Зрачење  Зрачење — оддавањето и пренесувањето на енергија во облик на бранови или честички низ просторот или материјалната средина.[1][2] Вклучувајќи:
Зрачењето честопати се категоризира како јонизирачко или нејонизирачко во зависност од енергијата која ја зрачат честичките. Јонизирачкото зрачење може да има повеќе од 10 електронволти (eV), што е доволно да се јонизираат атомите и молекулите и да се раскинат хемиските врски. Ова е важно тврдење поради постоењето на голема опасност за повреди на живите организми. Чест извор на јонизирачко зрачење се радиоактивните материјали кои оддаваат α, β, или γ зрачење, соодветно секое од нив се состои од хелиумско јадро, електрони или позитрони, и фотони. Други извори се рендгенските зраци од медицинската радиографските испитувања и миони, мезони, позитрони, неутрони и други честички кои се составен дел на секундарното космичко зрачење и се создадени по првичната реакција меѓу космичките зраци и Земјината атмосфера. Гама-зраците, рендгенските зраци, и ултравиолетовото зрачење со повисоки енергии го сочинуваат делот на јонизирачки зрачења во електромагнетниот спектар. Зборот "јонизира" се однесува на отстранувањето на еден или повеќе електрони од атомот, дејство кое за да се случи треба да поседува енергии кои може да бидат снабдени само од овие видови на електромагнетни бранови. Поназад во спектарот, се нејонизирачките ниски енергетски зрачења па така нејонизирачките нискоенергетски утравиолетови зраци не може да јонизираат атоми, но може да ги раскинат внатрешно атомските врски кои ги создаваат молекулите, и на тој начин да ги раскинат молекулите наместо атомите добар пример за ова се изгорениците кои ги предизвикувааат долгобрановите сончеви ултравиолетови зраци. Брановите со подолги бранови должини од ултравиолетовата светлина се видливата светлина, инфрацрвената светлина, и микробрановите фреквенции кои не можат да раскинуваат врски но може да предизвикаат вибрации кај врските кои пак се чувствуваат како топлина. Радобрановите должини и пониските бранови се сметаат за безопасни за биолошките организми. Ова се поделбите на енергиите и постои некое преклопување во ефектите и специфичните,фреквенции.[3] Зборот "зрачење" потеквува од поимот кај брановите простирање (т.е., движење нанадвор во сите насоки) од изворот. Ова гледиште води кон систем на мерење на физичките величини и ова важи за сите видови на зрачења. Бидејќи овие зрачења се шират како што минуваат низ просторот, и енергијта е запазена (во вакуум), јачината на сите видови на зрањења од точкаст извор следат обратнопропорционален квадратен закон во однос со растојанието од изворот. Како и секој идеален закон, обратнопропорционалниот-квадратен закон приближно ја определува измерената јачина на зрачењето до оној степен што изворот наликува на геометриска точка. Јонизирачко зрачење Зрачењето со доволно висока енергија може да јонизира атоми; тоа значи дека може да исфрли електрони од атомите, создавајќи јони. Јонизацијата се случува кога електрон се отстранува (или „изгонува“) од електронската обвивка на атомот, што го остава атомот со нето позитивен полнеж. Поради тоа што живите клетки а, воедно и, ДНК-та во тие клетки можат да бидат оштетени од оваа јонизација, изложеноста на јонизирачко зрачење го зголемува ризикот од рак. Затоа, „јонизирачкото зрачење“ е некако вештачки разделено од честично зрачење и електромагнетното зрачење, едноставно поради неговиот голем потенцијал за биолошка штета. Додека една поединечна клетка е составена од трилиони атоми, само мал дел од нив ќе бидат јонизирани при ниски до умерени моќности на зрачење. Веројатноста за јонизирачко зрачење да предизвика рак зависи од апсорбираната доза на зрачењето и е функција на оштетувачкиот тренд на видот на зрачењето (еквивалентната доза) и чувствителноста на изложениот организам или ткиво (ефективната доза). Ако изворот на јонизирачкото зрачење е радиоактивен материјал или нуклеарен процес како цепењето или фузијата, тогаш треба да се разгледа честично зрачење. Честичното зрачење се субатомските честички забрзани до релативистичката брзина од нуклеарни реакции. Поради нивните импулси, тие се мошне способни да исфрлат електрони и да јонизираат материјали, но бидејќи повеќето од нив имаат електричен полнеж, тие немаат таква проникнувачка моќ како јонизирачкото зрачење. Исклучок се неутроните, погледајте подолу. Постојат неколку различни видови на овие честички, но мнозинството се алфа-честичките, бета-честичките, неутроните и протоните. Грубо кажано, фотоните и честичките со енергија над околу 10 електрон волти (eV) се јонизирачки (некои автопри користат 33 eV, енергија за јонизација на вода). Честичното зрачење од радиоактивен материјал или космички зраци скоро неизбежно носи доволно енергија за да биде јонизирачко. Поголемиот дел од јонизирачкото зрачење потекнува од радиоактивни материјали и вселената (космички зраци), па од таа причина и е природно присутно во околината, бидејќи повеќето камења и почва имаат мали концентрации на радиоактивни материјали. Бидејќи оваа зрачење е невидливо и не се забележува директно од човечките сетила, инструментите како што се Гајгеровите бројачи вообичаено се користат за да се забележи нејзиното присуство. Во некои случаи, јонизацијата може да предизвика секундарно испуштање на видлива светлина по своето влијание со материјал, како што е случајот со Черенковото зрачење и радиолуминесценцијата.  Јонизирачкото зрачење има многу практични примени во медицината, истражувањето и градежништвото, но претставува здравствен ризик ако не се употребува правилно. Изложеноста на зрачење предизвикува оштетување на живото ткиво, високи дози резултираат со акутен синдром на зрачење (АСЗ), со изгореници на кожата, губење на косата, распад на внатрешните органи и смрт, додека секоја доза може да доведе до зголемени шанси за рак и генетското оштетување, посебни видови на рак, рак на штитната жлезда, честопати се јавува кога изворот на зрачење се нуклеарните оружја и јадрени реактори, поради биолошките својства на радиоактивниот јоден продукт од цепењето, односно јод-131.[4] Сепак, пресметката на точниот ризик и шанса за рак во клетките предизвика од јонизирачкото зрачење сè уште не е добро разбран, а моменталните проценки се релативно одредени според податоци засновани на популација од атомските бомбардирања на Хирошима и Нагасаки и од иследување на несреќи во јадрени реактори, како што е Чернобилската катастрофа. Меѓународна комисија за радиолошка заштита изјавува дека „Комисијата е свесна за неизвесностите и недостатокот на прецизност на моделите и параметарите“, „Колективната ефикасна доза не е наменета како алатка за епидемиолошка процена на ризик, и не е соодветно да се користи во проектирање на ризици“ и „особено, пресметката на бројот на смтни случаи предизвикани од рак врз основа на колективни ефективни дози од тривијални индивидуални дози треба да се избегнува“.[5] Ултравиолетово зрачењеПоврзаноНаводи
Надворешни врски
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Portal di Ensiklopedia Dunia
