Римски цензор

Римската држава во античко време
Оваа статија е дел од серијалот за политиката на римската држава
Периоди
Римско Кралство 753–509 п.н.е. Римска Република 509–27 п.н.е. Римска Империја 27 п.н.е. – 1453 н.е. Западен двор 395 – 476 Источен двор 395 – 1453 (единствен двор после 476 година) Принкипат 27 п.н.е. – 284 н.е. Доминат 284–641 Времеслед
Римски устав
Устав на Кралството Устав на Републиката Устав на Империјата Устав на доцноантичката Империја Сенат
Преседан и право
Римско право Ius Империум Mos maiorum Колегијалност Auctoritas Римско државјанство Cursus honorum Senatus consultum Senatus consultum ultimum
Собранија
Кентуриско Куриско Плебејски Племенско
Редовни магистрати
Конзул Претор Квестор Промагистрат Едил Трибун Кензор Управник
Вонредни магистрати
Коректор Диктатор Магистер еквитум Конзулски трибун Рекс Триумвири Декемвири
Титули и почести
Римски император Легат Дукс Офикиум Презес Префект Викар Вигинтисексвири Триумвир монеталис Ликтор Магистер милитум Император Принкепс сенатус Понтифекс максимус Август Кесар Тетрарх
Други земји Атлас Портал: „Стар Рим“
п р у

Цензор (лат.: censor) е магистратска функција воведена во 443 г. п.н.е.^[1], во Стариот Рим, кога од компетенциите на конзулот биле издвоени работите кои се донесуваат со цензус (попис) - проценување на приходите на граѓаните заради оданочување и нивно ставање во економските и воените оддели - центурии.

Цензорите биле чувари на државните финансии: ја одредувале висината на даноците и царевините, биле надзорници на јавните работи, надлежни за утврдување на списоците за потенцијални сенатори. Ги избирало народното собрание, обично од редовите на поранешните конзули. Должноста им била доверувана на двајца цензори, кои во почетокот имале мандат од 5 години, а подоцна 18 месеци. Тие имале законски имунитет и не биле одговорни никому, но не поседувале империум и не можеле повторно да бидат избирани на должноста.

Во хиерархијата, цензорите ја заземале позицијата помеѓу конзулите и преторите. Крајот на мандатот им бил обележуван со ритуално чистење (lustrum) со жртвување на некои животни (suovetaurilia). Пред крајот на Римската република цензорите ги изгубиле своите овластувања. Од времето на царот август нивната должност ја преземаат други службеници, т.н. куратори (curatores).

• надзор на јавниот морал и обичаите (cura morum)
• евидентирање на census civium (имотната состојба на граѓаните) и запишување на граѓаните во трибуните (секои пет години)
• определување на државниот буџет
• пополнување на Сенатот
• право за исклучување на сенаторите од Сенатот поради неморал
• право за бришење на equitum-от (витез) од цензус еквитумот (census equitum) (пописот на витезите во коњаничките центурии)
• изнајмување на државниот имот и државните услуги на закупувачите
• грижа за државните патишта, водоводи и храмови