Этыка тэхналогій

Этыка тэхналогій, тэхнаэтыка ці тэхналагічная этыка — раздзел прыкладной этыкі, які вывучае маральныя і сацыяльныя наступствы распрацоўкі, укаранення і выкарыстання тэхналогій. Тэхнаэтыка даследуе, якім чынам тэхналагічныя інавацыі ўплываюць на правы чалавека, грамадскія каштоўнасці, бяспеку і навакольнае асяроддзе. Тэхнаэтыка - гэта міждысцыплінарная вобласць даследаванняў, якая абапіраецца на тэорыі і метады з розных галін ведаў (камунікацыі, сацыяльныя навукі, інфарматыка і кібернэтыка, філасофія і інш), каб даць людзям магчымасць зразумець этычныя аспекты тэхналагічных сістэм і накірункі развіцця тэхналагічнага грамадства^[1].

Ключавыя пытанні этыкі тэхналогій уключаюць:

Адказнасць распрацоўшчыкаў: маральны абавязак стваральнікаў тэхналогій прадугледжваць патэнцыйныя рызыкі і мінімізаваць негатыўныя наступствы.
Празрыстасць і тлумачальнасць: патрабаванне да тэхналогій быць зразумелымі карыстальнікам і забяспечваць магчымасць ацэнкі іх уздзеяння.
Справядлівасць і дасяжнасць: барацьба з лічбавай няроўнасцю і забеспячэнне роўнага доступу да тэхналагічных дасягненняў.
Канфідэнцыяльнасць і абарона даных: абарона асабістай інфармацыі ва ўмовах лічбавага грамадства
Экалагічная ўстойлівасць: улік экалагічных наступстваў ад стварэння і выкарыстанні новых тэхналагічных сістэм.

Асаблівае значэнне ў сучаснай этыцы тэхналогій маюць пытанні, звязаныя з развіццём штучнага інтэлекту, біятэхналогій, аўтаматызацыі, вялікіх даных і інтэрнэту рэчаў. Новыя выклікі патрабуюць балансавання паміж інавацыямі і абаронай фундаментальных правоў і свабод чалавека. Этычныя аспекты тэхналогій становяцца прадметам рэгулявання як на ўзроўні прафесійных кодэксаў, так і міжнародных ініцыятыў.

Сення тэхнаэтыка знаходзіць прымяненне ў розных галінах тэхнікі, напрыклад:

Адукацыйная тэхнаэтыка: мае дачыненне да этычных выклікаў, звязаных з выкарыстаннем тэхналогій у адукацыйных мэтах.
Біятэхналагічная этыка: звязана з выклікамі, якія ўзнікаюць пры кланаванні, геннай інжынерыі чалавека і даследаванні ствалавых клетак.
Экалагічная тэхнаэтыка: звязана з тэхналагічнымі інавацыямі, якія ўплываюць на навакольнае асяроддзе і жыццё, напрыклад геаінжынерыяй
Нанаэтыка: этычныя і сацыяльныя праблемы, звязаных з развіццём тэхналогій змяненняў матэрыі на ўзроўні атамаў і малекул
Ваенная тэхнаэтыка: этычныя праблемы, звязаныя з выкарыстаннем тэхналогій у ваенных дзеяннях.