អង្គឥម (ព្រះអង្គម្ចាស់)
អង្គឥម (សរសេរផងថា អង្គអឹម ; ប្រសូតឆ្នាំ ; ១៧៩៤-១៨៤៣) – គឺជាព្រះអង្គម្ចាស់នៃកម្ពុជា។ ព្រះអង្គគឺជាព្រះរាជបុត្រាទីបួនរបស់ព្រះបាទអង្គអេង។ សៀម ស្តេចនៃពុទ្ធយ៉តហ្វាចុឡាលោក សោយទីវង្គត់នៅឆ្នាំ១៨០៩។ ព្រះបាទព្រះឧទ័យរាជាអង្គចន្ទ(អង្គចន្ទទី២) បដិសេធមិនទៅចូលរួមព្រះរាជពិធីបូជាព្រះសពរបស់ព្រះអង្គទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ អង្គចន្ទបានបញ្ជូនព្រះអង្គម្ចាស់ខ្មែរបីអង្គដែលរួមមាន អង្គស្ងួន អង្គឥម និង អង្គឌួង ទៅចូលរួមពិធីបុណ្យសព។ អង្គឥម ត្រូវបានតែងតាំងជាឧបរាជខ្មែរ ដោយស្តេចពុទ្ធលើសឡានភាល័យ។ [១] ព្រះអង្គម្ចាស់អង្គស្ងួនទម្លាក់អង្គចន្ទនៅឆ្នាំ១៨១១។ ក្រោយពីការអន្តរាគមន៍របស់វៀតណាម អង្គស្ងួន អង្គឥម និងអង្គឌួង បានភៀសខ្លួនទៅទីក្រុងបាងកក។ [២] ក្រោយការបះបោរឡេវ៉ាន់ខយ ផ្ទុះឡើងនៅដែនដីកម្ពុជាក្រោម ចៅព្រះញ៉ាបឌិនតេជោ(ស៊ីង សិង្ហសេនី) បានចូលឈ្លានពានប្រទេសកម្ពុជាក្នុងគោលបំណងដាក់អង្គឥមឱ្យឡើងសោយរាជ្យ។ ទោះយ៉ាងណាគេមិនត្រូវបានខ្មែរជួយទេ។ កងទ័ពសៀមត្រូវដកទ័ពចេញពីប្រទេសកម្ពុជានៅឆ្នាំ១៨៣៤។ [៣] អង្គឥម ត្រូវបានសៀមតែងតាំងជាចៅហ្វាយខេត្តបាត់ដំបងនៅឆ្នាំ១៨៣៤។ [៤] កងទ័ពសៀមបានកាន់កាប់ខេត្តភាគពាយ័ព្យ (ខេត្តបាត់ដំបង សៀមរាប ពោធិសាត់ និង កំពង់ស្វាយ ) [៤] ខេត្តភាគពាយ័ព្យ ត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយព្រះអង្គម្ចាស់ខ្មែរពីរអង្គ គឺអង្គឥម និងអង្គឌួង។ [៥] សៀមសង្ឃឹមថា ព្រះអង្គម្ចាស់នឹងអាចទាញភាពស្មោះត្រង់ និងការគាំទ្រពីពួកអភិជនខ្មែរ។ [៦] ព្រះអង្គម្ចាស់ពីរអង្គត្រូវបានចាត់ទុកថាជាបុរសគ្រោះថ្នាក់បំផុតដោយរាជវាំងយួន។ លោកទ្រឿន មិញយ៉ាង អគ្គទេសាភិបាលវៀតណាមនៃខេត្តត្រានតាយ បានព្យាយាមបញ្ចុះបញ្ចូលពួកគេឱ្យត្រឡប់ទៅប្រទេសកម្ពុជាវិញ។ តាមពិតវាគឺជាការឃុបឃិតគ្នាដែលរចនាដោយទ្រឿន មិញយ៉ាង ។ នៅឆ្នាំ១៨៣៧ អង្គឌួង ត្រូវបានគេសង្ស័យថាមានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងជនជាតិវៀតណាម ហើយបាននិរទេសទៅទីក្រុងបាងកក ។ [៧] ពីរឆ្នាំក្រោយមកអង្គឥម និងអ្នកដើរតាមរបស់គាត់បានភៀសខ្លួនមកកម្ពុជាវិញដោយសម្ងាត់ [៦] អង្គឥមស្ថិតនៅក្រោមការបំភាន់ថាព្រះអង្គនឹងត្រូវបានសោយរាជ្យស្តេចថ្មីទោះជាយ៉ាងណាពួកគេត្រូវបានចាប់ខ្លួនដោយយួន។ [៨] ទ្រឿន មិញយ៉ាងបានស្នើថាពួកគេគួរតែត្រូវបានប្រហារជីវិត ប៉ុន្តែស្តេចមិញម៉ាងបានបដិសេធ។ [៩] អង្គឥមត្រូវបាននិរទេសក្រុង ព្រៃនរគ បន្ទាប់មកនៅក្រុងហ្វេ ។ [៨] កម្ពុជាត្រូវបានវៀតណាមបញ្ចូលក្នុងឆ្នាំ១៨៤០។ ដោយមានការជំរុញដោយការដាក់រាជ្យរបស់ម្ចាស់ក្សត្រីអង្គម៉ី មេទ័ពកម្ពុជាជាច្រើននិងអ្នកដើរតាមរបស់ពួកគេបានបះបោរប្រឆាំងនឹងការគ្រប់គ្រងររបស់យួន ។ កងទ័ពសៀម ចូលមកកម្ពុជា ដើម្បីលើកអង្គដួង ឡើងសោយរាជ្យ។ អង្គឥម ត្រូវបានគេដោះលែងរួមគ្នាជាមួយអង្គម៉ី។ នៅឆ្នាំបន្ទាប់ទ្រឿន មិញយ៉ាងបានព្យាយាមដាក់ព្រះអង្គឡើងសោយរាជ្យជាស្តេចអាយ៉ងយួន។ [៣] អង្គឥម និង អង្គម៉ី មកនៅកម្ពុជា ពួកគេបានបញ្ជាឱ្យពួកឧទ្ទាមខ្មែរចុះចាញ់ ប៉ុន្តែគ្មាននរណាម្នាក់ស្តាប់បង្គាប់ឡើយ។ [៩] [៣] អង្គឥម បានសោយទិវង្គតនៅមាត់ជ្រូកក្នុងឆ្នាំ១៨៤៣។ កំណត់ចំណាំឯកសារយោង
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Portal di Ensiklopedia Dunia
