Эфект Сюняева — Зяльдовіча

Эфект Сюняева — Зяльдовіча — змена інтэнсіўнасці радыёвыпраменьвання рэліктавага фону з-за зваротнага эфекту Комптана на гарачых электронах міжзоркавага і міжгалактычнага газу. Эфект названы ў гонар навукоўцаў, якія яго адкрылі: Р. А. Сюняева і Я. Б. Зяльдовіча.

Змена радыёвыпраменьвання даецца наступным выразам:

${\displaystyle \Delta I_{\nu }=2{\frac {(kT_{cmb})^{3}}{(hc)^{2}}}yg(x)}$

дзе ${\displaystyle T_{cmb}}$ — тэмпература рэліктавага выпраменьвання, а ${\displaystyle x={\tfrac {h\nu }{kT_{cmb}}}}$, ${\displaystyle g(x)}$ — спектральная форма такога эфекту, ${\displaystyle y}$ — параметр комптамізацыі.

${\displaystyle g(x)=x^{4}e^{x}{\frac {x\cdot \mathrm {coth} (x/2)-4}{e^{x}-1}},}$

${\displaystyle y=\int {\frac {kT_{e}}{mc^{2}}}n_{e}\sigma _{t}\,dl,}$

дзе ${\displaystyle n_{e}}$ і ${\displaystyle T_{e}}$ — канцэнтрацыя і тэмпература электронаў, ${\displaystyle \sigma _{t}}$ — томпсанаўскае сячэнне.

• О. В. Верходанов, Ю. Н. Парийский. Радиогалактики и космология — М.: Физматлит, 2009.

• Букварь расстояний, Метод Y: Эффект Сюняева-Зельдовича
• Эффект Сюняева – Зельдовича Архівавана 5 сакавіка 2016.