулі свае дамы. Урад Судана, імкнучыся прадухіліць новыя сутыкненні, увёў законы супраць міжэтнічнай нянавісці і расізму[39]. 15 студзеня 2023 года лідары плямёнаў хамадж, берта, хаўса, фундж, анкасана, ракарык і ватават пагадзіліся спыніць усялякі гвалт у штаце Блакітны Ніл і вырашыць усе тэрытарыяльныя і этнічныя спрэчкі праз племянную адміністрацыю[40]. Крыніцы
|
||||||||||||||||||||||||||||||
.svg)
Portal di Ensiklopedia Dunia
