ប្រវត្តិ

ការប្រដាល់គឺជាវត្ថុម្យ៉ាងដែលមិនប្រែប្រួលនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៏តាំងពីបុរាណកាលមកយ៉ាងហោចណាស់ក៏វានាំអោយយើងចេះពីទំរង់ក្នុងការប្រយុទ្ធដែរ។ នៅសម័យអង្គរក្បាច់គុនប្រើអាវុធនិងមិនប្រើអាវុធសុទ្ធតែត្រូវបានស្ទាត់ជំនាញដោយជនជាតិខ្មែរ។ភស្តុតាងបានបង្ហាញអោយឃើញក្បាច់គុនដែលស្រដៀងនិង ក្បាច់គុនប្រដាល់សេរីដែលត្រូវបានបង្កើតតាំងពីសតវត្សទី១០។ប្រហែលជានេះជាមូលហេតុមួយដែលបង្ហាញហេតុអ្វីចក្រភពខ្មែរមានកងទព័ដ៏មានឥទ្ធិពលនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៏។ រាជាណាចក្រអង្គរប្រើទំរុងនៃក្បាច់គុនប្រដាល់សេរីនិងអាវុធផ្សេងៗខុសៗគ្នាព្រមទាំងដំរីសង្គ្រាមដើម្បីធ្វើសង្គ្រាមជាមួយនិងសត្រូវធំរបស់គេ វៀតណាមមូលដ្ឋាននៅ រាជាណាចក្រចំប៉ា,សៀម។ការប្រគួតដំរីចំបាំងនៅតែត្រូវបានអនុម័តដើម្បីការកំសាន្ដនៅសុរិន កន្លែងប្រមូលដំរី។អ្នកចំម្បាំងខ្មែរប្រើការទាត់កាប់ទៅលើរាហ៊ូតាមចំលាក់ នៅប្រាសាតបន្ទាយឆ្មា។នៅពេលនោះ ចក្រភពខ្មែរមានឥទ្ធិពលនិងគ្រប់គ្រងលើទឹកដីដ៏ធំដែលឥឡូវនេះជាទឹកដីកម្ពុជា ថៃ ឡាវ និងវៀតណាម។ជាលទ្ធផលកម្ពុជា បានមានឥទ្ធិពលលើវប្បធម៍ថៃនិងឡាវ។នះនាំអោយខ្មែរជឿថាក្បាច់គុនប្រដាល់សេរីនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៏គឺមានប្រភពពីជនជាតិខ្មែរ-មន។ក្នុងដំណើររឿងដែលនិយាយត ពីមាត់មួយទៅមាត់មួយរបស់បុព្វបុរសរបស់ពួកគេ សំអាងលើក្បាច់ចំលាក់លឹមៗដែលនៅសល់លើប្រាសាទបុរាណរបស់ខ្មែរដូចជា ប្រាសាទបាយ័ន ប្រាសាទអង្គវត្តជាដើម។ ក្បួនគម្ពីឬកំនត់ត្រាភាគច្រើនត្រូវបានបំផ្លាញឬរឹបអូសយកដោយពួកកងទ័ពសៀមនៅពេលដែលសៀមចូលមកលួចប្លន់និងបំផ្លិចបំផ្លាញទីក្រុងអង្គព្រមទាំងចាប់ខ្មែរជា ឈ្លើយសឹករាប់បញ្ចូលទាំងរាជវង្សសានុវង្សទៅក្រុងអាយុធ្យា។អ្នកចំបាំងខ្មែរព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧និងអ្នកបង្គ្រាបការរួបរួមរបស់ឡាវ ហ្វាងូនត្រូវបានគេជឿថាជាមេទ័ព ដែលបានហ្វិកហាត់ក្បាច់គុនបុរាណខ្មែរ។នៅសម័យអានានិគម ក្បាច់គុនបុរាណដូចប្រដាល់សេរីត្រូវបានពួកអាណានិគមនិយម(អីរ៉ុប)ហៅថាជាក្បាច់គុនគ្មានអរិយធម៍ តិរច្ឆានសាហាវព្រៃផ្សៃ។ជនជាតិបារាំងបានកែប្រែក្បាច់គុននេះអោយទៅជាកីឡាដោយបានបន្ថែមពេលវេលាកំនត់ទឹក(ទឹកក្នុងកីឡាប្រដាល់) សៃវៀន ព្រមទាំងស្រោមដៃ(ហ្គង់)ក្នុងគោលបំនងកាត់បន្ថយរបួស។ការប្រគួតពីដើមគេប្រគួតក្នុងរណ្ដៅមួយដែលមានភួកនិងមានច្បាប់កំនត់ព្រមទាំងយកខ្សែររុំជុំវិញដៃ។ ក្នុងការប្រគួតខ្លះអ្នកប្រដាល់យកសំបកខ្យងមករុំជុំវិញគន្លាក់ដៃដើម្បីអោយកាន់តែសាហាវតែទង្វើបែបនេះអាចត្រូគេថ្កោលទោស។នៅកំលុងឆ្នាំ១៩៦០ អ្នកគាំទ្រក្បាច់គុនប្រដាល់ខ្មែរបានជួយអោយក្បាច់គុននេះបានចេញផ្សព្វផ្សាយនិងបង្ហាញជាផ្លូវការ។

ការវិនាសនិងការរស់ឡើងវិញនៃប្រដាល់សេរី

ក្នុងអំឡុងពេលដែលមានភាពវឹកវរនៃសង្គ្រាមវៀតណាម កម្ពុជាត្រូវទទួលនូវសង្គ្រាមស៊ីវិលដ៏ធំនៅខែមេសាទី១៧ឆ្នាំ១៩៧៥។ពួកបះបោរបក្សគុមមុយនីសខ្មែរក្រហមបានទំលាក់រដ្ឋាភិបាលនៃ សារធារណរដ្ឋខ្មែរដែលដឹកនាំដោយលន់នល់ក្រោយពេលដែលសហរដ្ឋអាមេរិចចេញពីសង្គ្រាមវៀតណាម។គំរោងការរបស់ខ្មែរក្រហកគឺលុបបំបាត់ចោលនូវសង្គមជឿនលឿនហើយបង្កើតកសិកម្មកម្មក្សេត្រកម្មដែលសុខក្សេមក្សាន្ដ។ខ្មែរក្រហមចង់សំលាប់ចោលមនុស្សដែលមានចំនេះដឹងចោលទាំងអស់, អ្នកដែលមានចិត្តអាលោះអាលៃរដ្ឋាភិបាលចាស់ត្រូវចាត់ទុកជាខ្មាំង(វេជ្ជ បណ្ឌិត គ្រូបង្រៀន តារាភាពយន្ត អ្នកចំរៀង ទាហាន អ្នកប្រដាល់-ល-)ហើយបង្ខំប្រជាជនដែលនៅសល់អោយធ្វើការយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរនៅតាមជុំរុំ។មានមនុស្សជាច្រើនត្រូវឃ្លានដាច់ពោះស្លាបខ្លះទៀតស្លាប់ ដោយមានជំងឺ។ក្បាច់គុនបុរាណត្រូវបានដុតឬកំទេចចោលស្ទើគ្មានសល់ហើយអ្នកប្រដាល់ជាច្រើនក៏ត្រូវបានសំលាប់រឺត្រូវគេបង្ខំអោយធ្ធ្វើការទាល់តែស្លាប់ ដែលស្ទើតែជាទីបញ្ចប់របស់ប្រដាល់ សេរីទៅហើយ។ការស្ទង់តួរលេខមួយបានបញ្ចាក់ថាប្រជាជានជាង១,៧រី២១%នៃប្រជាជនកម្ពុជាត្រូវបានស្លាប់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហមតាមការស្រាវជ្រាវកម្មវិធីប្រល័យពូជសាសរបស់សកលវិទ្យាល័យយែល។របបនេះអូសបន្លាយអស់រយះពេលជិត៤ឆ្នាំរហូតដល់១៩៧៩កងទ័ពវៀតណាមជាមួយនិងអតីតនាយទាហានខ្មែរក្រហម រាប់បញ្ជូលទាំងនាយករដ្ឋមន្ត្រីបច្ចុប្បន្នសម្តេចហ៊ុនសែន បានទំលាក់របបខ្មែរក្រហម។ក្នុងអំឡុងពេលដែលកងទ័ពវៀតណាមចាកចេញសន្តិភាពក៏មានឡើងវិញហើយការស្ថាបនាឡើងវិញរបស់រាជាណាចក្រកម្ពុជាក៏ចាប់ផ្ដើមប្រពៃណីវប្បធម៏របស់ ប្រទេសក៏ចាប់ផ្ដើមរស់ឡើងវិញរួមទាំងប្រដាល់សេរីផងដែរ។

ប្រដាល់សេរី

ប្រវត្តិ

ការវិនាសនិងការរស់ឡើងវិញនៃប្រដាល់សេរី

Information related to ប្រដាល់សេរី

Portal di Ensiklopedia Dunia