Смалёўка ляскаўка

Смалёўка ляскаўка
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Двухдольныя Парадак:  Гваздзікакветныя Сямейства:  Гваздзіковыя Падсямейства:  Caryophylloideae Трыба:  Sileneae Род:  Смалёўка Падрод:  Behenantha Секцыя:  Behenantha Від:  Смалёўка ляскаўка
Міжнародная навуковая назва
Silene vulgaris (Moench) Garcke (1869)
Сінонімы
#Сінонімы
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   20142 NCBI   42043 EOL   581986 GRIN   t:105074 IPNI   158668-1 TPL   kew-2487840

Смалёўка ляскаўка^[1] (Siléne vulgáris) — шматгадовая травяністая расліна, від роду Смалёўка (Silene) сямейства Гваздзіковыя (Caryophyllaceae).

Першапачаткова расліна была апісана Конрадам Мёнхам, у працы Methodus plantas horti botanici et agri Marburgensis: a staminum situ describendi (1794) пад назвай Behen vulgaris. Назва, якую цяпер прызнаюць сапраўднай, была апублікавана ў 1869 годзе ў дзевятым выданні працы Flora von Nord- und Mittel-Deutschland  (ісп.) (бел.. Вядома вялікая колькасць сінонімаў, некаторыя з іх:

• Silene cucubalus Wibel,
• Silene inflata (Salisb.) Sm.,
• Silene latifolia (Mill.) Rendle et Britt.,
• Silene behen (L.) Ikonn.^[2]

Беларускія назвы: ляскаўка, ласкавіца, ласкаўка, лускавіца, лускаўка^[3], калетнік, ландыш белы, луснец^[4], звончык^[5][6], заячча капуста, заеччы мак, скрыпушка^[7].

Расліна распаўсюджана ў Еўропе, Малой і Сярэдняй Азіі, на Каўказе, у Гімалаях, Манголіі, Японіі, Паўночнай Амерыцы і Паўночнай Афрыцы. Шырока распаўсюджаная на ўсёй тэрыторыі Расіі, акрамя арктычных і паўднёвых пустынных раёнаў.

Расце па лугах, узлесках, палянах, у светлых лясах, на высечках, пустках, абочынах дарог, па канавах; часцей сустракаецца на прырэчных лугах, пераважна ў паўднёвых абласцях засмечвае пасевы хлебных злакаў.

Шматгадовая травяністая расліна вышынёй 40-100 см, голая, з прамым сцяблом. Лісце ланцэтнае або яйкападобна-ланцэтнае, даўжынёй да 10 см і шырынёй да 30 мм; шызае; ніжнія звужаныя ў кароткі хвосцік.

Кветкі на кароткіх кветаножках. Чашачка ўздутая, голая, даўжынёй 13-18 мм і шырынёй 7-10 мм, з 20 жылкамі. Пялёсткі ў 1,5—2 разы даўжэй чашалісцікаў, белыя, з рассечаным адгінам. Плод — шарападобная каробачка. Цвіце ў чэрвені—верасні, плоданасіць з ліпеня. Карані кароткія, не галінастыя. Лёгка вырываюцца з зямлі.

Парасткі смалёўкі выкарыстоўваюцца ў міжземнаморскай кухні: на паўночна-усходзе Італіі — у рызота, у Ла-Манчы  (руск.) (бел. — для запраўкі т. зв. «удовага гаспача  (руск.) (бел.» (gazpacho viudo).

• Silene inflata // Ботанический словарь / сост. Н. И. Анненков. — СПб.: Тип. Имп. АН, 1878. — XXI + 645 с.
• Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. 557. Silene vulgaris (Moench) Garcke [S. cucubalus Wibel, S. inflata (Salisb.) Smith, S. latifolia (Mill.) Rendle et Britt., Oberna behen (L.) Ikonn.] — Смолёвка обыкновенная, или Хлопушка // Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3-х томах. — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл, 2003. — Т. 2. Покрытосеменные (двудольные: раздельнолепестные). — С. 166. — ISBN 9-87317-128-9.
• Silene L. — Смолевка // Определитель высших растений Беларуси (руск.) / Под ред. В. И. Парфёнова. — Мн.: Дизайн Про, 1999. — С. 68—69, 75—76. — 472 с. — 1 000 экз. — ISBN 985-6182-78-6.

• Хлопушка обыкновенная: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)