Петлица[1][2] или копче[3][4] — дел од поедините парчиња облека што се користи за поврзување на деловите од облеката или за украсување. Копчињата најчесто се направени од пластика, но застапени се и копчиња од морски школки, метал или дрво.
Историја
Школките прво се користеле за изработка на копчиња
Копчињата и сличните предмети се користеле во древното минато прво како украс, а поретко за поврзување на делови од облеката. Најстарите пронајдени копчиња припаѓале на цивилизацијата во долината Инд од времето на Кот Јаман (2800 - 2600 пр. н. е.)[5], бронзеното време на Кина (2000 - 1500 пр. н. е.) и Стар Рим. Овие копчиња биле направени од морски школки, за што сведочат наоди од Орловиот гроб, Шкотска (2200-1800 пр. н. е.).[6][7][8] и на наоѓалиштата од бронзеното време во Кина (околу 2000-1500 пр. н. е.) и Стар Рим.
Копчињата направени од школки се користеле во цивилизацијата во долината Инд за украсни цели до 2000 година пред новата ера.[9] Некои копчиња биле издлабени во геометриски облици и имале дупки за да можат да се закачат за облеката со конец.[9] Ијан Мекнил (1990) наведува дека „копчето првично се користело повеќе за украсување отколку за прицврстување, а најраното познато копче било пронајдено во Мохенџо-Даро во долината Инд. Изработено е од заоблена школка и е старо околу 5000 години.[10]
Кожните производи од Римското Царство вклучуваат некои од првите отвори за копчиња. Легионерскиата торба била затворана со вметнување на метална спојка или копче во кожен отвор. Сличен механизам подоцна ќе се појави на обувките од раниот средновековен период.[11] Копчињата се појавиле како средство за затворање на манжетните во Византиското Царство и за прицврстување на вратот на египетските туники најдоцна во 5 век.[12]
Најдоцна од седумнаесеттиот век, кога металните копчиња налик на кутиче биле конструирани специјално за оваа намена,[14] копчињата биле еден од предметите во кои шверцерите се обидувале да скријат и пренесат нелегални супстанции. Најмалку еден современ шверцер се обидел да го искористи овој метод.[15]
Исто така, користејќи ги можностите за складирање на металните копчиња, за време на Светските војни се изработувале британски и американски воени медалјонски копчиња, кои содржеле минијатурни работни компаси.[16]
Материјали и производство
Машина за изработка на петлици во фабриката на Анри Жаморски во Париз, 1919 година.
Бидејќи копчињата се направени од речиси секој материјал што може да се замисли, природен и синтетички, и комбинации на двата, историјата на составот на материјалот на копчињата ја одразува временската линија на технологијата на материјалите.
Копчињата можат да бидат поединечно направени од занаетчии или уметници од суровини или пронајдени предмети (на пример фосили), или од комбинација од двете. Алтернативно, тие може да бидат производ на нискотехнолошка куќна индустрија, или може масовно да се произведуваат во високотехнолошкифабрики. Копчињата направени од уметници се уметнички предмети, што колекционерите посебно ги ценат.[17]
Во 1918 година, владата на САД направила опширно истражување на меѓународниот пазар на копчиња, во кое биле наведени копчиња направени од растителна слонова коска, метал, стакло, галалит, свила, лен, памучно хеклање, олово, емајл, гума, еленски рогови, дрво, рог, коска, кожа, хартија, пресуван картон, седеф, целулоид, порцелан, лим, цинк, камен, дрвени облици обложени со платно и каширана хартија. Се смета дека растителната слонова коска е најпопуларна за костуми и кошули, а кашираната хартија е убедливо најчестиот вид копчиња за чевли.[18]
Денес, тврда пластика, школки, метали и дрво се најчестите материјали што се користат за изработка на копчиња, останатите обично се користат само во облека од висока класа или старинска облека, или се наоѓаат во збирки.
Хамонд Тарнер и сновите, претпријатие за производство на петлици од Бирмингем, е домаќин на онлајн музеј со галерија на слики и историски написи поврзани со петлиците,[25] вклучувајќи статија од 1852 година на Чарлс Дикенс за изработка петлици.[26] Во САД, големи збирки петлици се јавно изложени во музејот Вотербери Батон во Вотербери, Конектикат,[27] музејот Кип Хоумстед во Монсон, Масачусетс,[28] кој исто така има обемна архива копчиња,[29] и Гурни, Илиноис, соба за копчиња.[30]
Позиционирање
Класичната облека има копчиња на левата страна за жените и на десната страна за мажите.[31][32][33] Кај некои Евреи петлиците се обратно поставени. [34][35][36][37]
↑Khan, Omar (1999). „Fired steatite button“. The Indus Civilization. San Francisco, USA: harrapa.com. Посетено на 11. 3. 2010. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
↑ 9,09,1Hesse, Rayner W. & Hesse (Jr.), Rayner W. (2007). Jewelrymaking Through History: An Encyclopedia. Greenwood Publishing Grou. 0-313-33507-9.стр. 35.
↑McNeil, Ian (1990). An encyclopaedia of the history of technology. Taylor & Franci. 0-415-01306-2.стр. 852.
↑Australian Government (12 November 2009). „heroin concealed in dress buttons“. Australia: Customs and Border Protection Communication and Media. Посетено на 11 March 2010.
↑Peach State Button Club (2010). „Studios (Section 23-11)“. Button Country. Georgia, USA: Peach State Button Club. Архивирано од изворникот на 6 June 2010. Посетено на 11 June 2010.
↑The United States Bureau of Foreign and Domestic Commerce, Paper and Stationery Trade of the World, Government Printing Office, 1918
Edwards, Nina (2012) (2012). On the Button: The Significance of an Ordinary Item. London, UK: I. B. Tauris. ISBN978-1-84885-584-7. ASIN 1848855842.CS1-одржување: ref=harv (link)
Hughes, Elizabeth & Lester, Marion. (1991). The big book of buttons: the encyclopedia of button history, design, and identification. Price guide. St. Johann Press. Also 2 volume second edition, 2011.
Luscomb, Sally C. (2006). The collector's encyclopedia of buttons (Revised 6th. изд.). Atglen, PA: Schiffer. ISBN0-7643-1815-2. LCCN2003101645.CS1-одржување: ref=harv (link)
Osborne, Peggy A. (1997). Button, button: Identification and price guide. Atglen, PA: Schiffer. ISBN0-7643-0082-2. LCCN92063104.CS1-одржување: ref=harv (link)
Saavedra, LM, Silverman, WK, PH.D. 2002, “Case Study: Disgust and a Specific Phobia of Buttons”, Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, Volume 41, Issue 11, Pages 1376-1379, accessed October 2010
„Koumpounophobia | AKB“. sites.psu.edu. Архивирано од изворникот на 22. 04. 2020. Посетено на 2020-01-05. Проверете ги датумските вредности во: |archive-date= (help)
.jpg)
