Република Мирдита
Република Мирдита, нарекувано и Самоуправување во Мирдита, ― краткотрајна самоуправна република во северна Албанија, која постоела помеѓу 17 јули и 20 ноември 1921 година. Предводени од Марка Ѓони и неговите следбеници, римокатоличките племиња од Мирдита поттикнале бунт во јуни 1921 година и прогласиле нова држава во Призрен, со поддршка од Кралството СХС. Бунтот бил одговор на албанската регенција и собранието основано по Првата светска војна.[2] Кралството на Србите, Хрватите и Словенците, особено под новоустоличениот крал Александар Караѓорѓевиќ, ги поддржало напорите на Ѓони, додавајќи геополитичка димензија бидејќи кралството имало за цел да воспостави уште едно отцепничко подрачје во Албанија, ослабувајќи ја новосоздадената албанска држава и влошувајќи ги верските тензии. Ѓони го прогласил во Призрен основањето на независна Република Мирдита. Ѓони бил единствениот претседател на републиката. Бидејќи републиката го нарушувала суверенитетот на албанската држава, албанските владини трупи се бореле и на крајот ја поразиле републиката. Наводната влада на републиката била распуштена од страна на албанската влада, иако не паднал вистински прогон врз главните водачи. Ѓони побегнал во Кралството СХС, но подоцна се вратил во Албанија и останал активен во политичкиот живот на висорамнините до неговата смрт во 1925 година. ИсторијаПрогласување и обид за создавање на република во Мирдита Во 1919 година, Пренк Биб Дода, бездетниот поглавар (капедан) на католичкото племе Мирдита, бил убиен во близина на мочуриштата во Леска и не оставил јасни наследници.[3][4] Марка Ѓони, роднина станал барател и наследник на положбата началник, но многу од мирдитските водачи одбиле да го признаат и тој немал благонаклоност меѓу племето поради прашањата за кукавичлук покажани за време на Првата светска војна.[4] Тој им дозволил на југословенските власти во негово име да прогласат независност на Република Мирдита (јули 1921 година) во Призрен, Кралство СХС.[5][6][3][7][4] Ѓони добил југословенска поддршка, оружје, пари и од кои на служба му ја ставил белата руска војска на Врангел за потфатот и мотивот за независност што тој го навел бил дека албанската влада или „Турците“ ќе го забранат католицизмот.[3][7][4] Настаните во Република Мирдита се совпаднале со меѓународните преговори за привршување на албанско-југословенската граница, кои учесниците ги сметале за важни и овие дискусии биле во тек во текот на ноември 1921 година.[7] Ѓони ги повикал југословенските власти да преземат чекори за да биде обезбедено признавање на Република Мирдита, додека Југословените се надевале дека бунтот во северна Албанија ќе има поддржани територијални претензии кон регионот.[7] Грција ја признала Република Мирдита.[4] Во Друштвото на народите, југословенската влада ја обвинила албанската влада дека е алатка на муслиманските земјопоседнички елити, додека Албанија одговорила дека таа не е влада на муслимани и дека го претставува албанскиот народ од сите религии.[7] Југословенската влада оспорувала дека албанската влада во Тирана ги застапува сите Албанци, поради постоењето на Република Мирдита, што го довело во прашање статусот на Албанија како земја, а со тоа влијаело на нејзиното членство во Лигата.[8] Југословенската делегација тврдела дека постојат две влади и дека не постои единство на народот.[7] Обединетото Кралство, кое ја признало албанската влада во ноември 1921 година, ја отфрлило положбата на Кралството СХС, испраќајќи преку нејзиниот премиер Лојд Џорџ повеќе жестоки дипломатски протести во Белград барајќи нејзино повлекување од спорните области.[7][9] Вмешувањето на Обединетото Кралство било важно бидејќи југословенската поддршка за Ѓони завршила потоа.[10] Британската влада го советувала Друштвото на народите дека треба да бидат преземени активности против Кралството СХС врз основа на член 16 од пактот на Лигата, а Конференцијата на амбасадорите предложила санкции.[7][3] Друштвото на народите признало дека границите на Албанија се оние од 1913 година со мали територијални прилагодувања во корист на СХС.[7] Ахмет Зогу бил испратен во регионот на Мирдита, од страна на албанската влада со контингент албански војници и нерегуларни сили кои го поразиле отцепувачкиот потег, до 20 ноември 1921 година.[9][5][4] По пристигнувањето Зогу понудил поблаги услови за без одмазда доколку бунтот престане, додека Ѓони побегнал во СХС.[9][4] Старешините на месните Миртитци преговарале со Зогу за договор со централната власт.[9] Мирдита била ставена под опсада, Ѓони и неговите следбеници биле прогласени за предавници на Албанија, а другите Мирдитци поврзани со настаните биле казнети пред политичкиот суд на владата.[5] Претходните поставки кои датирале од османлискиот период, кои ѝ давале на Мирдита автономија преку индиректно владеење, биле укинати.[5] По некое време, на Марка Ѓони му било дозволено да се врати во Албанија и во Мирдита бил активен во месните работи неколку години пред неговата смрт.[4] НаследствоВасил Андони како делегат на Албанија во Лигата на народите изјавил:[11]
Поранешните територии на Република Мирдита биле намалени по големина и население за помалку од половина, денес познат како Мирдитско. Округот Мирдита ќе биде создаден подоцна. Другите соседни окрузи учествуваат во припоените делови на „Стара Мирдита“ (албански: "Mirdita e Vjetër"), познат само од месното население. Власт
Поврзано
НаводиФусноти
Извори
Дополнителна книжевност |
||||||||||||||||||||||||||||||||
Portal di Ensiklopedia Dunia
