게미나 제10군단의 X(라틴어로 10) 각인이 들어간 네로의 세스테르티우스. Obv: 수상자의 흉상. 뒷면: 창을 쥔 채 말을 타고 있는 네로, 각명부에는 DECVRSIO라 각인. S와 C가 가로 질러 있다
게미나 제10군단 (Legio X Gemina, 쌍둥이 제10군단)은 로마 제국군의 군단이다. 기원전 58년에 율리우스 카이사르가 갈리아 원정 당시에 동원한 군단 4개 중 하나였다. 5세기가 시작될 무렵 빈의 게미나 제10군단에 대한 기록이 존재한다. 군단의 상징은 수소였다. 군단의 역사 초기 때, 에퀘스트리스 제10군단 (기병단)이라 불렸는데, 카이사르가 한때 이 군단병들을 기병으로 사용했었기 때문이었다.
갈리아 전쟁 때, 에퀘스트리스 제10군단은 카이사르의 군사적 성공에 있어 중요한 역할을 했고 이런 이유로 가끔 그의 총애를 받는 이들로 알려졌다. 카이사르의 군사 작전 중 이들은 사비스 전투, 브리튼 침공, 게르고비아 전투에 참전했었다. 또한 폼페이우스에 맞서 내전 중에 카이사르 측에 남았던 이들이며, 파르살루스 (기원전 49년), 문다 (기원전 45년) 등 전투에 참전했다. 기원전 45년에 카이사르는 이 군단을 해산시키고, 군단의 고참병들에게 갈리아의 나르본, 히스파니아 인근 농지를 분배해주었다.
아우구스투스
군단은 기원전 42년에 재건되어서 카이사르의 암살범들과 맞선 필리피 전투에서 아우구스투스 (당시 옥타비아누스), 레피두스, 마르쿠스 안토니우스 측에서 싸웠다. 이후로, 마르쿠스 안토니우스의 파르티아 원정에 참전했으며 악티움에서 그와 함께 패했다. 아우구스투스는 군단의 소유권을 장악한 뒤에 고참병들을 파트라스에 정착시켰다. 군단은 반란을 일으켰다가 그 처벌로 '에퀘스트리스'라는 '코그노멘'을 잃고 말았다. 대체 병력들이 다른 군단에서 더해졌고, 제10군단은 '게미나'라는 이름으로 다시 명명되었다.
제정 시대
기원전 30년경 새롭게 창설된 게미나 제10군단은 히스파니아 타라코넨시스의 페타보니움으로 재배치되었는데, 이곳은 아우구스투스가 칸타브리아족을 상대로 전쟁을 준비하던 곳이었다. 군단의 고창 병사들은 오늘날 사라고사 그리고 오늘날의 메리다에 해당하는 에메리타 아우구스타의 첫 정착민이었다.
게미나 군단은 아폴리나리스 제15군단이 동방으로 떠난 뒤에 서기 63년경에 판노니아의 카르눈툼으로 보내졌다.[1]갈바의 짧은 재위 동안 (68년-69년), 히스파니아로 복귀하였다.
그렇지만 히스파니아에 머문 것은 아주 잠시뿐이었다. 70년에, 신임 황제 베스파시아누스가 바타비아 반란을 진압하고 나서 게미나 제10군단이 치안 유지 및 새로운 반란을 대비하여 게르마니아 인페리오르의 바타비아로 보내졌다. 71년부터 103년까지, 이 군단은 오늘날 네덜란드 도시 네이메헌인 '오피둠 바타보룸'(Oppidum Batavorum)에 아디우트릭스 제2군단이 건설한 기지에 배치됐다.
게미나 제10군단은 자신들의 총독인 셉티미우스 세베루스가 황제 자리에 오르는 데 지지를 보냈었고, 군단의 다수 인원들이 신임 황제의 친위대가 되러 로마에 갔다.
3세기
3세기 기간, 게미나 제10군단은 몇몇 황제들을 위해 싸웠고, 그들은 군단의 충성심을 나타내는 칭호들과 황제의 총애 등으로 보상해주었다. Antoniniana (카라칼라 또는 엘라가발루스가 수여), Gordiana (고르디아누스 3세가 수여), Deciana (데키우스가 수여), Floriana (플로리아누스가 수여), Cariniana (카리누스가 수여) 등의 칭호들은 일시적이었고, 칭호를 내려준 황제가 죽으면 버렸다. 포스투무스와 맞서던 갈리아누스 황제를 지지함으로써, 게미나 군단은 여섯 번의 충실함과 여섯 번의 충성심을 의미하는 Pia VI Fidelis VI라는 칭호를 수여받았다.
- Lucius LaviusLuci filius Aemilia tri(bu)Tuscus Felicitis Iulia miles legionis X Geminae Victricis- 포르투갈 포르투 (Portus)l. AE 1953, 268.
- sacrum Caius Valerius Carus miles legionis X Geminae votum solvit libens merito. 스페인 루고 (Lucus Augusti), Spain. Hisp. Epi. 19118.
- Caius Iulius Sergia Hispali (f) Victor miles legionis X Gemina (centuria Fabi Celtiberi annorum XLII aerum / XVIII hic (...). 스페인 폰테베드라. CIL II 2545.
- Iovi Augusto Ultori sacrum Lucius Valerius Paternus miles legionis X Geminae optio centuria Censoris exs (...). 스페인 폰테베드라. AE 1908, 147.
- Gaius Iulius Primus miles veteranuslegionis X Geminae / hic situs estsit tibi terra levis. 스페인 안달루시아 하엔. CIL II2/5, 5.
- Dis Manibus Gaio Urbanio Firminomiliti legionis X / Iulius Ingenuus miles legionis. Jaen, Andalucía, Spain. CIL II 1691
- Capito Sunnae filius decurio equitum alae geminae legionis X Rustica Galli filia. 스페인 세비야 (Hispalis).CIL II2/5, 1136.
- Publius Talius Quinti filius Papiria (tribu) legionis X hic situs est sit tibi terra (...). 포르투갈 베자 (Pax Iulia). Hisp. Epi. 23031.
- Marcus Aurelius Marci filius Galeria (tribu) Abbicus miles legionis X decimae. 포르투갈 베자 (Pax Iulia). AE 1980, 562.
- Lucius Octavius Luci filius Pupinia (tribu) Baeterensis Magiusannorum XXXVII / aerorum XIX tubicen / mileslegionis X Geminae(...). 스페인 아스토르가 (Asturica). AE 1928, 163.
- Caius Pelgus Luci filius Scaptia (tribu) Clemens veteranus legionis) X Geminae vixit annos LVI hic situs est/ Caius Pelgus (...). 스페인 아스토르가 (Asturica). CIL II 5076 = CIL II 5662 = AE 1904, 160.
- Caius Coelius Cai filius Papiria (tribu) Valens Narniense miles legionis X Geminaecenturia Castellani annorum XXXV aerorum XIII (...). 스페인 아스토르가 (Asturica). IRPLe 79.
- Marcus Persius Marci filius Pollia (tribu) Blaesus domo Hasta miles legionis X Geminae centuria (...). 스페인 아스토르가 (Asturica). AE 1904, 160.
- Lucius Herennius Luci filius) Galeria (tribu) Callicus domo Ugia miles legionis X Geminae / centuria Licini Clementis annorum / (...). 스페인 사모라. CIL II 5076 = CIL II 5662 = AE 1904, 180.
- Publius Cosconius Publi filius / Galeria Arsensis / miles legionis X Geminaecenturia Etrili annorum XXXI aerorum XI / hic situs (...). 스페인 사모라. AE 1928, 179.
- Marcus Cornelius Marci filius Aniensi Foro Iulii miles legionis X Geminaecenturiae Terebrae annorum XXII aerorum (...). 스페인 사모라. Hisp. Epi. 15846.
- Rufus miles legionis X Geminae fecit. 스페인 사모라. AE 1997, 867.
- Marcus Volumnius Cai filius Aniensi / Cremona miles legionis X hic situs est. 스페인 사모라. CIL II 2631.
- Dis Manibus Tito Cassio Flavino centurioni legionis X Geminae Chrysampelus patrono optimo pecunia sua fecit. 스페인 타라고나 (Tarraco). CIL II 4152.
- Severus Marci filius (...) miles legionis X Geminae centuriae (...). 스페인 부르고스. Hisp. epi. 16472.
↑§185 Marcus Titius Lustricus Bruttianus, Database of Military Inscriptions and Papyri of Early Roman Palestine, text, translation, and bibliography (last accessed 18 January 2019)
↑Géza Alföldy, Konsulat und Senatorenstand unter der Antoninen (Bonn: Rudolf Habelt Verlag, 1977), p. 300
↑Paul M. M. Leunissen, Konsuln und Konsulare in der Zeit von Commodus bis Severus Alexander (Amsterdam: J.C. Gieben, 1989), p. 342
↑Anthony Birley, The Fasti of Roman Britain (Oxford: Clarendon Press, 1981), p. 10