Правоверство или ортодоксија (од старогрчки ὀρθοδοξία „точно/правилно мислење“)[1][2] — придржување кон наводно „точно“ или на друг начин мејнстрим или класично прифатено верување, особено во религијата.
Ортодоксијата во христијанството се однесува на прифаќање на доктрините дефинирани според разни верувања и екуменски собори од антиката, но различните цркви прифаќаат различни верувања и собори. Ваквите разлики во мислењата се развиле од бројни причини, вклучувајќи ги јазичните и културните бариери. Во христијанскиот свет, источното православие и ориенталното православие понекогаш се нарекуваат едноставно „ортодоксни“.
Во некои земји каде главен јазик е англискиот, Евреите кои се придржуваат до сите современо применливи заповеди утврдени во Пишаната и Усната Тора честопати се нарекуваат ортодоксни Евреи. Бидејќи ова може да вклучува многу Евреи кои можеби не мора нужно да се идентификуваат со терминот „ортодоксни“, како што се многу масортиски Евреи, еврејските заедници кои се сметаат себеси за ортодоксни се обично обединети преку разновидно, но заедничко хашкафичко потекло од периодот 1818-1821 година.[3][4][5]
Развој
Концептот на ортодоксија претпоставува одреден степен на договорена културна стандардизација – систем на општествени норми – преку кој мислењето може да разликува „точно“ верување или доктрина од нивните „неточни“ еквиваленти.[6] Таму каде што светогледите или религиозните чувства не развиле стандардизирани, општоприфатени системи на размислување, ортодоксијата не може да се вкорени. Развојот на пишувањето го олеснил постепениот канонизам на пишаните списи и наднационалните филозофии[7] во сè помонотеистичкиотаврамски Близок Исток,[8] но традициите на писменост во Јужна Азија и во Источна Азија не го спречиле растот на религиозниот и политичкиот плурализам. Средновековна Европа и постколонијалниот Запад доживеале пресврт – кој потоа се проширил и на други места – кон принуден интерес за системите на верувања на поединецот (макартизмот е пример за врв во овој тренд) и за нивно регулирање или „корекција“ преку општествена контрола – во интерес на идеолошката чистота[9] и хомогеноста на државата.[10]
↑
Avvakumov, Yury P. (2 February 2021). „Caught in the Crossfire: Towards Understanding Medieval and Early Modern Advocates of Church Union“. Во Latinovic, Vladimir; Wooden, Anastacia K. (уред.). Stolen Churches or Bridges to Orthodoxy?. Pathways for Ecumenical and Interreligious Dialogue ISSN 2634-6605. 1: Historical and Theological Perspectives on the Orthodox and Eastern Catholic Dialogue. Cham, Switzerland: Springer Nature. стр. 31. ISBN9783030554422. Посетено на 17 November 2023. [...] a certain eternal norm, a kind of theologia perennis - the Thomistic in the Roman Catholic case, the Palamite in Neo-Patristic theology. Compliance with this norm is held to be absolutely necessary to be a true Catholic or a true Orthodox, and any deviation from it is considered detrimental [...] this perennial norm functions, ultimately, to legitimize the 'Catholic' and the 'Orthodox' denomination (Konfession) of the day.
↑Olson, David R. (7 November 2016). „Vygotsky and the Vygotskians“. The Mind on Paper: Reading, Consciousness and Rationality. Cambridge: Cambridge University Press. стр. 58. ISBN9781107162891. Посетено на 17 November 2023. Schooling is the set of programs and practices that institutionalize the norms and standards of written culture. In reading authoritative texts learners are acquiring not only knowledge but also the rules and norms for what constitutes a clear distinction, defensible theory, valid argument or a sound reason in a written-document culture. And that set of norms and standards is then to be carried over and used to judge one's own views whether written or spoken.
↑
Cataldo, Jeremiah W. (3 January 2018). „Understanding monotheism as a cultural institution“. A Social-Political History of Monotheism: From Judah to the Byzantines. Abingdon: Taylor & Francis. ISBN9781315406886. Посетено на 17 November 2023. [...] note how often monotheistic descriptions of restoration employ political vocabulary - within which the believing community exists no longer under siege but in a position of authority over the nonmember, or nonbeliever.
↑
Colic-Peisker, Val; Flitney, Adrian (24 October 2017). „A Rational Civilisation?“. The Age of Post-Rationality: Limits of economic reasoning in the 21st century. Singapore: Springer. стр. 21–22. ISBN9789811062599. Посетено на 17 November 2023. Until the Enlightenment, the ultimate judgement or truth was one stemming from the authority of God, as interpreted bay God's representatives on Earth. Anyone who opposed the judgement of clergy committed a heresy. The Roman Catholic Church's 'thought police' in charge of arresting any unorthodox thinking. [...] The Spanish Inquisition was the most ruthless pursuit of ideological purity in Western history.
