Чырвонае (возера)
Чырвонае, Князь-возера — самае вялікае возера Гомельскай вобласці і трэцяе паводле плошчы сярод азёр Беларусі. Знаходзіцца ў Жыткавіцкім раёне, у басейне ракі Прыпяць, за 18 км у напрамку на паўночны ўсход ад горада Жыткавічы. НазваСучасная назва «Чырвонае» з’яўляецца следам раннесавецкай практыкі перайменавання «немілагучных» і ідэалагічна чужых назваў. Яна была замацаваная пастановай 1931 г., у якой гаварылася: «…возера „Князь“ або „Жыд“ Ляхавіцкага сельсавета Жыткавіцкага раёна перайменаваць у возера „Чырвонае Палессе“»[3]. У народных паданнях пра возера дзве паралельна ўжываныя яго назвы «Князь-возера» і «Жыд-возера» тлумачацца тым, што князь ажаніўся з яўрэйкай (шынкарскай дачкой)[4]. У некаторых з літоўскіх гідронімаў тыпу Žyd-a-upis корань Žyd- звязваюць з літ. žydėti «свяціць; цвісці»[5], якое ад балцкага кораня *žeid- / *žid- «гарэць; свяціць, ззяць»[6], што ад індаеўрапейскага *ĝei- «ззяць; мігцець»[7]. ГідраграфіяПлошча возера 43,8 (40,82[2]) км². Найбольшая глыбіня 4 (2,9[2]) м, сярэдняя — 0,7[2] м. даўжыня 12,1 (11,68[2]) км, шырыня да 5,2 (5,03[2]) км. Даўжыня берагавой лініі — 30,8 (30,78[2]) км. Аб’ём вадыў возеры 27,35 млн м³[2]. Катлавіна возера рэшткавага тыпу, авальная, злёгку выцягнутая з паўночнага захаду на паўднёвы ўсход. Берагі возера нізкія, затарфаваныя, дно выслана сапрапелем, на поўдні па мелкаводдзю пясчанае. Упадаюць рака Дземенка, канава Цесна, канава Восаўская і інш., выцякаюць Жыткавіцкі канал, канал Азёрны. ЭкалогіяЗ захаду да возера прымыкаюць тарфяныя палі, на якіх вядзецца здабыча торфу. У выніку асушэння і торфараспрацоўкі балотнага масіву «Булеў Мох» быў парушаны гідралагічны рэжым возера, адбылася трансфармацыя прылягаючых лясных супольніцтваў у збедненыя меліярацыйна-ўтвораныя фітацэнозы. Нягледзячы на тое, што старая торфараспрацоўка затоплена, гідралагічны рэжым тэрыторыі да гэтага часу цалкам не аднавіўся. На частцы торфараспрацовак агульнай плошчай каля 2,5 тыс. га праводзіцца аднаўленне балот. Зараз гэтыя ўчасткі ўяўляюць сабой сажалкі, раздзеленыя дамбамі. Глыбіня вады ў іх вагаецца ад 0,5 да 1,5 м, у каналах — ад 1,5 да 3 м. Усё гэта стварае спрыяльныя ўмовы для гнездавання многіх відаў водна-балотных птушак. Возера выкарыстоўваецца ў рыбнай гаспадарцы, у рэкрэацыйных мэтах, як крыніца вады для арашэння. Возера і затопленыя тарфянікі арандуюцца пад аматарскае рыбалоўства. Каля возера населеныя пункты Ляхавічы Пухавічы. У возеры водзяцца карась сярэбраны, карась звычайны, плотка, краснапёрка, лінь, акунь рачны, джгір звычайны, уюн звычайны[2]. Сустракаецца шчупак звычайны[2]. Зарыблялася карпам, белым амурам, белым таўсталобікам, судаком звычайным[2]. Зноскі
Літаратура
Спасылкі
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Portal di Ensiklopedia Dunia
