Тэорыя рацыянальнага выбару

Тэорыя рацыянальнага выбару (англ.: Rational Choice Theory, скарочана RCT) — міждысцыплінарны падыход, які выкарыстоўваецца ў эканоміцы, сацыялогіі, паліталогіі і іншых грамадскіх навуках для тлумачэння паводзін індывідаў, зыходзячы з меркавання, што людзі дзейнічаюць рацыянальна, імкнучыся максімізаваць уласную карысць або карыснасць.

Асноўныя прынцыпы

Асоба дзейнічае рацыянальна — выбірае сярод даступных варыянтаў той, які прыносіць ёй максімальную карысць.
Мэты і перавагі індывіда з’яўляюцца зададзенымі і пастаяннымі.
Індывід валодае дастатковай інфармацыяй і здольнасцю для ацэнкі альтэрнатыў.
Паводзіны індывіда з’яўляюцца вынікам узважанага аналізу выдаткаў і выгод.

Выкарыстанне

У эканоміцы тэорыя выкарыстоўваецца для тлумачэння спажывецкага выбару, прыняцця фінансавых рашэнняў, інвестыцый і г.д.
У паліталогіі — для аналізу галасавання, паводзін выбаршчыкаў і дзейнасці палітыкаў.
У сацыялогіі — для інтэрпрэтацыі сацыяльных з’яў праз прызму індывідуальных матываў.

Крытыка

Абмежаванасць мадэлі чалавека як рацыянальнага суб’екта.
Ігнараванне эмоцый, звычак, сацыяльных нормаў і культурных уплываў.
Многія паводзіны людзей супярэчаць прынцыпам рацыянальнасці (што паказана ў паводзінскай эканоміцы).