Зоран Јанкович (политичар)
Зоран Јанкович (роден на 1 јануари 1953 година) е словенечки бизнисмен и политичар кој моментално ја извршува функцијата на градоначалник на Љубљана од април 2012 година. Тој претходно бил градоначалник од 2006 до 2011 година. Јанкович станал познат во 1997 година како претседател на словенечката малопродажна компанија Меркатор. Во октомври 2011 година, тој ја основал партијата Позитивна Словенија, која освоила мноштво гласови на предвремените парламентарни избори во Словенија во 2011 година.[1] Неговата улога како градоначалник престанала на 21 декември 2011 година, кога станал пратеник во Народното собрание. Откако Јанкович не успеал да биде избран за премиер во Народното собрание, тој повторно бил избран за градоначалник на Љубљана и повторно ја презел улогата на 11 април 2012 година.[2] Јанкович бил првиот градоначалник на Љубљана кој имал два мандати од крајот на Втората светска војна. Ран животЈанкович бил роден во селото Сараорци во близина на градот Смедерево во Србија, кој тогаш бил дел од Југославија, од татко Србин и мајка Словенка. Неговите родители се преселиле во Словенија барајќи подобар живот, а нивниот син го оставиле во сиромаштија кај баба му во Сараорци. Во тоа време се родила неговата сестра Јагода. По завршувањето на четврто одделение во неговото основно училиште во 1964 година се преселил во Љубљана за да можел да учи англиски наместо руски. Во тоа време, тој не знаел словенечки јазик. Во Љубљана учел во основното училиште „Валентин Водник“ во Шишка и во основното училиште „Кете и Мурн“ во Кодељево во последно одделение. Потоа, учел во гимназијата Пољане, каде го научил францускиот јазик. Таму ја запознал својата сопруга Мија, братучетка на Грегор Вирант, кој подоцна станал влијателен политичар. Во 1971 година успешно влегол во Економскиот факултет во Љубљана, на кој дипломирал во 1980 година со тезата „Тркала на земјоделски производи-дилери во нашата земја“ (Slovene: Prekupčevalci s kmetijskim blagom pri nas). За време на студирањето изградил куќа со парите што ги заработил работејќи во АМД Мосте (Авто-мото друштво Мосте), со книговодство и со карго превоз. Во 1974 година се оженил со Мија и подоцна со неа имал две деца, Дамијан и Јуре.[3] Кариера како менаџерЈанкович ја започнал својата кариера во 1978 година во инвестицискиот сектор на Пошта Словенија[4] (што е недоволна информација, бидејќи во тоа време поштенските, телефонските и телеграфските услуги сè уште биле обединети во рамките на ПТТ Словенија со неколку регионални филијали на ПТТ и не било јасно во која од овие организации бил вработен Јанкович).[5] Од 1979 до 1984 година бил застапник на компанијата Грич Загреб, а во 1984 година бил назначен за вршител на должноста директор на туристичко-трговската компанија Меркатор Инвеста. Бидејќи компанијата го спонзорирала кошаркарскиот клуб „Смелт Олимпија“, тој станал и потпретседател на клубот.[3] Подоцна, тој станал генерален директор на компанијата.[3] По спојувањето на Меркатор Инвеста и Меркатор Инженеринг во 1988 година, тој не бил назначен за директор на заедничката компанија, и затоа си заминал. Од 1988 до 1990 година бил заменик-директор на СОЗД Емона и в.д. директор на Емона-ВПС. Во декември 1988 година преживеал тешка сообраќајна несреќа, без поголеми повреди.[3] Во 1990 година, бидејќи не бил назначен за директор на Емона, ја основал компанијата за градежништво и внатрешен дизајн "Електа" и останал нејзин директор до 1997 година. Се преселил во Головец каде што многу џогирал. Електа спонзорирала неколку јуниорски спортски тимови. Јанкович станал главен спонзор во 1992 година и претседател на ракометниот клуб Крим, кој подоцна бил преименуван во РК Крим Електа. Клубот направил извонреден напредок и повеќе години го победувал националниот ракометен куп. Во 1995 година Јанкович се повлекол од улогата како претседател на клубот поради неговото незадоволство од градската љубљанска поделба на пари на клубовите.[3][6] Во 1996 година станал претседател на Ракометната федерација на Словенија. Тој ја задржал таа позиција до 2004 година.[3] Во 1995 година, Јанкович успешно влегол во Надзорниот одбор на Меркатор како претставник на Словенечкото друштво за компензација (Slovenska odškodninska družba, СОД), кое во тоа време било предводено од страна на Тоне Роп, кој бил тогашниот словенечки министер за труд и претседател на Либералната демократија на Словенија (ЛДС). Според информации од магазинот Младина, главниот лобист за влезот на Јанкович во Меркатор бил Питер Ригл, кој исто така бил член на ЛДС.[7] Во 1997 година, откако Надзорниот одбор на словенечката малопродажна компанија Меркатор го сменил Казимир Живко Прегељ од улогата на претседател, делумно поради долгот на компанијата од 2,5 милијарди толари, одборот го назначил Јанкович како нов директор. Во 2002 година била објавена снимка на ПОП ТВ, на која била покажано како Роп се карал со Јанкович за како тој самиот му овозможил на Јанкович да влезе во Меркатор. И двајцата подоцна тврделе дека снимката била покажана надвор од контекст и дека се работело за влез во надзорниот одбор, а не станување претседател на компанијата. Според Миран Гослар и самиот Јанкович, назначувањето не било политички мотивирано, туку исклучиво од влијателни менаџери во Меркатор.[7] Гослар изјавил дека ниту еден од тогашните политичари не го поддржал назначувањето на Јанкович.[7]  Влегувањето на Јанкович ја трансформирала компанијата Меркатор во најголема малопродажна компанија низ цела Словенија и една од најголемите во регионот. Компанијата презвела многу компании, почнувајќи од Клас во 1998 година, и многу други, меѓу кои најконтроверзно било презвемањето на Емона Меркур.[8] Во август 1999 година, првиот хипермаркет Меркатор бил отворен во Шишка. И покрај тоа што бил директор, Јанкович активно им помагал на своите вработени, на пример со средување на колички.[3] Во декември 2000 година, Меркатор за прв пат ги отворил своите продавници во странство, во Пула, Хрватска и Сараево, Босна и Херцеговина, а во 2002 година, и најголемата продавница која била во Белград, Србија.[3] Во 1999 година, Јанкович станал член на управниот одбор во Трговско-индустриската комора на Словенија (Gospodarska zbornica Slovenije, GZS), каде што бил ценет како конструктивен и решителен.[3] Во февруари 2001 година, Јанкович добил награда за извонредни економски и деловни достигнувања на ГЗС.[3] Во септември 2001 година, во Дело била објавена статија во која се опишувало како Електа била сериозно задолжена, не ги плаќала своите подизведувачи и дека остварувала профит од бизнисот со Меркатор. Биле поднесени неколку тужби, но подоцна биле повлечени. И покрај обвинувањата, Јанкович останал директор на Меркатор, а Електа си ги исполнила обврските. Во 2002 година, тој бил прогласен за менаџер на годината од страна на менаџерскиот магазин Менаџер.[3] Во 2003 година Јанкович го започнал својот втор мандат во Меркатор. За време на овој мандат тој активно се спротивставил на актот за ограничување на употребата на алкохол со кој се забранувала продажбата на алкохол на младите и на пијаните луѓе и продажбата на алкохол по 9. попладне. Тој, исто така, се спротивставил на затворањето на продавниците во недела, што било поддржано на референдум во септември 2003 година. Списанието Капитал му ја доделил титулата „Најдобар директор 2003“ (Naj direktor 2003). На крајот на 2003 година, Меркатор ја презвел Живила. Во јануари 2004 година, Словенија била домаќин на Европското првенство во ракомет за мажи 2004 година, и Јанкович ја објавил својата кандидатура за претседател на Европската ракометна федерација. Отпрвин бил фаворит, но испаднал после првата рунда.[9][10] Во 2005 година, СОД и КАД (Kapitalska družba) продале речиси 30% од Меркатор на два добавувачи на Меркатор, Истрабенц и Пивара Лашко. На 15 ноември 2005 година, новите сопственици не заслужено го смениле Јанкович од неговата позиција и го назначиле Жига Дебељак, кој бил финансиски директор на Горење.[4] Јанкович подоцна го обвинил премиерот Јанез Јанша дека имал заговор за да се постигне негова смена како дел од политичкиот договор со новите сопственици на Меркатор. Градоначалник на Љубљана.jpg) Во септември 2006 година, Јанкович ја објавил својата желба да се кандидира за улогата на градоначалник на Љубљана како независен кандидат. Бил избран со убедлива победа во првиот круг на 22 октомври 2006 година, со речиси 63% од гласовите на народот. Неговата листа освоила 23 од 45 места во градскиот совет, практично гарантирајќи ја стабилноста на неговата администрација. Тој ја презел улогата на 17 ноември 2006 година. Јанкович имал голем број на предизборни ветувања – вклучувајќи го и најистакнатото, зградата на стадионот Стожице, која што во тоа време била нов централен фудбалски стадион и затворена спортска арена, која била изградена во 2010 година, и со кое што се решило децениското прашање Љубљана да нема такви објекти.[11] На 10 октомври 2010 година, Јанкович повторно бил избран за уште еден 4-годишен мандат, овој пат добивајќи речиси 65% од гласовите на народот. Неговата листа освоила 25 од 45 места во градскиот совет. Центарот на Љубљана бил значително редизајниран за време на неговите мандати и затворен за сообраќај. Но, долгот на Градската општина Љубљана значително се зголемила, и многу ветувања не биле реализирани или биле само делумно реализирани.[12] За време на неговиот мандат како градоначалник на Љубљана, дневниот весник „Фајненс“ го обвинил Јанкович дека ги злоупотребувал своите овластувања како градоначалник на Љубљана за да можел да создаде економски придобивки кои би служеле на неговите синови.[13] Јанкович ги отфрлил овие обвинувања како целосно лажни и засновани на имагинацијата на новинарите.[14] На прославата на втората победа на неговиот татко на локалните избори во Љубљана, неговиот помлад син Јуре Јанкович јавно се заканил дека ќе ја убиел новинарката за финансии Јака Еликан, која истражувала и пишувала за наводната корупција на семејството Јанкович и која била присутна на настанот; заканата била снимена од страна на новинарите и објавена во јавноста.[15] Зоран Јанкович јавно реагирал на заканата со отфрлање каква било употреба на насилство и извинување за зборовите кажани од страна на неговиот син; во исто време, сепак, ја обвинил новинарката дека била претерано провокативна.[16] По медиумските наводи за злоупотреба на власта на Јанкович за да можел да му создаде економски бенефит на неговиот син Јуре, формирана била Истражна комисија од страна на словенечкото национално собрание, на чело со пратеничката од опозицијата Аленка Јерај. Комисијата во завршниот извештај изјавила дека постои основано сомневање дека Зоран Јанкович го злоупотребувал своето овластување како градоначалник на Љубљана.[17] Во интервју за хрватскиот дневен весник Вечерњи лист во октомври 2010 година, Јанкович изјавил дека корупцијата не била значителен проблем во Словенија; оваа изјава предизвикала контроверзии во словенечките медиуми,[18] и предизвикала негативен јавен одговор од страна на Комисијата за спречување на корупцијата.[19] Влегување во националната политика На 11 октомври 2011 година, Јанкович ја објавил својата кандидатура за премиер со сопствената партија, Позитивна Словенија, за „да направи подобар свет за сите Словенци, надвор од сегашните политички доктрини и практики“.[20] На прашањето што го натерало да се кандидира за словенечките парламентарни избори, Јанкович одговорил дека неговата конечна одлука била донесена од страна на неговата сопруга која инсистирала тој да се кандидирал за да ги заштителе нивните деца од неправеден прогон.[21] Изјавата била дадена во однос на комисијата формирана од словенското Народно собрание со цел да се истражи наводната злоупотреба на власта од страна на Јанкович како градоначалник на Љубљана; неговите два синови биле повикани да сведочат во комисијата, и двајцата го искористиле правото на молчење. Влијателниот истражувачки новинар Бојан Травен покренал теорија според која влегувањето на Јанкович во државната политика било условено од загриженоста за финансиската состојба на неговото семејство.[22] На 4 декември, Позитивна Словенија успешно победила на изборите со 28,51% од гласовите, со која што добила 28 места од вкупно 90 во Собранието. Во првите одговори Јанкович кажал дека победата на неговата партија била доказ дека Словенците сакале ефикасна држава и дека ќе се фокусирал на економски раст.[23] Набргу откако станале достапни неофицијалните резултати, тој изјавил дека ќе ги поканел сите партии на коалициски разговори. Аналитичарите предвиделе дека најверојатната коалиција ќе се состоела од Позитивна Словенија (ПС), Социјалдемократите (СД), Граѓанската листа на Грегор Вирант (ЛГВ) и Демократската партија на пензионерите на Словенија (ДеСУС).[24] На 5 јануари 2012 година, претседателот Данило Тирк го предложил Јанкович како кандидат за формирање влада на Националното собрание. Два дена пред закажаното гласање, Словенечкото здружение на новинари и коментатори, кое било второто најголемо словенечко здружение во државата, издало соопштение во кое се изразувало загриженост дека Јанкович може да ја злоупотреби својата моќ како премиер со ограничувањето на слободата на медиумите преку заплашување.[25] Коалициониот договор помеѓу PS, SD, LGV и DeSUS бил парафиран на 7 јануари.[26] Меѓутоа, вечерта на 9 јануари, LGV објавил дека нема да го поддржува Јанкович како нов премиер, а исто така немал да се приклучи на неговата коалиција, поради големите разлики во програмите на нивните партии.[27][28] На 11 јануари Јанкович не бил избран како нов премиер од Националното собрание. На тајно гласање, неговата кандидатура добила само поддршка од 42 пратеници, два помалку од очекуваното пред гласањето, а четири помалку од апсолутното мнозинство кое било потребно за неговиот избор.[29] По изборот на Јанез Јанша како премиер во вториот круг од гласањето, Позитивна Словенија станала опозициска партија. Кога Јанкович бил избран во Народното собрание, неговата улога како градоначалник на Љубљана престанала поради некомпатибилност од страна на двете функции. Во февруари Јанкович објавил дека ја донесол одлуката повторно да се кандидира за улогата градоначалник на Љубљана.[30] Тој учествувал на дополнителниот избор за градоначалник на Љубљана на 25 март 2012 година и бил избран за продолжение на вториот мандат со 61% од гласовите. Повторно го презел раководството на градскиот совет на 11 април 2012 година.[2] На 19 април, тој бил заменет од страна на поранешната атлетичарка Аленка Бикар.[31] На 17 јануари 2013 година, Аленка Братушек го заменила Јанкович како претседател на партијата Позитивна Словенија, откако Јанкович привремено се откажал од сите функции во партијата по наводите кои биле изнесени од страна на официјалниот извештај на Комисијата за спречување на корупцијата.[32] На 26 април 2014 година, Зоран Јанкович повторно бил изгласан како претседател на партијата со 422 гласа од 763 гласачи; неговата единствена противкандидатка Аленка Братушек добила 338 гласа.[33] На 29 април 2014 година, Братушек поднела оставка од Позитивна Словенија,[34] и исто така ја објавил својата оставка како премиер, која ќе стапила на сила на 5 мај 2014 година.[35] Таа станала првиот словенечки премиер што поднела оставка од улогата; нејзината оставка стапила на сила на 8 мај,[36] а потоа на 31 мај 2014 година формирала своја партија Алијанса на Аленка Братушек (Завезништво Аленке Братушек; ЗаАБ). Јавна перцепција Низ своето присуство во јавниот живот, Јанкович бил заглавен во скандали. Ова го тврделе неговите клеветници и го признавале неговите симпатизери. Последните велеле дека иако секој политичар бил корумпиран, барем Јанкович бил „човек од акција“ и конечно направил нешто за жителите на Љубљана.[12] Ова обично се однесувало на тоа дека тој го изградил стадионот Стожице. Неговите противници, сепак, посочувале дека тој тоа го изградил со пари на даночните обврзници и дека неговото семејство и компаниите во нивната сопственост имале корист од многу милиони од бекхендери платени од градежните изведувачи кои биле ангажирани да го изградат, додека подизведувачите не биле платени за нивната работа, наводно поради недостиг на средства.[37] Во 1998 година, левиот либерален магазин Младина го обвинил Јанкович дека го искористил своето влијание како бизнисмен за да обезбеди учество на својот помлад син на пролетните државни испити од матурата, иако прво било потребно да се положат два повторни испити.[3] Во октомври 2011 година, цела епизода од политичкото ток шоу Погледи Словенија, која била емитувана од националната телевизија РТВ Словенија, била фокусирана на наводниот непотизам од страна на Јанкович.[22] Тој бил мета на сатира, особено од страна на популарниот комичар Денис Авдиќ.[38] Во мај 2012 година се дознало дека словенечката даночна управа истражувала како 400 илјади од 15-те милиони евра, кои Градот Љубљана ги платила на изведувачот на градежниот парк Стожице (ГРЕП), завршиле на сметката на компанијата КЛМ Наложбе, која била во мнозинска сопственост на Зоран Јанкович.[39] Јанкович и неговиот син Јуре биле под истрага на даночните власти и полицијата во врска со кипарската компанија Блу Трејн, откако се дознало дека нејзин директор бил Јуре Јанкович.[40] Тој постојано се наведувал како еден од највлијателните луѓе во државата.[41][42] Наводи
Надворешни врски
Литература
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg)
Portal di Ensiklopedia Dunia
