ម៉ូសំប៊ិក
ប្រទេសម៉ូសំប៊ិក ដោយមានឈ្មោះជាផ្លូវការថា សាធារណរដ្ឋម៉ូសំប៊ិក គឺជាប្រទេសមួយស្ថិតនៅតំបន់អាហ្រ្វិកអាគ្នេយ៍។ ម៉ូសំប៊ិកមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹងមហាសមុទ្រឥណ្ឌានៅភាគខាងកើត ប្រទេសតង់សានីនៅភាគខាងជើង ប្រទេសម៉ាឡាវីនិងហ្សាំប៊ីនៅភាគពាយ័ព្យ ប្រទេសស៊ីមបាវ៉េនៅប៉ែកកខាងលិច និងប្រទេសអេស្វាទីនីហើយអាហ្វ្រិកខាងត្បូងនៅភាគនិរតី។ ប្រទេសមួយនេះផងដែរត្រូវបានបំបែកចេញពីប្រទេសកូម័រ ម៉ាយ៉ុត និងប្រទេសម៉ាដាហ្កាស្កាដោយផ្លូវសមុទ្រម៉ូសំប៊ិកទៅភាគខាងកើត។ ម៉ាពូតូគឺជារដ្ឋធានី និងត្រូវជាទីក្រុងធំបំផុតនៃប្រទេសម៉ូសំប៊ិក។ នៅចន្លោះសតវត្សរ៍ទី៧ និងទី១១ ជនជាតិស្វាហ៊ីលីបានកសាងទីប្រជុំជនតូចៗនៅតាមតំបន់ឆ្នេរនៃប្រទេសម៉ូសំប៊ិកសព្វថ្ងៃ បង្កបង្កើតបានជាវប្បធម៌ និងភាសាស្វាហ៊ីលីខុសប្លែកពីជនជាតិដទៃនៅក្នុងតំបន់។ មកដល់មជ្ឈិមសម័យ ក្រុងកំពង់ផែទាំងនោះត្រូវបានពាណិជ្ជករមកពីគ្រប់ទិសទីក្នុងតំបន់ចូលមកធ្វើជំនួញដូចជា សូម៉ាលី អេត្យូពី អេហ្ស៊ីប អារ៉ាប់ ពែរ្ស និងសម្បីតែឥណ្ឌា។[៩] ដំណើរមកដល់របស់អ្នករុករកជនជាតិព័រទុយហ្កាល់ម្នាក់ឈ្មោះវ៉ាស្កូដាកាម៉ានៅក្នុងឆ្នាំ១៤៩៨ បាននាំមកនូវទំនាក់ទំនងថ្មីរវាងជនជាតិអឺរ៉ុប និងអ្នកស្រុកក្នុងតំបន់ រួចក៏បានវិវត្តបន្តិចម្តងៗទៅជាអាណានិគមកិច្ច និងការចូលមកតាំងទីលំនៅអចិន្ត្រៃយ៍ដោយជនជាតិព័រទុយហ្កាល់នៅក្នុងឆ្នាំ១៥០៥។ បន្ទាប់ពីស្ថិតនៅក្រោមអាណានិគមព័រទុយហ្កាល់អស់ជាងបួនសតវត្សរ៍ ទីបំផុតប្រទេសម៉ូសំប៊ិកក៏បានទទួលឯករាជ្យពេញលេញនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៥ ដោយបានប្រកាសជាសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតម៉ូសំប៊ិក។ ត្រឹមរយៈពេលតែពីរឆ្នាំប៉ុណ្ណោះក្រោយទទួលបានឯករាជ្យ ប្រទេសម៉ូសំប៊ិកត្រូវធ្លាក់ខ្លួនចូលទៅក្នុងវិបត្តិសង្គ្រាមស៊ីវិលដ៏រ៉ាំរ៉ៃដែលបានអូសបន្លាយពីឆ្នាំ១៩៧៧ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៩២។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩៤ ប្រទេសម៉ូសំប៊ិកបានរៀបចំការបោះឆ្នោតសេរីពហុបក្សជាលើកដំបូងក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ខ្លួន ហើយមកទល់សព្វថ្ងៃនេះ ម៉ូសំប៊ិកនៅតែជារដ្ឋដែលមានប្រព័ន្ធនយោបាយដ៏ស្ថេរភាពបំផុតមួយនៅក្នុងតំបន់។ ប៉ុន្តែទោះជាបែបនេះក្ដី ម៉ូសំប៊ិកនៅតែប្រឈមនឹងវិបត្តិបះបោរដ៏តូចមួយនៅជាយតំបន់ខាងត្បូងពីរដ្ឋធានីរបស់ខ្លួនដែលជាតំបន់សម្បូរអ្នកកាន់សាសនាឥស្លាម។ ប្រទេសម៉ូសំប៊ិកគឺសម្បូរទៅដោយធនធានធម្មជាតិស្ទើរគ្រប់ប្រភេទ ថ្វីបើសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួចភាគច្រើនអាស្រ័យលើវិស័យជលផល និងកសិកម្មជាចម្បងរួមជាមួយនឹងកំណើនឧស្សាហកម្មម្ហូបអាហារ និងភេសជ្ជៈ ផលិតកម្មគីមី អាលុយមីញ៉ូម និងប្រេងកាតជាដើម។ វិស័យទេសចរណ៍នៅក្នុងប្រទេសនេះគឺកំពុងងើបឡើងបន្តិចម្តងៗ។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០១ មក កំណើន ផសស របស់ប្រទេសម៉ូសំប៊ិកបានហក់ឡើងខ្ពស់គួរឱ្យកត់សម្គាល់ ប៉ុន្តែចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០១៤/១៥ មក គេបានសង្កេតឃើញថាមានតំហយនៃការចំណាយក្នុងគ្រួសារ និងកំណើនវិសមភាពសេដ្ឋកិច្ច។[១០] ម៉ូសំប៊ិកបច្ចុប្បន្ននៅតែជាប្រទេសមួយក្នុងចំណោមប្រទេសក្រីក្រ និងកង្វះខាតការអភិវឌ្ឍន៍បំផុតមួយនៅលើពិភពលោក[១១] ដោយជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទាបចំពោះផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបសម្រាប់មនុស្សម្នាក់ ការអភិវឌ្ឍន៍មនុស្ស ទំហំវិសមភាពខ្ពស់ និងអាយុសង្ឃឹមរស់ជាមធ្យមនៅទាប។ ប្រទេសនេះមានប្រជាជនរស់នៅប្រមាណ ៣៤,៧៧៧,៦០៥ នាក់ដោយក្នុងនោះមានវត្តមានក្រុមជនជាតិជាង ២,០០០ ក្រុម ហើយបើគិតត្រឹមឆ្នាំ២០២៤ ម៉ូសំប៊ិកមានអត្រាប្រជាជនកើនឡើងប្រមាណ ២.៩៦% បើធៀបទៅនឹងឆ្នាំ២០២៣ ដោយចំនួនភាគច្រើនជាជនជាតិបង់ធូ។ ថ្វីមានជនជាតិច្រើន តែម៉ូសំប៊ិកមានភាសាផ្លូវការតែមួយប៉ុណ្ណោះនុះគឺ ភាសាព័រទុយហ្កាល់ ដែលគេច្រើននិយមប្រើប្រាស់នៅតាមតំបន់ទីប្រជុំជនជាភាសាទីមួយ ឬទីពីរ ហើយជាទូទៅជាភាសាជំនួយរវាងប្រជាជនម៉ូសំប៊ិកក្មេងៗដែលមានលទ្ធភាពទទួលបានការអប់រំផ្លូវការ។ ភាសាសំខាន់ៗផ្សេងទៀតរួមមាន ភាសាម៉ាឃូអា សេណា ស៊ីស្យូណា ឆេវ៉ា និងស្វាហ៊ីលី។ សាសនាធំបំផុតនៅក្នុងប្រទេសនេះគឺគ្រិស្តសាសនា ខណៈប្រជាជនផ្សេងទៀតប្រតិបត្តិសាសនាឥស្លាម និងជំនឿប្រពៃណីអាហ្វ្រិកផ្សេងៗ។ ឯកសារយោង
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.svg)
Portal di Ensiklopedia Dunia
